Jyltyr kólik. Qytaıdyń máshınelerin alýǵa bola ma?

Qazaqstanda Qytaı kólikteri alǵash ret 2011 jyly tóbe kórsete bastady. Biraq biren-saran bolatyn. Sodan beri ondaı kólikterdiń qarasy kúrt arta bastady. Qytaı kólikterin satatyn dılerlik ortalyqtary qazir tipti qaptap ketti.

Máselen, «Astana Motors» – Chery, Haval, Changan, al «SaryarqaAvtoProm» Jac markaly Qytaı kólikteriniń resmı dıstrıbıýteri retinde de qyzmet kórsetýde. Al bıyldyń sońyna qaraı, elimizde Qytaı kólikterin qurastyryp shyǵaratyn úsh zaýyt iske qosylmaq.

Qytaı kólikteri qazaqstandyqtar úshin tyń dúnıe. Senimsizdik tanytyp, aldy-artyn baıqastap júrgender áli kóp. Qazaqstan avtomobıl naryǵyn saraptaý ortalyǵynyń bas dırektory Artýr Mıskarıan Qazaqstanda, ásirese batys, japon óndirýshileriniń naryqtan shyǵyp qalǵan modelderiniń ornyn basatyn Qytaıdyń arzan emes, ortasha baǵadaǵy kólikteri jıi satylyp jatqanyn aıtady. Demek, «arzannyń jiligi tatymas» degendi bizdegiler jaqsy túsinip otyrǵan sekildi. Buǵan negiz bar. Kólik blogerleri de Qytaıdyń arzan kólikterine jolamaýǵa keńes berýden jalyqpaýda. Nege deısiz be?

О́ıtkeni qazaqtar kóliginen aqaý shyqsa, aldymen ony ózi jóndep kóredi, ol qolynan kelmese kólik jóndeý ortalyǵyna aparady, odan da túk shyqpasa dılerlik ortalyqtyń qyzmetine júginedi. Osynyń aldyńǵy ekeýi Qytaı kólikterine kelgende múldem «jumys istemeıdi». Qytaı kóligin alsańyz, ony dıstrıbıýtorlyq ortalyqtan alýyńyz kerek. Sebebi kólik buzylsa, ortalyq sý jańa qylyp ony ózi jóndep beredi. Ári kepildik bolǵan soń, jóndeý aqysy da arzanǵa túsedi. Al kólik ustalary kerisinshe, Qytaı kóligin jóndeýge alyp kelgenderden teris aınalýǵa tyrysady eken.

Qamshy.kz saıtyna pikir bergen kólik ustasy Madııar Qytaı kólikteriniń sapasy Qazaqstandaǵy qoldanystaǵylarmen salystyrǵanda óte nashar ekenin aıtady:

«Maǵan qytaılyq bir krossoverdi alyp keldi. Markasynyń aıtpaı-aq qoıaıyn. Buzylmaǵan, biraq qojaıyny saqtanýdy jón sanapty. Kóliktiń asty tolǵan batareıa eken. Olar uzyndyǵy 1,5-2 metrdi qamtıtyn qorapta ǵana tur, biraq syrty qaptalmaǵan, ashyq jatyr. Ádette, kólikterdiń astynda qorǵanys temiri degen bolady, munda ol joq. Al bizdiń joldardy bilesiz, oıqy-shuıqy. Endi onyń astyna qorǵanys temirdi ornataıyq desek, týra sol kólikke arnalǵan pishindegi saıman bizde joq. Sodan Qytaıǵa tapsyrys berdik. Biraz kútýge týra keldi. Al kelip jetken saımanǵa qarap, bizdiń ishimiz ashydy. О́ıtkeni ony temir túgili, qańyltyr dep te aıta almaısyz, profnastılge uqsaıdy. Kólik ıesine: «renjime, kelgeni osy, joqtan bar» dep álgini salyp berdik».

Soǵan qaraǵanda, Qytaı kólikteri negizinen qalalyq jerlerge arnalǵan dep túıindesek bolatyn sekildi. Mysaly, «qyz-kelinshekterge yńǵaıly ma, qalaı» degen suraqqa kólik ustasy bylaı jaýap berdi:

«Árıne, árkimniń óz tańdaýy bar. Biraq bilesiz, qazaqtardyń deni úıdi de, kólikti de qaryzdanyp, qaýǵalanyp, nesıege alyp jatady. Al ol kólikter ondaıǵa tatymaıdy. Qozǵaltqyshtaryn ashyp kórdim. Júregim aýyrdy. Qozǵaltqysh ishinde neshe-túrli saıman bolady, bári úlbirep, ilinip-salynyp tur. Uzaqqa shydas bermeıtini birden baıqalady. Odan keıin saımandy tabý qıyn. Tapsyrys beresiz, uzaq kútesiz. Tapqanyńyz keıde jaramsyz bolyp qalady. О́ıtkeni Qytaı kólikteriniń markasy óte kóp, jıi shatasasyz. Sondyqtan Qytaı kóligin alamyn deıtinder bolsa, elimizde dıstrıbıýtorlyq ortalyǵy barynan alǵany jón bolady, sebebi kepildigi bar», deıdi ol.

Endi baǵa jaıyna kelsek, Qytaımen arada saýda jasap júrgen Ershat esimdi jigit bul rette bizge tómendegideı birshama aqparat usyndy.

Qozǵalqysh kólemi 2 lıtr bolatyn, benzınmen júretin kólikterdi alatyn bolsaq:

• Qytaıdaǵy ortasha quny – 6 mln teńge.
• Oǵan baj salyǵy men kedendik rásimdeý syndy elimizde tirkeý kezinde 2-2,5 mln teńge shyǵyn qosylady.
• Qazaqstanda satylyp júrgen baǵasy – 13-14 mln teńge.

Al qozǵaltqysh kólemi 2,5 lıtr, benzınmen júretin krossoverlerdi alatyn bolsaq:

• Qytaıdaǵy ortasha quny – 11 mln teńge.
• Kedendik rásimdeý kezindegi barlyq shyǵyny – 3,5-4 mln teńge.
• Qazaqstanda satylyp júrgen baǵasy – 17-20 mln teńge aralyǵy.

Al elektromobılge kelsek, elimizde turaqty turatyn Qazaqstan azamatyna 1 elektromobıldi kedendik bajdardy jáne salyqtardy tóleýden bosata otyryp, jeke paıdalaný úshin ákelýine ruqsat berilgen.

• Odan keıingi elektromobılderdi kedendik rásimdeý quny arzan bolady: 400-500 myń teńge aralyǵynda.