10 Qyrkúıek, 2021 Saıasat
Fotokollaj
Premer-mınıstr Asqar Mamın men reseılik SBER kompanııalar tobynyń basshysy German Gref Qazaqstannyń sıfrlyq transformasııasy, sıfrlandyrýdyń platformalyq modeline jáne «Data-Driven Government» tujyrymdamasyna kóshý jónindegi jobalardy iske asyrý salasyndaǵy yntymaqtastyq týraly memorandýmǵa qol qoıǵany áleýmettik jelide qyzý talqylanyp, kóptegen azamattardyń narazylyǵyn týdyrýda.
Ne istelgeli jatyr?
3 qyrkúıek kúni Qazaqstan prezıdenti Qasym-Jomart Toqaev pen Reseı prezıdenti Vladımır Pýtınniń qatysýymen beınekonferensııa formatynda ótken Shyǵys ekonomıkalyq forýmy barysynda Asqar Mamın men German Gref joǵaryda atalǵan yntymaqtastyq týraly memorandýmǵa qol qoıǵany belgili boldy.
Premer-mınıstrdiń baspasóz qyzmeti taratqan aqparattyq habarlamada qujat Qazaqstanda GovTech sıfrlyq platformasyn engizý, derekterdi taldaý jáne jasandy zerde boıynsha praktıkalardy qoldana otyryp, memlekettik basqarýdyń reınjınırıngi jáne sıfrlyq transformasııalaý boıynsha yntymaqtastyqty damytýdyń negizgi tásilderin kózdeıtini jazylǵan.
Prezıdenti Qasym-Jomart Toqaev joba Qazaqstan men Reseı arasyndaǵy ózara seniminiń belgisin taǵy bir aıqyndaı túsetinin, strategııalyq jobany iske asyrý Qazaqstan azamattarynyń turmys sapasyn arttyrýǵa jáne bıznes ahýaldy jaqsartýǵa yqpal etetinin aıtty.
Joba aıasynda sıfrlyq trasformasııa jobalaryn júzege asyrý barysynda sıfrlandyrýdyń platformalyq modeline kóshý, Data-Driven Government tujyrymdamasyn jasaqtaý kózdelgen. Data-Driven Government (derekter negizindegi úkimet) tujyrymdamasy tekserilgen derekti, saraptamany, negizi bar senimdi boljamdardy basshylyqqa ala otyryp memlekettik deńgeıdegi sheshimderdi qabyldaý túsinigin bildiredi.
Bir sózben aıtqanda Data-Driven Government tujyrymdamasy qoldanystaǵy eGov úkimettik portalyn almastyratyn bolady.
EGov-ty aýystyrý qajettiligi qaıdan shyqty?
Sıfrlyq damý, ınnovasııalar jáne aeroǵarysh ónerkásibi mınıstri Baǵdat Mýsın keshe SBER kompanııasymen jasalǵan memorandým, onyń aıasynda ne istelgeli jatqanyna, memorandým sharttaryna baılanysty tikeleı efırge shyqty.
Mınıstr Qazaqstannyń elektrondyq úkimet portalynda másele jetkilikti ekenin, júıe kemeline kelip turmaǵanyn aıtty. Sózinshe, Egov portaly elektrondyq anyqtamalar ótinimderin qabyldaýdy ǵana júrgizedi de ótinimdi óńdeý men ázirleýdi memlekettik qyzmetterge jaýapty memlekettik organdar júzege asyrady.
Ol qazirgi tańda mınıstrlik memlekettik organdardaǵy ınfraqurylym men aqparattyq júıeni tekserip jatqanyn, 400-den astam qyzmette ıntegrasııa kezinde qıyndyq týyndap, jumysynda kidiris baıqalǵanyn jetkizdi.
Baǵdat Mýsın reseılik kompanııa platformasyn paıdalaný arqyly osy 400-den astam qyzmetti bir jerge jınaý kózdelip otyrǵanyn aıtty.
