31 Tamyz, 2023 Áleýmet О́zgertý

Úrimjige sapar. «Vıza kezegin sheshýge jańa júıe jasalady»

Foto: qamshy.kz

QR Syrtqy ister mınıstri Murat Nurtileýdiń nazaryna

«Qytaıdaǵy qandastarymyz vıza ala almaı jatyr», «Vıza kezegi qyrýar aqshaǵa satylýda»... Sońǵy kezderi osyndaı aqparattar jıi jazyldy. О́tken aptada Qytaı eline saparlaı baryp, sondaǵy qandastarymyzben hal-jaǵdaı surasýdyń sáti tústi. Keıbir ishinara aımaqtar bolmasa, «Balamdy oqytam», «Týysshylaı baram» degen etnıkalyq qazaqtarǵa Qytaı úkimeti tıisti qujattaryn tekserip, shetelge shyǵý pasportyn berip jatqanyn bildik. Endigi másele Qazaqstanǵa barýdaǵy vıza qıyndyǵy. Eki el arasyndaǵy vızasyz rejım Qytaıdaǵy qandastarymyzdyń Qazaqstanǵa 14 kúnge kelýine ǵana múmkindik beredi. Al turaqty turýǵa, kásippen aınalysýǵa, balasyn oqytýǵa arnaıy vızamen kelý qajet. Vıza alýǵa úmitti qandastarymyzdyń barlyǵy Úrimjidegi vızalyq qyzmetke kóńili tolmaıtynyn, vıza kezeginiń 2000 ıýan (120 000 teńge) aqshaǵa satylyp jatqanyn, bir otbasynda 4-5 adam bolsa tipten qıyndyq týdyratynyn (500 000 teńge) zar jylap aıtyp otyr.

Osy máselelerdiń anyq-qanyǵyn bilýge Úrimjige arnaıy at basyn burdyq. Úrimjidegi pasporttyq-vızalyq qyzmettiń qazirgi basshysy Bolat Qadyrulynyń tájirıbeli dıplomat ekenin, Qytaıdaǵy Qazaqstan azamattarynyń qıyndyqtaryn sheshýge, tipti, qylmystyq iske urynyp, Qytaı túrmesinde otyrǵan azamattarǵa da qol ushyn sozǵanyn aqparattardan oqyp, bilgenbiz. Bizdi de keýdemizden ıtermes degen nıetpen kók pasportymyzdy kórsetip, Qazaqstan azamaty ekenimizdi bildirip, ishke kirdik. Keńse eki bólikke bólingen. Kireberiste bir qyzmetker, ishte eki adam shaǵyn tereze arqyly qujat qabyldap otyrdy. Bir áttegen-aıy Bolat myrza SIM-niń onlaın jınalysynda otyrǵandyqtan, tikeleı pikir alýǵa múmkindik bolmady. О́zin «Bastyqtyń orynbasarymyn» dep tanystyrǵan Abdýlla Berkinbaev myrza kelgenimizdi jyly qabyldap, ýaqyttyń tyǵyzdyǵyna qaramastan eń mańyzdy degen máselelerge pikir bildirdi.

- Qandastarymyzǵa vıza berý máselesi nege sonsha ýshyǵyp tur?

- Sońǵy jyldardaǵy álemdik pandemııa kesirinen Qytaıdaǵy qandastarymyzdyń vıza kezegi tym basymdylyq túsirip otyr. Bizdegi málimet boıynsha 150 myń qandasymyz vıza alýǵa suranǵan. Al aptasyna 4 ret kúnine 120 adam qabyldaǵannyń ózinde tym kóp adam vıza kezegin ala almaýda.

- Qabyldaý kúnderin kóbeıtip, vıza alýshylardyń sanyn arttyrýǵa ne kedergi?

- Buryndary 9 tereze arqyly vıza suraýshylardy qabyldasaq, qazir ondaı múmkindik joq.

- Nege múmkindik joq. Qyzmetkerler sanyn kóbeıtip, jumys ónimdiligin arttyrýǵa bolatyn shyǵar...

- Ol máseleler eki el arasyndaǵy memlekettik kelisim-sharttarǵa sáıkes jasalatyndyqtan, tez arada sheshim qabyldaý múmkin emes.

- Vıza kezegi deldaldar qyzmeti arqyly aqshaǵa satylyp jatqanyna kýá boldyq. Buǵan Sizderdi kináláp otyrǵan jurt kóp. Buǵan ne deısiz?

