Balalardyń damýyna áser etetin kontent qandaı?

Qazirgi jańa tehnologııalar zamany bolǵandyqtan balalar arasynda da túrli kontentter jıi paıdalanylady. Balalardyń qandaı kontent paıdalanatyny olardyń damýyna tikeleı áser etedi. Sol sebepti balalar arasynda qandaı trendter sánge ıe ekenin, qandaı paıdalanatynyn zerttep kórdik.  Ásirese mektep jasyna deıingi balalar úshin damytýshy mazmundy qandaı trendter anyqtaıdy. 

Sonymen qatar, sıfrlyq tehnologııalar sapaly bilim berýdi qol jetimdi etedi — barlyq ata-analardyń balany mamandandyrylǵan balabaqshalarǵa, úıirmelerge nemese Damý mektepterine berýge múmkindigi joq. Balalarǵa arnalǵan damytýshy mazmunnyń negizgi trendteri

Oqytý standarttaryna sáıkestigi

Amerıkalyq psıhologtar men pedıatrlar toby ózderin damytýshy retinde kórsetetin júz tanymal balalar qosymshasyn jan-jaqty qarastyrdy jáne olardyń 58% -. Bilim berý fýnksııasy joq degen qorytyndyǵa keldi. On jyl buryn, mundaı qyzmetter naryǵy óte qarapaıym bolǵan kezde, olarǵa erekshe talaptar qoıylmady. Búgingi tańda ata ― analar balalarǵa tek kóńil kóterýdi ǵana emes, oıyndardyń shynymen bir nárseni úıretýi mańyzdy. Paıdalanýshylardyń nazaryn aýdarý úshin kúreste ázirleýshiler resýrstardy, oıyndar men qosymshalardy qurýǵa pedagogtardy, psıhologtardy, ádiskerlerdi jáne bilim berý salasyndaǵy basqa sarapshylardy kóbirek tartady.

Eń tanymal mysaldardyń biri-Stenford sarapshylarymen birlesip jasalǵan Khan Academy kids qosymshasy. Ol balanyń jalpy daǵdylaryn, sonyń ishinde oqý men sanaýdy damytýǵa, sondaı-aq shyǵarmashylyq qabiletter men áleýmettik-emosıonaldy quzyrettilikterdi qalyptastyrýǵa arnalǵan. Baǵdarlama AQSh-ta qabyldanǵan bilim berý standarttaryna tolyq sáıkes keledi (Head Start Early Learning Outcomes Framework, Common Core Standards).

Jeke damý daǵdylarǵa nazar aýdaryńyz

Stenford jáne Garvard ýnıversıtetteriniń zertteý nátıjeleri boıynsha adamnyń kásiptegi jetistigi 85% jumsaq jáne tek 15% qatty betkeılermen anyqtalady. Tipti jasandy ıntellekt, ony keńinen engizgenine qaramastan, jaqyn arada damyǵan ıkemdi daǵdylary bar mamanmen básekege túse almaıdy — eshbir mashına áli de adamdardy topqa biriktirip, bastama kótere almaıdy. Sondyqtan, ata - analar balalarda tek qıyn (mysaly, sanaý jáne jazý qabileti) ǵana emes, sonymen qatar jumsaq daǵdylardy-shyǵarmashylyq, qarym — qatynas, oılaý ıkemdiligi jáne balanyń qazirgi qoǵamda tabysty bolýyna kómektesetin basqa da quzyrettilikterdi damytýǵa tyrysady.

Sonymen qatar, mektepke deıingi bilim berý segmentinde balanyń oqýy men kúndelikti ómiri úshin mańyzdy baǵdarlamalyq jasaqtamany qalyptastyrýǵa kómektesetin oıyn túrinde qosymshalar bar. Mysaly, "Anımopýs" qosymshasynda mektep jasyna deıingi balalar mýltfılmderge keıipkerler jasaý jáne anımasııa álemimen tanysý arqyly shyǵarmashylyq oılaýdy damytady. Al Sago mini — de olar basqatyrǵyshtardy sheshý jáne ártúrli tapsyrmalardy oryndaý arqyly jaýapkershilikti, uqyptylyqty jáne egjeı-tegjeıge nazar aýdarýdy úırenedi-munda balalar janýarlarǵa qamqorlyq jasaı alady, tipti pısserııada aspaz retinde ózderin synap kóre alady.