Buǵan deıin Sıfrlyq damý, ınnovasııalar jáne aeroǵarysh ónerkásibi vıse-mınıstri Asqar Jambakın elektrondyq úkimet komponetterine júrgizilgen analız tómendegideı olqylyqtyń baryn anyqtaǵanyn jetkizgen.
- Memlekettik qyzmet kórsetý prosesiniń ortalyqtandyrylǵan monıtorginiń joq bolýy;
- Memlekettik qyzmetti alýǵa ótinish qaldyrý, onyń oryndalý barysy men nátıjesin túrli kanal arqyly baqylý múmkindiginiń joǵy;
- Túrli kanaldar arqyly memlekettik qyzmet alý prosesiniń júzege asý barysy bir-birinen aıtarlyqtaı erekshelenýi múmkin;
- Qoldanylǵan memqyzmet tizimi túrli kanaldarda birizdi emes;
- Azamattardyń júginý tarıhy týraly ortalyqtandyrylǵan aqparat joq.
Mıgıstr Reseımen birlesip júzege asqaly otyrǵan joba elektrondyq platforma emes, keshendi qyzmetterdiń basyn biriktiretin baǵdarlamalyq ónim ekenin aıtty. Ol platformalyq modelge ótý servısti júzege asyrý merziminiń tıimdiligin arttyryp, ıntegrasııa máselelerin sheshýge kómektesedi degen pikirde.
Sondaı-aq ol platforma aqparattyq turǵyda tolyqtaı qaýipsiz ekenin, platforma reseılik bolǵanymen, derekter jınaqtalǵan serverler Qazaqstanda bolatynyn, ondaǵy derekterdi SBER kompanııasy Qazaqstan úkimetiniń ruhsatynsyz paıdalana almaıtynyna sendirýge tyrysty.
Otandyq IT mamandar buǵan ne deıdi?
«Atameken» Ulttyq kásipkerler palatasy Aqparattyq-kommýnıkasııalyq tehnologııalar, bilim berý jáne ınnovasııa komıteti Bolat Básheev reseılik kompanııamen IT salasynda yntymaqtastyq bolatyny týraly áńgime shyqqan sáýir aıynan beri jobaǵa ashyq qarsylyǵyn bildirip, otandyq salaǵa sheteldik oıynshynyń kelgeli jatqanynyń durys emestigin jetkizip keledi.
Ol Qazaqstan BUU-nyń elektrondyq úkimet damýy reıtınginde 193 eldiń ishinde 29-orynda, onlaın qyzmet sapasy boıynsha 11-orynda ekenin eske salyp, bul salany damytý qazaqstandyq mamandardyń da qolynan keletinin aıtady. Al barlyq memlekettik onlaın qyzmet pen úlken derekter senip tapsyrylǵaly otyrǵan Reseı bul reıtıngte 36-orynǵa jaıǵasqan.
– Bul nátıjege otandyq IT mamandardyń arqasynda qol jetkizildi. Qazaqstan eGov áleminde TMD elderiniń kóshbasshysy. Árıne, bul salada másele barshylyq, biraq ol bárimizge málim ári ony otandyq IT naryqty jumyldyrý arqyly sheshýge bolady. Ony sheteldik kompanııa kúshimen jasaýdyn máni joq, – deıdi Bolat Básheev.
Ol 2021 jylǵy mamyrda prezıdent ákimshiligine, qaýipsizdik keńesine 7 IT qaýymdastyq úndeý joldaǵanyn, atalǵan organdardan joǵary ınstansııa joq bolǵandyqtan júginer jer qalmaǵanyn málim etti.
Úndeýde SBER kompanııasynyń «GosTeh» dep atalatyn platformasy áli jasalmaǵanyn, kompanııa onyń jasalatyny týraly 2020 jylǵy 30 qarashada ǵana habarlaǵanyn málimdelgen. Iаǵnı, Qazaqstan bazalyq negizi endi jasalyp jatqan platformany satyp almaq.
