О́Z TILIMIZDI QADIRLEMESEK OǴAN SURANYS BOLMAIDY – Dýlat Tastekeı

Dýlat Tastekeıdi kópshilik til janashyry retinde biledi. Ol ózi basqaryp otyrǵan kompanııa is-qaǵazdaryn qazaqshalap, qyzmetkerlerine qazaq tili kýrsyn uıymdastyryp, kópshilikke óz isimen, ustanymymen úlgi bolǵan kásipker.

Ulttyq qundylyqtardy nasıhattaýdy belsendi túrde qoldap júrgen Dýlat Tastekeı búginde Almaty qalalyq máslıhatynyń depýtaty, «TAS Group» qarjy kompanııalar tobynyń jetekshisi, ári mesenat. Ol aıtys óneri, jas ǵalymdar men túrli jobalar, sondaı-aq meshit qurylysymen aınalysatyn demeýshi retinde tanymal.

Mesenat basqaratyn kompanııalar tobynyń basty talaby – qazaq tilin bilý. Til úıretý kýrstaryn uıymdastyryp, qazaqsha bilmeıtinderge ana tilimizdi meńgerýge muryndyq bolǵan, shetelde bıznes-bilimin jetildirip júrgen kásipker suraqtarymyzǵa jaýap berdi.

BILIMDI QOǴAM QALYPTASTYRÝYMYZ KEREK

— Dýlat Tursynuly, suqbatymyzdy kásibińizden bastasaq. Siz negizin qalap, basqaryp kele jatqan «TAS Group» kompanııasynyń negizgi qyzmeti nede?

— Bizdiń kompanııa qarjy salasynda qyzmet etedi. Shaǵyn jáne orta bıznestiń ókilderine qysqa merzimdi qarjylandyrý usynamyz. Sonymen qatar, biz qazaqsha sóıleıtin alǵashqy qarjy kompanııasy bolýǵa janymyzdy salýdamyz. Bizdiń áleýmettik jaýapkershiligimiz de mańyzdy. Jyldyq paıdamyzdyń bir bóligin qoǵam men mádenıettiń damýyna jumsaımyz. «Assyltas» qoǵamdyq qory osy baǵytta jumys isteıdi. Bizdiń mıssııamyz – ulttyq qundylyqtardy dáripteý, ınnovasııalarǵa nazar aýdarý jáne qazaq tilin bıznes ortasynda nasıhattaý.

Rýhanııat pen mádenıet halyqtyń rýhy men janynyń aınasy. О́neri ozyq eldiń órisi keń bolatynyna men senemin. Bul jaı ǵana ǵapyl senim emes. Bul álemdiktájirıbede aldyǵa ozǵan memleketterdiń óziniń ádebıetine, mádenıetine, rýhanııatyna qandaı kóńil bólip júrgendigin kórgennen keıin aıtyp otyrmyn. Biz bilimdi qoǵam qalyptastyrýymyz kerek. О́ıtkeni bilimdi adam ózin de alǵa súıreıdi jáne memlekettiń de aldyńǵy shepte bolýyna yqpal etedi. Sondyqtan adamı kapıtaldy damytýǵa áýeli mádenıet, ádebıet pen rýhanııat áser beredi. Osy faktorlardy biz damytýymyz kerek. Biz osy jolda jumys istep, qoldan kelgenshe qoldap jatyrmyz.

— Resmı aqparat kózderine súıensek, siz menedjment pen basqarýǵa kóp kóńil bóledi ekensiz. Kompanııa ishindegi prosester qalaı qurylatyndyǵy men korporatıvtik mádenıet jaıly ne aıta alasyz?

— Bizdiń kompanııanyń negizgi mindetteriniń biri – qyzmetkerlerdiń jumysy úshin qolaıly orta qurý jáne korporatıvtik mádenıetti nasıhattaý. Bizde árdaıym ártúrli aksııalar men baıqaýlar, semınarlar men dárister jıi ótkiziledi. Ár juma barlyq qyzmetkerler úshin «Qazaqsha sóıle» dress-kodynyń kúni. Bes júzden astam barlyq kompanııa qyzmetkerleri jyl saıynǵy týǵan kúnimizde uıymdastyrylatyn «TAS GROUP Quryltaıǵa» jınalady. Sondaı-aq, biz ESG* mádenıetin damytýdamyz.

— Qyzmetkerlerdiń biliktiligin arttyrý baǵytynda qandaı sharalardy júzege asyrýdasyzdar?

— 2022 jyldyń sońynan bastap kompanııa Harvard Business School-da onlaın oqytý baǵdarlamasyn iske qosty, al 2023 jyldan bastap qyzmetkerler Skillbox, GeekBrains jáne SkillFactory sııaqty tanymal onlaın mektepteri bar Lerna.kz onlaın platformasy arqyly oqýdan ótý múmkindigine ıe boldy.

Byltyrdan bastap kompanııa basshylarynyń basqarý daǵdylaryn damytýǵa basymdyq berdik. Osy baǵytta jańa jáne jumys istep júrgen qyzmetkerlerdiń ómirlik sıkli boıynsha aýqymdy oqytý júrgizildi. Bul aýqymdy trenıng jumysqa qabyldaý prosesin basqarý sapasyn arttyrýǵa, beıimdelýge, kompanııa ómirine qatysýǵa, kásibı ósýge jáne kompanııadan ketý jaıynda, teorııalyq jáne praktıkalyq tapsyrmalardy qamtyǵan oqý. Trenıng nátıjesinde barlyq basqarý toby sertıfıkattaýdan ótip, tájirıbede qoldanýǵa bolatyn bilimderin rastady.

