16 Shilde, 2024 Ekonomıka О́zgertý

Qazaqstannyń Jasandy ıntelektini ekonomıka qurylymyna engizýge daıyndyǵy joǵary – Jaslan Mádıev

Foto: Ashyq derekkóz

Premer-Mınıstr Oljas Bektenovtyń tóraǵalyǵymen ótken QR Úkimetiniń otyrysynda jasandy ıntellektti damytý tujyrymdamasy qaraldy. Saladaǵy jobalardyń iske asyrylýy týraly QR sıfrlyq damý, ınnovasııalar jáne aeroǵarysh ónerkásibi mınıstri Jaslan Mádıev baıandady.

Memlekettiń AI paıdalanýǵa daıyndyǵy Brıtandyq Oxford Insights zertteý kompanııasy ázirlegen "Government ai Readiness Index" ádistemesimen aıqyndalady.

"Qazaqstan osy Ádistemege sáıkes "sıfrlyq áleýet" – 76% jáne "derekterdiń qoljetimdiligi" – 74% sııaqty kórsetkishter boıynsha joǵary múmkindikterge ıe. Sonymen qatar, Jasandy ıntelekti(JI – red.) salasynda eldik strategııalyq qujattardyń bolýyna nemese bolmaýyna baılanysty "paıymdaý" kórsetkishi boıynsha quzyretterdi arttyrý boıynsha jumystar júrgizilýde", — dedi mınıstr.

Ázirlenip jatqan Tujyrymdamanyń maqsaty – JI ekojúıesin qurý, ekonomıka jáne memlekettik basqarý salalarynda tehnologııalardy keńinen engizý.

Osy maqsattarǵa qol jetkizý úshin Tujyrymdamada mynadaı 6 baǵyt iske asyryldy:

Derekter

Infraqurylym

Adamı kapıtal

Ǵylymı zertteýler

Retteýshi orta

Akselerasııalyq baǵdarlamalar.

Derekter jasandy ıntellekt damýynyń negizgi jáne negizgi elementteriniń biri bolyp tabylady. Bul baǵyttaǵy jumysty "UAT" AQ júrgizedi. Memlekettik organdardyń derekterin jınaý Smart Data Ukimet júıesinde júzege asyrylady.

SDU-ǵa 93 derekter bazasy qosylǵan, onyń ishinde memlekettik organdar, kvazımemlekettik sektor, jeke kásiporyndar, ekinshi deńgeıdegi bankter, joǵary oqý oryndary jáne turaqty negizde jańartylatyn ǵylymı ortalyqtar.

Infraqurylymdy damytý sheńberinde Qazaqstanda sýperkompıýterdi ornalastyrý, ozyq halyqaralyq kompanııalarmen jáne uıymdarmen áriptestikte derekterdi óńdeý ortalyqtaryn salý, AI ulttyq platformasyn qurý jáne talshyqty-optıkalyq baılanys jelileri júıelerin damytý kózdeledi.

Derekter ortalyǵyn salý boıynsha halyqaralyq tehnologııalyq kompanııalarmen kelissózder belsendi júrgizilýde. Ulttyq AI platformasy derekter jıyntyǵy, esepteý qýaty jáne basqa AI quraldary sııaqty qajetti resýrstardy qamtıdy. Usynylǵan resýrstar memlekettik organdarǵa, startaptarǵa, JOO-larǵa jáne AI-entýzıastarǵa qoljetimdi bolady.

Adamı kapıtaldy damytý sheńberinde AI ekojúıesin damytý úshin keshendi ınnovasııalyq ınfraqurylym ázirlenýde.

Ulttyq ortalyq Alem.AI murajaı bazasynda Nur-Álem memleket, ǵylym, bıznes jáne halyqaralyq seriktester arasyndaǵy yntymaqtastyq alańyna aınalady.

Sonymen qatar, oqytýshylardyń qatysýynsyz jobalardy iske asyrý arqyly praktıkalyq oqytýǵa negizdelgen "peer-to-peer" ádisnamasymen búkil el boıynsha baǵdarlamalaý mektepterin iske qosý josparlanýda. Bul stýdentterdiń ózara árekettesýine jáne zertteý tásiline yqpal etedi.

Adamı kapıtaldy damytý sheńberinde JI ekojúıesin damytý úshin keshendi ınnovasııalyq ınfraqurylym ázirlenýde.

