Taza sýdy qashanǵy dalaǵa tógip júremiz?

Sý tapshylyǵy máselesine qatysty suraqty Qamshy.kz sý resýrstaryn zertteýshi Janııa Haıbýllınaǵa joldaǵan edi.

«Shynynda da bıyldan bastap sý tapshylyǵyn kóremiz», deıdi ol.

– Qazaqstan sý tapshylyǵyna ushyraýy múmkin ekenin ǵalymdar bekerden aıtyp júrgen joq. Transshekaralyq ózender máselesi bar. Ile men Ertis ózenderiniń sýy Qytaıdan kelse, Syrdarııanyń basynda Qyrǵyzstan men О́zbekstan otyr, Jaıyqtyń bastaýy Reseıden keledi. Ertistiń sýy azaısa Zaısan kólinde, Ileniń sýy azaısa Qapshaǵaı men Balqashta, Jaıyqtyń sýy azaısa Kaspıı teńizinde sý azaıady degen sóz.

Ekinshi másele, sýdy barynsha tıimdi paıdalaný kerek. Resmı derekterge súıensek, elimizde sýdyń 67 paıyzy aýyl sharýashylyǵyna jumsalady. Menińshe, odan da kóp jumsalatyn sekildi. Al ónerkásipke sýdyń 30 paıyzy ketedi. Qalǵany turmys-tirshilikke jumsalady. О́kinishtisi, ónerkásipke paıdalanǵan sýdy ekinshi ret paıdalana almaımyz.

Sý tapshylyǵynyń aldyn alý maqsatynda Sý resýrstary mınıstrligi gıdrotehnıkalyq qurylys arqyly sý qoryn jınaqtaý jumystaryn bastap ketti. Odan bólek, biz halyqaralyq tájirıbelerge súıenip, sý tapshylyǵynyń aldyn alýymyzǵa bolady.

Máselen, Koreıada asfalttyń astyna sorǵysh ornatylady. Ol asfalt astynan sýdy tartyp, kóshege sebedi. Ol sý sosyn jer astyna qaıta jınalady. Bul kóshe tazalaýǵa artyq sý shyǵyndamaý úshin oılap tabylǵan ádis. Izraılde máselen, tamshylatyp sýarý tehnologııasy damyǵan. Al bizde she? Qazaqstanda kóshelerdi sý shashyp sypyratyn kólikter sýdy múldem únemdemeıdi. Bizge de jańaǵydaı tehnologııalardy engizip, sonyń mamandaryn daıyndaý kerek, - deıdi Janııa Haıbýllına.