 
ANA TILIMIZDE ÁDEMI SО́ILEP, ÚLGI BOLSAQ

— О́zge ult ókilderiniń qazaq tiline degen kózqarasy qandaı?

— Qazirgi kezde qazaq tiline qatysty negatıvti pikirler azaıǵan. Árbir qazaq óz tili men mádenıetin maqtan etýi tıis. Eger biz ózimiz ana tilimizde ádemi sóılep, joǵary mádenıetimizben kópke úlgi bolsaq, jastarymyz da soǵan elikteıdi.

— Sizdiń kompanııańyzda qandaı ult ókilderi qyzmet etedi?

— Búginde bizdiń uıymymyzda ártúrli ult ókilderi jumys isteıdi: orystar, kárister, uıǵyrlar, ózbekter jáne basqa da az ulttardyń azamattary. Bizdiń keńsemiz Qazaqstanda ornalasqan, al bıznesimiz Reseı men О́zbekstanda da damypjatyr. Onda da sol elderdiń azamattary qyzmet etedi, biraqbizdiń kompanııadaǵy qyzmetkerlerdiń 90%-dan astamyqazaqtar. Bizde qyzmetkerlerge qoıylatyn basty talap – qazaq tilin jetik bilý. Sondyqtan bizdiń bilikti qyzmetkerlerimiz negizinen qazaq ultynyń ókilderinen quralǵan.

KLIENTTER QAZAQ TILINDE SО́ILESÝDI TALAP ETSE

— Qazaq tili qashan bıznes tiline aınalady dep oılaısyz?

— Bizdiń baılanys ortalyǵymyzǵa qońyraýshalatyndardyń 60% qazaq tilinde qyzmet alýdy qalaıdy. Bıznes tilge aınalýy úshin tutynýshylar óz tilinde qyzmet kórsetýdi talap etýi tıis. Eger klıentter qazaq tilinde sóılesýdi talap etse, bıznes te soǵan beıimdeledi.

— QR Prezıdenti Q.Toqaev «Bile bilsek, ulttyq qaýipsizdiktilimizdi qadirleýden bastalady» degen bolatyn. Buǵansizdiń pikirińiz qandaı?

— Men bul pikirmen tolyqtaı kelisemin. Tildi saqtap, damytý – bul bizdiń jaýapkershiligimiz. Tilin joǵaltqan halyq ózin de, tarıhyn da joǵaltady. Til – memlekettiń negizi, ol qazaq halqynyń sımvoly men maqtany. Táýelsizdiktiń baıandy bolýyna, máńgilik qalyptasýyna dálel. Men Almaty qalalyq máslıhatynyń depýtaty retinde memlekettik tildiń qoldanylýyna kúsh saldym. Bizbasqa ulttardy syılaýǵa tyrysamyz, biraq óz ana tilimizgede qurmet kórsetýimiz qajet. Eger óz tilimizdi qadirlemesek, onda oǵan suranys ta bolmaıdy.

KО́PShILIK QYZMETTI ORYS TILINDE KО́RSETÝGE ASYǴADY

— Durys aıtasyz. Siz is-saparda kóp bolady ekensiz, sondaı-aq saıahattaýdy da unatasyz. Sondyqtan ushaqpen jıi ushasyz. Birde osyndaı bir saparyńyzda elimizdiń tanymyl áýe kompanııasynda bolǵan jaǵdaı týraly aıtqanedińiz…

— Iá, siz bort serikterdiń 85-90 paıyzy qazaq bolsa da, ana tilinde qyzmet kórsetýge asyqpaıtynyn týraly aıtyp jatyrsyz. Aıtyp otyrǵan áýe kompanııamyz – álemdik avıasııa naryǵyndaǵy aldyńǵy qatarly, sapasy, qyzmet kórsetý deńgeıi jaǵynan shoqtyǵy bıik kompanııalardyń biri. Biraq qyzmetkerleriniń áli kúnge deıin óz ana tilindeılaıyqty deńgeıde qyzmet kórsete almaýy ókindiredi. Bortserikter ózimizdiń qara kóz qazaqtar bolǵanyna qaramastan, kópshiligi qyzmetti orys tilinde kórsetýge asyǵady. Munyń sebebi kompanııa basshylyǵynyń durystalap qoıa almaýynda ma, álde bul qalyptasyp qalǵan ádetpe?

Kópke topyraq shashýǵa da bolmaıdy. Qazaq tilinde ádemi qyzmet kórsetip, qulaq quryshyńdy qandyratyn bort serikter de joq emes, bar. Mysaly, birde Almatydan Bangkokqa ushqan saparymda Pavel esimdi bortserik maǵan bastan-aıaq qazaq tilinde óte tamasha qyzmet kórsetti. Men, Halyqaralyq «Qazaq tili» qoǵamynyń vıse-prezıdenti jáne jaı ǵana óz tiline jany ashıtyn qazaqtyń uly retindejańaǵy áýe kompanııaǵa aıtylǵan syndy durys qabyldap, bul máselege beıjaı qaramaı, tıisti sharalar qoldanýyn suradym. Tipti basshy retinde kompanııaǵa qazaq tilin engizýjoldary týraly pikir almasýǵa da árdaıym ashyqpyn. Alaıda jarty jyldan astam ýaqyt ótti, olardan keri baılanys alǵan joqpyn. Degenmen de til máselesine beı-jaı qaramaý kerektigin árdaıym alǵa tartyp otyramyn.

*ESG – qorshaǵan ortaǵa jaýapkershilikpen qaraý (E – environment), joǵary áleýmettik jaýapkershilik (S – social) jáne korporatıvtik basqarýdyń joǵary sapasy (G – governance).