Balanyń esirtki tasymaldaýshy bolyp jumys isteıtinin qalaı bilýge bolady? IIM eskertý jasady

Onyń aıtýynsha, búginde kez kelgen oqýshy ınternetti erkin paıdalana alady.

"Sondyqtan balanyń esirtki kýrerleriniń nemese nashaqorlardyń qataryna qosylyp ketý qaýpi joǵary. Esirtkige "bos júrgen" jastardyń, stýdentter men oqýshylardyń qosylýy - bul eresekterdiń óz balalaryna jáne olardyń problemasyna nazar aýdarmaýynyń saldary. Esirtki satýshylar jasóspirimderdiń psıhologııalyq turǵyda jetilmegenin paıdalanady", - dedi Shyńǵys Alekeshev IIM-de ótken baspasóz máslıhatynda.

Ol balanyń "zakladchık" bolyp jumys isteıtinin qalaı bilýge bolatynyn aıtyp, ata-analarǵa úndeý jasady:

• Balanyń telefonynda podezderdiń, aıaldamalardyń, úı qabyrǵalarynyń sýretteri paıda bolsa;
• Jeke zattarynyń arasynda ızolenta, paketter, elektrondy tarazy, tabletka nemese kózge arnalǵan tamshylarǵa uqsas zattar tabylsa;
• Aralasatyn ortasy ózgerse;
• Boıynda dórekelik, tákapparlyq paıda bolsa, áńgimeni toqtatýǵa umtylys baıqalsa;
• Kún tártibi ózgerse;
• Eń bastysy - aqsha nemese jańa zattar paıda bolsa jáne jasóspirim olardyń qaıdan kelgenin túsindire almasa.

Resmı ókil osy belgiler anyqtalsa, tez arada balamen sóılesip, ony baqylaýǵa alý keregin aıtty.

"Olarǵa esirtkini taratqany úshin qylmystyq jaýapkershilik 16 jastan bastalyp, 10 jyldan bastap ómir boıyna bas bostandyǵynan aıyrý jazasy qarastyrylǵanyn eskertý kerek", - dedi ol.

Shyńǵys Alekeshev esirtki dúkenderi ádette "zakladchıkke" jasyrylǵan esirtki úshin 2 myń teńge tóleıtinin jetkizdi.

"Osy úshin olar esirtkini oraýǵa qajet nárselerdi satyp alady, qalany aralaıdy, óz ómiriniń kem degende 10 jylyn táýekelge tigedi. Al dúkenniń bir zakladka úshin tabysy - 20 myń teńge. Qylmystyq is materıaldary kórsetkendeı, "zakladchıkter" bastapqyda bul ispen uzaq aınalyspaımyn dep oılaıdy. Biraq jeńil aqshanyń býymen olar bul bıznesten shyǵa almaı qalady. Sońynda olardyń kópshiligi esirtkige ózderi táýeldi bolady", - dedi resmı ókil.