О́mirinde alǵash ret oraza ustaýǵa nıettengen jandarǵa birneshe keńes

Áne, Ramazan aıy qol bulǵap shaqyryp tur! Al siz bıyl alǵash ret oraza ustamaqsyz. Sanańyzdy alýan túrli saýaldar bılep, qobaljyp júrgen shyǵarsyz, solaı ma? Iá, kóp adamdy «mynadaı ystyq kúnde as-sýsyz bir aı boıy qalaı ash júremin?» deıtin suraqtyń  mazalaıtyny anyq. Al bir jaǵynan, Allaǵa unamdy amal jasap, saýap ta alǵyńyz keledi. Sonymen, bul tyǵyryqtan qalaı shyǵýǵa bolady?

Alǵash ret Oraza ustaımyn dep nıet etken jandarǵa birneshe keńesti usynady, dep jazady Qamshy aqparattyq agenttigi Asyl Arna telearnasyna silteme jasap.

Siz oraza ustaıtyn jalǵyz adam emessiz. Bul orazany sizge deıin de mıllıon adam ustaǵan jáne Alla qalasa, sizden keıin de qanshama adam jalǵastyrady. Jáne olardyń bári de bul aıdy óte jaqsy nátıjemen ótkerdi. Biri nápsisin tizgindep, ózgelermen qarym-qatynasyn, minezin túzep alsa, endi biri bilim deńgeıin jetildirip, rýhanı qýat, azyq aldy. Sonymen birge, oraza – bir aı boıy ash júrý degen sóz emes. Bar bolǵany siz kúndiz ishetin tamaqtaryńyzdy endi túnde ishetin bolasyz.

Alla Taǵala qudsı hadıste: «Adamzattyń barlyq amaly ózi úshin, al ustaǵan orazasy Men úshin, onyń saýabyn О́zim beremin. О́ıtkeni ol Meniń razalyǵym úshin tań atqannan kún batqanǵa deıin taǵamnan, ishimdikterden jáne jynystyq qatynastan bas tartty» – deıdi (Buharı, Mýslım).  Olaı bolsa, orazanyń qundylyqtary, Alla aldyndaǵy dárejesi týraly tolyǵyraq bilýge asyǵyńyz, jıi eske alyńyz. Bul sizdiń orazaǵa degen qulshynysyńyzdy arttyrady. «Bıyl ustamaı-aq qoıaıyn, kelesi jyl bar ǵoı» degen sekildi oı kelse, qýylǵan shaıtannan Allaǵa syıynyńyz (Áýzý bılláhı mınásh-shaıtonır-rojıım»). Sebebi, adamdy qulshylyqtan tosý, azǵyrý – laǵyneti shaıtannyń isi.

«Bıyl oraza ystyq merzimge túsip tur ǵoı, áı, shydaı almaımyn-aý» degen oı maza bermeı jatyr ma? Ǵalymdar adamnyń qarnynda óz denesin 2 táýlik boıy alyp júrýge jetkilikti deńgeıde tamaq bolatynyn dáleldegen. Osy tusta “onda nege adamnyń qarny ashady?” degen zańdy suraq týady. Rasynda, nege? Esterińizde me, álgi ıtke jasalǵan tájirıbe bar edi ǵoı. Kúnde bir kándenge júıeli túrde bir ýaqytta tamaq beriledi. Birde ıttiń tamaǵyn tesip, ishine tútik salady da, kúnde dál sol ýaqytta beretin tamaqty ákelmeı qoıady. Sol kezde ıt typyrshyp, mazasyzdana bastaıdy. Al álgi tútikten sól tamshylaıdy. Iаǵnı adam belgili deńgeıde bir ýaqytta júıeli túrde tamaqtanyp úırenip qalǵandyqtan, qarny ash bolmasa da, asqazanyna sól bólinip, ol mıǵa qarnynyń ashqandyǵy týraly jalǵan aqparat beredi eken. Demek, adam ashyǵyp bara jatqandyǵynan emes, eń áýeli júıeli keletin tamaqtyń kelmeı qalǵandyǵynan qınalady. Eń bastysy, «tamaq ishýim kerek edi» degen oı ashtyqqa shydatpaıdy eken. Esińizde bolsyn! Alla Taǵala adamǵa shamasy kelmeıtin nárseni júktemeıdi!

Oraza tutpaýǵa ózińdi aldap, túrli sebep pen syltaý taýyp alý op-ońaı. Mysaly, «keshke deıin jumysta otyramyn, ash bolsam, basym istemeı qalady» deıtin syltaýlar bar. Kofe iship, mańdaıyń jipsip otyrǵanda da basyń istemeıtin ýaqyttar bolady. On saǵat uıyqtap tursań da, mıyń meń-zeń bolyp júretin kezder bolady.  Iá, adam balasynyń syltaýy bitpeıdi, al kelesi orazaǵa aman jetemiz be, joq pa? Ony Alla biledi…
Birneshe jyl boıy Ramazan orazasyn ustap júrgen bilimdi, salıqaly kisilermen suhbat quryńyz. Keńes surańyz. Tipti, orazany bir ret qana jáne bıyl birinshi ret tutqaly otyrǵan adamdarmen de pikir alysyńyz.

