Jalaqy jetpeıdi. 90-shy jyldarǵa oralamyz ba?

Jýyrda Jamaýbaev baıandaǵandaı, qazir JOO stýdentteri úshin qarjylyq saýattylyq kýrstaryn engizý pysyqtalyp jatyr jáne oqýshylar úshin de arnaıy kýrs ázirlenýde.

Biraq úkimet bir nárseni bilmeıdi.

Nemese bilse de, bilmegendeı keıip tanytady. Qazaqtyń ne sebepti nesıe ala beretinin.

Halyq kredıtti qarjylyq saýatynyń azdyǵynan emes, tabysynyń tómendiginen alady.

Bul oıymyzdy qarjy salasyndaǵy qazaq jýrnalısi Erbol Azanbek qoshtaıdy eken:

– Halyqtyń basyndaǵy kredıt máselesin burynnan zerttep, qarap júrgen adam retinde aıtarym, qazaqstandyqtardyń qaryz ben kredıtke urynýyna qarjylyq saýattyń tómendigi, qarjy uıymdarynyń nesıeni ońaı beretini sebep emes. Árıne, áseri bar, biraq negizgi áser etýshi kúsh bul emes. Adamdy kredıt alýǵa jeteleıtin eń basty sebep – tabystyń tómendigi. Aqsha jetpeıdi. Sosyn adam aqshany qaryzǵa alady. Qarjylyq saýatty myń jerden oqytyp, nesıeni bermeńder dep shektep tastasań da, aqshaǵa zárý bar adam báribir qaryz alatyn jer izdeıdi. 90-shy jyldardaǵydaı paıyzǵa qaryz beretinder qaıta qaptaıdy onda. Eń aldymen, halyqtyń tabysyn, jalaqysyn kóterý kerek. Bizde kerisinshe, kedeılikti emes, qarjylyq saýatty birinshi orynǵa shyǵaryp otyr, – deıdi ol.

Aqshaǵa muqtajdyqtan halyq qarjy pıramıdalaryna da urynýda. Máselen, qarjy pıramıdalaryna kóbine oqý aqysyn tóleı almaı qalǵan stýdentter, zeınetaqysy óte tómen zeınetkerler, jalaqysy ómirine jetpeı júrgender kóp aldanady.

Jaqynda ǵana bir otbasyndaǵy erli-zaıyptynyń «Elimaı – 2019» qarjy pıramıdasyn uıymdastyryp, 3 jyldyń ishinde salymshylaryn aldap, 1,5 mlrd teńgeni zańsyz ıelengeni anyqtaldy. Oǵan da talaı adam nesıe alyp turyp aqsha salǵan.