Assambleıa tóraǵasynyń orynbasary arandatýshylyqpen aınalysyp otyr

Qazaqstan halqy Assambleıasy tóraǵasynyń orynbasary Marat Ázilhanovtyń eldegi tártipsizdikke etnos ókilderi qatyspaǵanyn aıtqan málimdemesi áleýmettik jelide qyzý talqylanyp, daý týdyryp jatyr. Ol bulaı dep assambleıanyń respýblıkalyq dóńgelek ústeliniń otyrysynda málimdegen.

Tezıs:

"Beıbit narazylyq formatynda kórsetilgen azamattardyń zańdy talaptaryna qatysty prezıdenttiń ustanymyn qoldaı otyryp, Assambleıa músheleri, etnomádenı birlestikter, Qazaqstannyń túrli etnostary antımemlekettik jáne Konstıtýsııaǵa qarsy zorlyq-zombylyq Terrorıstik aksııalaryna qatysýǵa shaqyrýdy úzildi-kesildi qoldamady. Qazaqstan etnostarynyń ókilderi zańsyz áreketter men tártipsizdikterge qatysqan joq".

Marat Ázilhanov sózbe-sóz aıtqanda osylaı dedi.

Ázilhanov aldymen osy sózderi arqyly prezıdentpen birge ekenin, bıliktiń eldegi halyq narazylyǵy men odan keıingi áldekimderdiń uıymdastyrýymen bolǵan jappaı tártipsizdikke bergen baǵasyn tolyqtaı qolaıtynyn bildirip tur.

Al endi "Qazaqstan etnostarynyń ókilderi zańsyz áreketter men tártipsizdikterge qatysqan joq" degen sózi arqyly ne aıqysy kelgeni túsiniksiz.

 

Al beıbit mıtıngterden keıingi jappaı tártipsizdir men zańsyzdyqtar bólek qarastyrylatyn másele. Oǵan qatysqan adamdar men beıbit halyqty shatastyrýǵa, qatar qoıýǵa esh bolmaıdy. Bul – bir.

Ekinshiden, zańsyzdyqtarǵa qatysqandarǵa qatysty qylmystyq, ákimshilik ister jalǵasyp, olardyń túr-tulǵasy men ulty, maqsaty men dittegeni áli tergelik, tekserilip jatqanda Marat Ázilhanov "tártipsizdikter men zańsyzdyqtarǵa etnos ókilderi" qatyspady degendi nege súıenip aıtyp tur?

Onyń sózderiniń ekinshi maǵynasy "társipsizdikter men zańsyzdyqtarǵa tek qazaqtar qatysty", "bılik aıtyp jatqan "terrorıster" tek qazaqtar" bolyp tur ǵoı. Bulaı deıtindeı, Marat Ázilhanov tártipsizdikke qatysqan ár adammen tildesip, onyń ultyn surap shyǵyp pa? Bıliktiń, resmı telearnalardyń ózi tártipsizdik kezinde "bir-birimen jat, túsiniksiz tilde sóılesýshiler boldy" dep taratqanyn ol bilmeı me?

 

Marat Ázilhanovtyń bul málimdemesi onsyz da sońǵy ýaqytta qyzmeti jıi synalyp júrgen Qazaqstan halqy assembleıasyna degen narazylyqty údete tústi.

Keıingi ýaqytta Assambleıa týraly "elde bolǵan ultaralyq kıkiljińderdiń aldyn ala almady", "ultaralyq qaqtyǵystar assambleıa jumysy tıimsizdiginiń kórsetkishi" deýshiler kóbeıgen.

Budan bólek el ishinde ultaralyq, etnosaralyq saıasatqa baılanysty kózqarasty ózgertý kerektigi týraly da pikirler bar. Qazaqstan bıligi eldi 130 ult tatý-tátti turatyn memleket retinde kórsetedi. Alaıda osy 130 ult degen túsinik qalaı paıda bolǵany, qalaı eseptelgeni túsiniksiz.

Statıstıka komıtetiniń 2021 jyldyń basyndaǵy dereginshe, Qazaqstanda sany mıllıonnan asatyn eki ǵana ult turady. Naqty aıtqanda qazaqtardyń sany 13 mln 29 myń 227 bolsa, orystardyń sany – 3 mln 478 myń 287. Sany 100 myńnan asatyn 8 etnos bar. Atap aıtqanda olar ózbekter, ýkraındar, uıǵyrlar, tatarlar, nemister, túrikter, kárister, jáne ázerbaıjandar. Sany 10 myń men 100 myńǵa deıingi 7 etnos turady. Olardyń qatarynda dúngender, belorýster, tájikter, kúrdter, sheshender, polıaktar, bashqurttar bar. Qalǵan etnostardyń barlyǵynyń jalpy sany 196 myńnan sál asady. Bul – jalpy halyq sanynyń 1 paıyzynan sál ǵana asady. Bılik aıtatyn 130 ulttyń ishindegi 113 ult osy 1 paıyzdyń ishinde júr. Osyǵan bola Qazaqstanda 130 ult ókili meken etedi dep dabyra qylyp aıtýǵa bola ma, joq pa, bul árıne basqa máseleniń taqyryby.