Fýnksıonaldyq saýattylyq

Bul tujyrymdama balanyń ómirlik máselelerdi sheshý úshin alǵan daǵdylary men daǵdylaryn qoldaný qabiletin bildiredi. Matematıkadan dereksiz tapsyrmany sheshý bir bólek, al bir aıǵa bıýdjetti esepteý nemese paıymdaýdaǵy logıkalyq qateni baıqaý múldem basqa. Sonymen qatar, fýnksıonaldy saýattylyqty qalyptastyrý mektepke deıin de mańyzdy, sondyqtan bala oqý prosesine de, qurdastarymen qarym-qatynasqa da belsendi qatysa alady.

Fýnksıonaldy saýatty balany tárbıeleýde kishkentaı paıdalanýshylardy shyndyqqa jaqyn jaǵdaılarǵa batyratyn qosymshalar kómektesedi. Mysaly, "úsh mysyq. Bilim berý oıyndary " bala is júzinde qoldanýdy Úırenetin shyǵarmashylyq, tanymdyq jáne meta — pándik daǵdylardy qyzyqty túrde aıdaıdy-súıikti mýltfılm keıipkerlerimen birge ol sýret salady, tamaq daıyndaıdy, velosıpedpen júredi, kókónis baqshasynda jumys isteıdi jáne jarystarǵa qatysady.

Baǵdarlamalaý – negizgi daǵdy

Baǵdarlamalaý birinshi jyl emes, ekinshi saýattylyq dep atalady. AQSh-tyń eńbek statıstıkasy bıýrosynyń málimeti boıynsha, 2029 jylǵa deıin kodıngpen baılanysty kásipterdiń kólemi 8% - ǵa ósedi, al olarǵa ıelik etetin adamdardyń ortasha jalaqysy IT salasyna qatysy joq mamandarǵa qaraǵanda eki ese joǵary bolady. Stereotıpterge qaramastan, kez-kelgen adam baǵdarlamalaýdy ıgere alady, al qazirgi ata-analar kishkentaı kezinen bastap balaǵa osy daǵdyny alýǵa kómektesýge tyrysady.

Jaqynda balalarǵa arnalǵan kóptegen qosymshalar paıda boldy, olar logıkany, synı jáne algorıtmdik oılaýdy damytýǵa, baǵdarlamalaýdyń negizgi prınsıpterin túsinýge, tipti kodtaýdy úırenýge kómektesedi. Mysaly, áli oqı almaıtyn mektep jasyna deıingi balalar úshin mátinsiz jumysqa baǵyttalǵan "Pıktomır"qosymshasy bar. Onyń kómegimen balalar vızýaldy kodtaýdy ıgere alady — bul ár tekshe KOMPIýTERGE arnalǵan komanda bolatyn tekshe oıynyna uqsas prosess. Al jetiden on jasqa deıingi balalar úshin Iаndeks oqýlyǵynda tapsyrmalar bar, onda jetkizýshi Robot Rover Robpen birge jas paıdalanýshylar baǵdarlamalaýdyń alǵashqy qadamdaryn jasaıdy.

Qaýipsiz orta

Sheteldik psıhologtardyń zertteýinshe, árbir tórtinshi bala ınternette kem degende bir ret ózin yńǵaısyz sezinetin, renjitetin nemese ony kórmegeni jaqsy dep oılaıtyn nársege tap boldy. Zııandy baǵdarlamalar, kıberbýllıng, qalaýsyz mazmun, alaıaqtyq — búgingi tańda sıfrlyq keńistikte kóptegen qaýipter bar, sondyqtan ázirleýshiler jas paıdalanýshylardy qorǵaý ádisterin jasaýǵa qolaıly úles qosýda.

Mysaly, "Plıýs balalar" sııaqty ekojúıelik sheshimder jasańyz — munda barlyq mazmun kishkentaı paıdalanýshynyń jasyna jáne qalaýyna sáıkes tańdalady, al damytýshy qosymshalarda bannerlik jarnamalar joq, olar alańdatady jáne paıdaly áreketterge nazar aýdarýǵa múmkindik bermeıdi, biraq balanyń gadjetterde ótkizgen ýaqytyn baqylaýǵa arnalǵan taımerler bar.