Qaýipti oıynnan Qazaqstanda 200 bala qaza tapty

Degenmen, bul oıyn áli de tyıylmaı tur eken. Oıynnyń tártibi – bala kólik jolyn kesip, júgirip ótedi. Ne dóńgelek astyna túsedi, ne oıynda jeńiske jetedi. Aldymen Reseı men Ýkraınada paıda bolǵan bul oıynnyń saldarynan qazir Qazaqstanda zardap shegip jatqandar óte kóp.

Birinshiden, balanyń ómiri qıylsa, ekinshi ushy kinásiz júrgizýshilerdiń basyna sor bop jatyr.

Ishki ister mınıstrligi bul oıynǵa qatysty arnaıy derekter joq ekenin málimdegenimen, kámeletke tolmaǵan balalar arasynda jol-kólik apatyna ushyraý oqıǵalardyń kóp tirkelgenin aıtty. Bıylǵy toǵyz aıda elimizde kámeletke tolmaǵandardyń qatysýymen 2,5 myńnan astam jol-kólik oqıǵasy oryn alyp, onda 200-den astam bala qaza tapty, 3 myńǵa jýyq bala jaraqat aldy, delinedi IIM málimdemesinde.

«Júgirip ót, ne ól» oıynynyń saldarynan Rıdderde kishkentaı balanyń kólikti kútip turyp, jaqyndaǵanda ádeıi júgirgeni beınebaqylaý kamerasyna túsip qalǵan. Alaıda Rıdder IIM «ol jerde kináli bala emes, baǵdarshamnyń qyzylyna ótip ketken kólik kináli» degen tujyrymdama jasady.

Zańger Baǵdat Amandosulynyń aıtýynsha, qandaı jaǵdaı bolmasyn, kólik júrgizýshisi ereje buzǵany úshin jaýapty bolady deıdi.

– Kólik júrgizýshisi QR Qylmystyq kodeksiniń 345-baby boıynsha, ıaǵnı kólik quraldaryn basqaratyn adamdardyń jol qozǵalysy nemese kólik quraldaryn paıdalaný qaǵıdalaryn buzý boıynsha jaýapty bolady. Sebebi, QR Azamattyq kodeksiniń 931-babynyń 1 bóligi boıynsha, joǵary qaýiptilikpen baılanysty kólik quraldarynyń ıeleri eger zııan dúleı kúshterdiń nemese jábirlenýshiniń teris pıǵylynyń saldarynan paıda bolǵanyn dáleldemese, onda joǵary qaýiptilik kózderimen keltirgen zııandy óteýge mindetti bolyp tabylady, – deıdi zańger.

Buǵan deıin IIM qaýipti oıyn týraly kólik júrgizýshileri men balalarǵa eskertý jasasa da, bul oıyn áli tyıylmaı tur. 30 qazanda áleýmettik jelilerde Astana qalasy, Saýran kóshesinde bir top balanyń joldy ary-beri 4-5 ret kesip ótken vıdeosy tarady. Odan bólek, mundaı oqıǵa Mańǵystaý, Aqtaý, Atyraý, Rıdder, Shymkent qalalarynda qaıtalanǵan.

– Bul qaýipti oıynnyń paıda bolýynyń birneshe nusqasy bar. Keıbireýler osy jáne basqa da ólimge ákeletin oıyndardyń artynda bir toptar turýy múmkin dep sanasa, keıbiri muny ǵalamtorda paıda bolǵan oıyn dep esepteıdi. Máselen, GTA oıynyna qatysýshylar arasynda osyndaı «chellenjder» bolǵan. Bul oıyn balalarǵa ǵana emes, júrgizýshilerge de qaýip tóndiretin shyn ómirdegi shyn oıynǵa aınaldy. Iаǵnı, júrgizýshiler de oıynǵa baıqaýsyzda kirip ketken oıynshylarǵa aınaldy, – deıdi psıholog Janar Orynbasarova.

Sondaı-aq psıholog bul oıynǵa ata-anasynyń qaraýynsyz, ne qamqorlyǵynan aıyrylǵan, ózin tómen baǵalaıtyn balalardyń kóbirek oınaıtynyn aıtady.

– Mundaı qaýipti oıyndardy oınaý arqyly balalar jeńiske jetip, ózin-ózi batyldyraq kórsetýge, basqalar úshin mańyzdylyǵyn dáleldemek bolady. Psıhologııanyń tásili. 12-16 jastaǵy ótpeli kezeńde bala ómirdiń sheksiz emes ekenin túsinbeıdi. Ol ólimniń ne ekenin bilmeýi de múmkin. Dál osy ótpeli kezeńde ata-ananyń bala aldyndaǵy róli mańyzdy. Iаǵnı, áke-sheshe balalarymen qarym-qatynasty nyǵaıtyp, kompıýter, planshettegi oıyndardan alshaqtatýǵa tyrysýy kerek. Biraq qatań tyıym salýǵa bolmaıdy. Onda balany ashýlandyryp alasyz. Jaı ǵana onyń bar nazaryn sportqa, úıirmelerge aýdaryp, qyzyqtyrý kerek,– degen keńesin beredi maman.