«Másele, platformany tańdaýmen bitpeıdi. Alda bıznes prosesterge analızdeý men reınjenerıng jasaý isi tur. Qoldanystaǵy «elektrondyq úkimet» ınfraqurylymyn SBER usynyp otyrǵan platformaǵa kóshirý úshin birneshe jyl qajet. Úkimet bastamasy «elektrondyq úkimet» ınfraqurylymynyń fýnksıonaldyq senimdiligine jasalǵan analızge súıenbegen. Otandyq IT sala mamandarynyń birneshe jyldyq tájirıbesin eskermeıdi. Damyǵan elderdegi elektrondyq úkimet ınfraqurylymyn jasaý tásilimen salystyrmaly saraptama júrgizilgen joq» delingen mamandar úndeýinde.
Sarapshylar platformany aýystyrýda 2006 jylǵy jaǵdaıǵa deıin túsip ketý qaýpin joqqa shyǵarmaıdy.
Sondaı-aq sarapshylar qoldanystaǵy «elektrondyq úkimet» ınfraqurylymy damytýdy qajet ekenin jasyrmaı, ol úshin tıisti zańdyq normalar, normatıvtik aktiler qabyldanýy kerektigine nazar aýdardy. Jaǵdaıdy jaqsartý – máseleni aqyl tarazysyna salyp, kezeń-kezeńmen, birtindep modernızasııalaý jolymen ǵana múmkin ekenin aıtady. Sózderinshe, bul is – otandyq mamandardyń qolynan keledi.
«Elektrondyq úkimet» ınfraqurylymyn sheteldik kúshterdi jumyldyrý arqyly aýystyrý bastamasynyń eshqandaı negizi joq. Qomaqty qarjy shetel asyp ketýi múmkin. Qarajat óz elimizde jaratylmaǵandyqtan, óz elinde suranys bolmaǵandyqtan munyń arty IT mamandardyń shetelge jylystaýyna, sıfrlyq egemendik, aqparattyq qaýipsizdik deńgeıiniń tómendeýine ákelip soǵady. Platforma jasaýshylaryna degen táýeldilikti týdyrady. Bul tipti eldiń IT salasyna úlken soqqy bolyp, onyń damýyn birneshe jylǵa tejeıdi dep sanamyz» deıdi mamandar.
Sarapshylar SBER kompanııasyn jumyldyrý otandyq tehnologııa salasyna ǵana qatysty sheshim emes, memlekettik mańyzy bar sheshim ekenine nazar aýdaryp, munyń el bolashaǵyna áseri orasan bolatynyn aıtady.
«Elektrondyq úkimetti Reseı qaramaǵyna berý – óz úkimetimizdi Reseı qaramaǵyna bere salý degen sóz»
IT maman Sadyq Sherimbek sıfrlyh tehnologııa boıynsha Qazaqstan Reseımen ıntegrasııalanatyndaı eshqaqandaı qajettilik joq degen pikirde.
– Áleýmettik sektorda bolsyn, jeke, bank, bıznes sektorynda bolsyn Reseımen ıntegrasııalanýǵa túbegeıli qarsymyn. Reseıdiń elektrondyq úkimet qqyzmetin qalaı iske asyryp otyrǵanymen jaqsy tanyspyn. Bul saladadaǵy jumystary óte sátsiz. Qazirgi tańda biz 2010 jyldary ótip ketken prosesterdi úırenip, qoldanysqa engizip jatqan jaǵdaıy bar. Memlekettik satyp alý júıesin aıtýdyń ózi artyq. Al Qazaqstannyń EGov júıesi jyldan jylǵa óte jaqsy damyp kele jatyr. Portal orta esepti azamattyń kez kelgen qajetin ótep otyr. TMD elderi arasynda Qazaqstan elektrondyq úkimet, memlekettik satyp alý, onlaın oqýdy uıymdastyrý, salyq tóleý, bank qyzmetteri boıynsha eń úzdik bolyp otyr. Tehnologııalyq damý ındeksi boıynsha Qazaqstan Reseıde kemi 15 qadamǵa joǵary tur. Olaı bolsa, nelikten biz olardyń «GosTeh» platformasyn alýymyz kerek. Bul joba jaıly orys mamandardyń ózderi durys áńgime aıtpaıdy. Bul joba jabyq kod jaǵdaıynda damyp jatyr. Esh ashyqtyq joq. Qalaı jumys isteıtini túsiniksiz, – deıdi sarapshy.
Sadyq Sherimbek «GosTeh» platformasyna ótý memlekettik qyzmetti berý salasynda belgili bir deńgeıde haos týdyratynyn aıtyp, Qazaqstan jeke standartyn jasaýy kerek, reseılik júıege baılanbaýy kerek dep sanaıdy.
– Sıfrlandyrýdy álemdik damýdyń negizgi kórsetkishteriniń biri dep qaraıtyn bolsaq, elektrondyq úkimetti Reseı qaramaǵyna berý degen sóz, óz úkimetimizdi Reseı qaramaǵyna bere salý degen sóz, – deıdi ol.
«Platformalyq model durys»
IT maman Erlan Ospan platformalyq model durys degen pikirde. Ol EGov portalynyń kemshilikteri jetetinin, ony «42500 oqıǵasy» aıqyn kórsetkenin aıtady. Sózinshe, Reseı «GosTeh» platformasynsyz 1C:Býhgalterııa, Kasperskıı antıvırýs baǵdarlamalary, Yandex izdeý júıesiniń kómegimen-aq qazaqstandyqtar týraly derekti jınaı alady.
Maman qoǵamnyń jobany qoldamaı otyrǵanyn, halyqtyń úkimetke senbeıtinimen baılanystyryp, oǵan qvmbptshylyqqa jol berip, jarylystardyń aldyn ala almaıtyn bıliktiń ózi kináli ekenin aıtady.
Sondaı-aq «máseleniń kóterilýi Reseıdiń aqparattyq shabýyly men óktemdigimen qatar kep qalyp, áńgime basqa arnaǵa ketip qaldy. Baızaq tragedııasy da bılikke senim qosa qoımady» dep otyr.
Al jýrnalıst Bella Orynbetova mınıstr Baǵdat Mýsınge saýal joldap, daýly máselege qatysty birneshe túıitkilge toqtaldy.
«- E-gov platformasyn qaıta jasaqtaýǵa nege ashyq baıqaý jarııalanbady?
- Memlekettik platformany jasaqtaý nelikten kommersııalyq uıymǵa, onyń ústine sheteldik zańdy tulǵaǵa eshqandaı konkýrssyz beriledi?
- Nelikten tańdaý reseılik Sberbankke tústi? Buryn sátti júzege asyrǵan keısi bar ma?
- Qazaqstandyq saıttardyń serverleri tek Qazaqstan Respýblıkasynda ornalasýy aqparattyq qaýipsizdik maqsatynda zańda qatań aıtylǵan. Al memlekettik qyzmet kórsetetin platformany sheteldikterge jasatý aqparattyq qaýipsizdikke tikeleı qater tóndirmeı me?
- QR úkimeti men Sberbank arasyndaǵy egov-ty jasaqtaý týraly memorandým nelikten aldyn ala talqylanbady. Týǵanynan bastap ólgenine deıin barlyq jeke derekter qamtylǵan egov-qa qatysty sheshim qabyldaýǵa QR azamattarynyń quqy joq pa? Ok, halyqtyń IT bilimi taıaz bolsa, qazaqstandyq IT qaýymdastyǵymen nelikten talqylanbady?
-QR úkimeti men Sberbank arasynda egov-ty modernızasııalaý týraly memorandýmnyń mátini qaıda?
- Eger Sberbank egovty 5 jyl jasaıtyn bolsa, ol platformaǵa kóshý qansha ýaqyt alady? Sberbankke 5 jyl tólenetin 500 mln AQSh dollary qalaı esepteldi? Tehnıkalyq sharttar qaıda?» deıdi jýrnalıst.
Qate tapsańyz, qajetti bólikti tańdap ctrl+enter basyńyz.
Pikir qaldyrý
pikir