Islam sizdiń, bizdiń oıymyzdan, kóńil qalaýymyzdan turmaıdy. Bul álemderdiń Rabbysynyń dini bolǵandyqtan, neniń durys, neniń burys ekendigin Iesi ǵana sheshedi.Alla Taǵala Quranda: «Allanyń týra jolynsyz kóńil qumarlyǵyna ergennen ótken adasýshy bar ma?» («Qasas» súresi, 50-aıat), «(Eı, Muhammed!) Sodan keıin seni iste (dinde) sharıǵat jolyna saldyq. Endi soǵan er jáne bilmeıtinderdiń kóńil qumarlyǵyna erme» («Jásııa» súresi, 18-aıat), – deıdi.  Sol sebepti, derek kózderi kórsetilgen, senimdi kitaptardan orazany durys tutýdyń joldarymen tanysyńyz, meshit ımamyna baryp, keńes surańyz.
Nashar ádetterińizdi tastaýǵa bel býyńyz. Ǵaıbat, ósek-ótirik aıtý sekildi nashar qasıetterdi birtindep jeńýge tyrysyńyz. Paıǵambarymyz (oǵan Allanyń ıgiligi men sálemi bolsyn): «Oraza kezinde kim ótirik aıtýyn jáne ótirikti amalǵa asyrýyn toqtatpaıtyn bolsa, ondaı adamnyń tamaǵy men sýsynynan bas tartqanynyń Alla úshin qajeti joq» (Buharı). «Senderden bireý oraza bolǵan kúni jaman sózder aıtpasyn, daýsyn kótermesin. Al, eger bireý ony balaǵattasa, nemese tóbeleskisi kelse ondaıǵa: «Rasynda, men orazamyn!», – desin» degen (Buharı, Mýslım). Jáne tamaq pen sýsynnan bas tartyp, kúnádan alystamaǵan adamǵa: «Bálkim oraza ustaýshy óziniń orazasynan tek ashtyq pen shóldi ǵana alar» degen eken. Bul – asqazannyń ǵana emes, oıdyń, kózdiń, tildiń, qulaqtyń orazasy ekenin umytpańyz.

Kún tártibińizdi birtindep ózgerte bastańyz. Sebebi, bul aıda kún tártibińiz kúrt ózgeredi. Tamaqty basqa ýaqytta iship, erte oıanasyz. Asqazanyńyzdy tańerteń edáýir tamaq jeýge úıretińiz. Erte turýdy ádetke aınaldyryńyz. Buryn-sońdy dúnıelik sharýalaryńyz kóp bolsa, rýhanı jattyǵýlarǵa oryn bosatý kerek bolady. Teledıdar men ǵalamtorda otyrýdyń súıýshilerden bolsańyz, osy bastan shekara qoıa bilińiz.

Aýrý-syrqatyńyz bolsa, dárigerge qaralyńyz. Qajetti em-domdy qabyldańyz. Alla Taǵala bekitken qulshylyqtar adam balasyna qıyndyq týdyrýdy maqsat etpeıdi. Orazanyń densaýlyǵyńyzǵa oryn toltyra almastaı zarar tıgizbeıtinine kóz jetkizińiz. Al eger aıtarlyqtaı qaýip joq bolsa, Allaǵa táýekel etińiz. Bálkim osy qulshylyǵyńyz syrqattan aıyǵýyńyzǵa sebep bolar.

Temeki shegetin bolsańyz, Ramazan – bul ádepsizdikten arylýǵa kómektesetin uly múmkindik. Osy bastan áreket jasańyz. Únemi saǵyz shaınaýshylardan bolsańyz, munyńyzdy da jaıyna qaldyrǵanyńyz abzal.

Eger ádetińizge aınalǵan bolsa, dúısenbi, beısenbi kúnderdiń orazasyn ári qaraı jalǵastyryńyz.

Namazyńyzǵa bekem bolyńyz. Nápil namazdaryńyzdy, túngi namazdaryńyzdy jıilete bastańyz.  Áli de bes ýaqyt namazdy tolyqtyra almaı júrseńiz, saýaptar eselenetin Ramazannan keıinge qaldyrmańyz. Sonda siz namazyńyzben, orazańyzben Allaǵa jaqyndap, kól-kósir saýapqa kenelesiz! Meshitke bas suǵýdy da umytpańyz. (er adamdarǵa) Sebebi, keıin jamaǵat namazǵa, taraýyq namazǵa  daǵdylanýyńyz ońaıǵa soǵady.

Kún saıyn Qurandy qolǵa alyńyz. Tájýıdti meńgermegen bolsańyz da, maǵynalyq aýdarmasyna kóz júgirtińiz. Aıtpaqshy, nege osy aıdan bastap tájýıdti úırenbeske? «Asyl arna» telearnasy usynatyn jańa joba sizge 20 kúnniń ishinde Quran oqyp úırenýge múmkindik beredi. Árbir árpi úshin on saýap berilip, saýaptar eselenetin uly Kitapty oqý rasynda keremet!

Arnaıy duǵalardy jattańyz. Ramazan – duǵa aıy bolǵandyqtan, Quran men súnnette keletin duǵalardy jattaı berińiz.

Oraza ustaýyńyzǵa qarsylyq tanytatyndardyń bolatyndyǵyna daıyn bolyńyz. Ádette, janashyr adamdar sizdiń densaýlyǵyńyzdy, aptap ystyqta qınalatyndyǵyńyzdy oılap qarsy kelip jatady. Alaıda, siz barynsha sabyr saqtap, orazanyń qasıetterin, negizgi maqsatyn jáne onyń densaýlyqqa paıdasyn jetkizińiz. Bir kezderi ózińiz de bilmestikpen olar sekildi oılaǵan edińiz… Endi, mine,  olarǵa da túsindiretin kezek keldi!

Keńesterimiz kádeńizge jarasyn! Meıirimdi Alla ustaǵan orazalaryńyzdy qabyl etip, kúnálaryńyzdy keshirsin!