- Kezektiń aqshaǵa satylýyna bizdiń eshqandaı qatysymyz joq. Arnaıy programma jumys isteıdi. Sol arqyly kezek beriledi. Al deldal máselesine kelsek, biz olardyń jolyn kesýge barynsha jumys jasap otyrmyz. Tipti Zań qyzmetkerlerine júginip, kezek saýdalaýshylardy qolǵa túsirdik. Degenmen bul másele áli tolyq sheshimin tappaı otyr.

- Deldaldar Sizdermen kelisip otyrmasa, qalaı vıza kezegin saýdalaı alady?

- Aıtyp ótkenimdeı kezek beretin arnaıy programma. Oǵan bizdiń eshqandaı qatysymyz joq. Estip bilýimizshe deldaldar birneshe adamdy arnaıy jaldap, kezek «aýlap», sony satyp otyrǵan kórinedi.

- Endeshe bul «Kezek» júıesiniń qateliginen ǵoı. Nege ony durystaýǵa bolmaıdy?

- Bul qytaı elindegi arnaıy júıe. Sondyqtan oǵan bizdiń taraptan eshteńe jasaı almaımyz. Degenmen bıylǵy jyl sońyna deıin SIM-niń saıtyna jańa júıe ázirlep, sol arqyly vıza kezegin berýdi josparlap otyrmyz.

- Ol júıe Qytaıda ashyla ma? Qytaıdaǵy qandastarymyz qoldanatyn tóte jazý nusqasy qosyla ma?

- Bul máselelerdiń barlyǵyn qarastyryp, Qazaqstan Respýblıkasynyń Sıfrlyq damý, ınnovasııalar jáne aeroǵarysh ónerkásibi mınıstrligine tehnıkalyq qajettilikterdi jazdyq. Olar jyl sońyna deıin bul júıeni iske qosýǵa járdemdesetinin habarlady.

- Kezek ala almaı, Qazaqstanǵa bara almaı, oqýdan keshigip jatqan qandastarymyzǵa qandaı múmkindikter qarastyrdyńyzdar?

- Oqýǵa nıetti adamdar Qazaqstandaǵy mektepten nemese joǵary oqý orynynan shaqyrtý jasatyp, ony sondaǵy Kóshi-qon qyzmetine rastatyp ákelgenderge kezeksiz vıza berip otyrmyz. Keıde óte shuǵyl jaǵdaılarmende(jaqyn týysy qaza bolý, t.b.) vıza suraýshylar bar. Olardyńda ótinishin tyńdap, qol ushyn sozamyz.

Abdýlla myrzamen áńgimemizdiń negizgi túıini osy boldy. Estigendi emes, kózimizben kórgendi jazdyq. Úrimjidegi pasporttyq-vızalyq keńseniń qyzmetkerleri bar kúsh-jigerlerimen jumys jasap jatqanyn jetkizdi. Az qyzmetkermen sonsha myń adamnyń vıza máselesin sheshý de ońaıǵa soqpasy anyq. Tipti psıhologııalyq, fızıkalyq basymdylyq ta qyzmet kórsetý sapasyna keri áser etetini sózsiz. Degenmen Qazaqstan men Qytaı eli arasyndaǵy kórshilik qatynas qaryshtap damyp jatqan qazirgi ýaqytta ondaǵy qandastarymyzdyń vıza ala almaı zar jylap júrgeni eki memleketke de abyroı ápermesi anyq. Sondyqtan QR Syrtqy ister mınıstrligi tez arada sheshim qabyldap, Úrimjidegi qyzmetkerler sanyn arttyrýǵa, kezek máselesin ýshyqtyrmaı sheshýge bar múmkindikti qarastyrady dep senemiz. «Jańa Qazaqstannyń» abyroı bedeli sheteldegi qazaqtar úshin de mańyzdy ekenin umytpaǵan jón.

Abdýlla myrza aldaǵy ýaqytta vıza máselesi boıynsha aqparat almasyp otyrýǵa qarsy emestigin aıtty. Deldaldardyń jolyn kesý úshin Qytaıdaǵy qandastarymyz da alaıaqtardyń qurbany bolmaı, vıza kezegin aqshamen satyp alýǵa tyryspasa eken degen ótinishin jetkizdi.Syrtqy ister mınıstrliginiń saıtyna qosylatyn jańa «kezek» júıesi vıza máselesiniń oń sheshilýine aıtarlyqtaı yqpal etedi dep sendirdi. «Qamshy» aqparat agenttigi Úrimjidegi vıza máselesin árqashan nazarda ustaıtynyn eskerttik. Sońǵy jyldary ártúrli sebeppen qanshama qıyndyqtardy eńsergen qandastarymyzdyń Atajurtqa oralýyna shańnyń tozańyndaı da kedergi bolmasyn deımiz.