Ulttyq ortalyq Alem.AI murajaı bazasynda Nur-Álem memleket, ǵylym, bıznes jáne halyqaralyq seriktester arasyndaǵy yntymaqtastyq alańyna aınalady.

Aldyńǵy qatarly ǵylymı ortalyqtarmen, sonyń ishinde Berklıdegi Kalıfornııa ýnıversıtetimen halyqaralyq yntymaqtastyq belsendi damyp keledi.

"Azamattar ómiriniń túrli salalarynda JI jappaı taratý baǵdarlamasy pysyqtalýda. Jyl saıyn biz 10 myń talant, 1 myń AI-maman, 100 AI-startap jáne 10 ǵylymı joba daıyndaımyz dep josparlanýda. Nysanaly ındıkator AI oqytatyn joǵary oqý oryndarynyń úlesin 2025 jylǵy 20% — dan 2029 jyly 60% - ǵa deıin ulǵaıtý bolyp tabylady", - dep atap ótti Jaslan Mádıev.

Jasandy ıntellekt salasyndaǵy zertteýlerdi damytý úshin eki negizgi baǵyt anyqtaldy. Bul Nazarbayev University jáne "UAT"AQ kúshterimen qazaq tilinde úlken tildik model (KazLLM) qurý. Bul model 100 mlrd. tańbalaýyshqa negizdeletin bolady. Modeldiń joǵary sapasyn qamtamasyz etý úshin qazaq tilindegi derekterdiń eń kóp sanyn jınaý óte mańyzdy. Osy maqsattar úshin mashınalyq oqytý salasyndaǵy kóshbasshy bolyp tabylatyn jáne zertteýler almasýǵa arnalǵan "Hugging Face" platformasynda aýqymdy derekter jınaý júrgiziledi, onyń negizinde paıdalanýshylar quraldardy ázirlep, AI modelderin jasaı alady. Platformada ashyq kózdermen ózara árekettesý jasandy ıntellektti qol jetimdi etedi jáne bilim men progress almasý mádenıetin yntalandyrady.

Ekinshi baǵyt sheńberinde halyqaralyq kompanııalarmen birlesip "KazLLM" úlken tildik modeli ázirlenetin bolady. Bul model ashyq kózderden alynǵan málimetter negizinde 30-40 mlrd tańbalaýyshqa negizdeletin bolady. Joba óteýsiz negizde iske asyrylatyn bolady. Kazllm-diń alǵashqy nusqasyn aǵymdaǵy jyldyń jeltoqsan aıynda usyný josparlanýda.

Vedomstvonyń josparynda 2029 jylǵa qaraı AI salasyndaǵy patentter sanyn jylyna 20-ǵa deıin jetkizý kózdelgen.

Retteýshi orta jasandy ıntellektti qaýipsiz, jaýapty jáne etıkalyq paıdalaný úshin jaǵdaı jasaýdy qamtıdy. Ozyq álemdik tájirıbe negizinde Májilis depýtattarymen birlesip "jasandy ıntellekt týraly"Zań jobasy ázirlendi.

Zań jobasy ádep normalaryn qabyldaýdy, memlekettik retteýdi, AI-obektilerdiń jumys isteýiniń quqyqtyq rejımin, olardy jikteýdi, memlekettik qoldaý sharalaryn jáne saladaǵy standarttaýdy kózdeıdi.

Akselerasııalyq baǵdarlamalar IT naryǵynda kásipkerlik belsendiliktiń ósýi arqyly mýltıplıkatıvti áser jasaıdy.

Halyqtyń barlyq toptaryn barynsha keńinen qamtý úshin AI daǵdylaryna oqytý, sondaı-aq qazaq tilinde sapaly jáne aqparattyq kontent jasaý jónindegi aýqymdy baǵdarlamany kózdeıtin JI ekojúıesin qurý qajet.

"Ekojúıeni damytý sheńberinde Microsoft, Google, Booking jáne basqa da halyqaralyq kompanııalarda jumys isteıtin qazaqstandyq mamandardan turatyn AI ulttyq quramasy quryldy. Joǵaryda atalǵan josparlardy iske asyrý jáne ekonomıka sektorlarynda JI-ónimderin odan ári keńinen engizý JIО́ — niń ósýine eleýli úles qosady dep kútilýde", - dep túıindedi mınıstr.

2029 jylǵa deıin sıfrlyq damý, ınnovasııalar jáne aeroǵarysh ónerkásibi mınıstrligi mynadaı maqsattardy belgiledi: