Ashyq hat: Halyq pen SALYQTAN QAShQAN mınıstr úkimette qalaısha otyrady?!.

Biz tómende qol qoıýshylar, QR Qorshaǵan ortany qorǵaý mınıstri Nurlan Qapparovtyń ornynan ketýin suraımyz. О́ıtkeni oǵan búginde qoǵamda qatty aıyptaýlarǵa ushyrap otyrǵan tómendegi jaǵdaılar sebep bolyp otyr.

Taıaýda  «Prezıdent jáne halyq», «Qazaq úni» gazetterinde  jáne  Abai.kz  portaly bastaǵan birneshe saıttarda jazylǵandaı, Halyqaralyq Zertteýshi jýrnalıster Konsorsıýmy (ICIJ) ınternet portaly álemge áıgili bolǵan ofshor ıeleri tizimin jarııalady («Salyqtan qashyp, ofshorǵa tyǵylǵandar tizimi. Mınıstr Qapparov otstavkaǵa kete me?» www.qazaquni.kz).  Olardyń ishinde 64-i  qazaqstandyq baı-baǵlandar. Ishinde mınıstr de, mıllıarderler de, senator da, bankırler de, kásipkerler de, bári bar.

International Consortium of Investigative Journalists (Halyqaralyq Zertteýshi jýrnalıster  Konsorsıýmy)  saıtyndaǵy jarııalanǵan tizim tek áshkere bolǵan 2,5 mıllıon qujattyń nátıjesinde ǵana jarııa bolǵandar. Bul qujattarmen qazir 58 eldiń 112 jýrnalısi zertteý jumystaryn júrgizýde. Iаǵnı, bul tizim tek aısbergtiń beti ǵana…

ICIJ arqyly  jahanǵa jarııa bolǵan qúpııa ofshorlar tizimi kóptegen elderde laýazymdy tulǵalardyń otstavkilerine sebep boldy… Atap aıtqanda, Avstrııada otstavkiler oryn alyp, Izraıldaǵy tergeý amaldary júrýde. Endi Úlken segizdik elderi salyqtan qashqandarmen kúresti kúsheıtýge kiristi…

     Al bizdiń Táýelsiz Qazaqstanymyz   zańnan da, ardan da, salyqtan da táýelsiz, bárinen táýelsiz olıgarhtaryn ne isteıdi endi? Oıbaý-aý, olardyń ishinde Eýrazııalyq toptyń qazaq qazynasyn satyp, mıllıarderler atanǵan áıgili úsh noıanynyń ekeýi –Mashkevıch, Patoh Shadıevterdi bylaı qoıǵanda, memlekettik laýazym ıelenip otyrǵan Qorshaǵan ortany qorǵaý mınıstri Nurlan Qapparov ta bar ǵoı!.. 

Qorshaǵan ortany qorǵaý mınıstri Nurlan Qapparov buryn da joǵary laýazymdarda, munaıdyń qulaǵynyń basynda boldy...

Alǵash Qytaıdan araq tasymalymen tasy órge domalaǵan «Aksept» jekemenshik kompanııasyn basqarǵanda da Nurlan Qapparovtyń shýy az bolmap edi... Reitingmedia.kz saıty men birneshe BAQ-tyń jazýynsha, aqyrynda «Aksept» álsirep,  Qapparov birqatar spırt zaýyttarynan aıyrylady. Keden bıznesine aralasqan «Aksept-Termınal» kompanııasyna da búkil keden salasyn arnaıy aqparattyq baǵdarlamamen jabdyqtaýǵa memlekettik bıýdjetten mıllıardtaǵan teńge bólingen bolatyn...  Alaıda, tenderdiń jeńimpazy «Aksept-Termınal» jumysyn aıaqtaǵan soń júrgizilgen tekserý anyqtaǵandaı, maqtaýly baǵdarlama túkke de jaramsyz bolyp shyqty. Memlekettiń mıllıardtaǵan qarjysyn jelge ushyrǵan Nurlan Qapparov zań aldynda qatań jaýapkershilikke tartylý kerek bolǵanymen, qutylyp ketti..

       Jalpy Nurlan Qapparovtyń mansabynyń ósýi dosy Muhtar Áblıazovtyń bıznesten úkimetke kelýimen tikeleı baılanysty bolatyn. Energetıka jáne mıneraldyq resýrstar vıse-mınıstri kezinde de atyshýly isterde aty shyǵyp qaldy... Vıse-mınıstr  Nurlan Qapparovtyń óziniń «Ersaı» kompanııasynyń múddesi úshin, ıaǵnı jeke múddesi úshin  «Adjıp» kompanııasynyń operatorlaryna lobbıstik qyzmet kórsetkeni de áshkere bolyp qalǵan edi...  Sondyqtan ornynan túsip, shetelge ketip qalyp, shýly áńgime zorǵa tynshyǵan edi...

Sol kezdiń ózinde 2007 jyly Italııadaǵy dúnıejúzine áıgili Komo kóliniń jaǵasynda «Djýzeppına» atty elıtalyq vıllany qazaqstandyq mıllıoner Nurlan Qapparovtyń 8 mıllıon evroǵa satyp alǵanyn ıtalıandyq basylymdar jarysa jazyp jatty...  Talaı jemqorlar men paraqorlardy anyqtap, nebir qarjylyq quıtyrqy operasııalardyń qupııasyn ashqan atyshýly «Vıkılıks» saıtynda da Qazaqstanǵa qatysty biraz qupııa qujattardyń jaryq kórgeni belgili. Sol qujattarda Qapparovtyń da aty atalypty. AQSh-tyń Qazaqstandaǵy eks-elshisi  Rıchard Hoýgland óziniń Vashıngtondaǵy Aq úıge jazǵan depeshasynda Qapparovtyń Almatydaǵy páterin: «Negizi, bul baspanany páter dep ataýǵa kelmeıdi. Durysy, bul jalpy kólemi 650 sharshy metrdi quraıtyn dýpleks»-dep sıpattaıdy... (Reitingmedia.kz)

Nurlan Qapparov ıelik etetin Lancaster Group Kazakhstan kompanııasy 2004 jylǵy 19 jeltoqsanda daryndy qarjyger Erjan Tátishevtiń qaıǵyly jumbaq qazasynan keıin, Qapparovtyń mektepte birge oqyǵan dosy Muhtar Ábilázovtiń menshigine ótken  BTA bankten 2007 jyly 40 mıllıon dollar nesıe alyp, ony Seıshel aralynda qonaqúı keshenin salý úshin...  ofshorlyq kompanııaǵa... (?) aýdarady. Central Asia Monitor  gazetiniń jazýynsha, mıllıondaǵan nesıe Almatydaǵy «Qashaǵan» bıznes ortalyǵy ǵımaratyn kepildikke qoıý arqyly jáne atyn jarııalaýǵa bolmaıtyn belgisiz bir tulǵanyń jeke kepil bolýymen alynady. Al orasan aqsha áli qaıtqan joq, salynǵan qonaqúı de joq... Sondyqtan Lancaster Group Kazakhstan kompanııasynyń 2007 jyly alǵan 40 mıllıon dollar qaryzy bankiniń problemaly nesıeler kategorııasyna jatqyzyldy. Onyń qashan qaıtarylatynyn bir qudaı biledi...

Sóıtip,  barǵan  jerin shýlatyp júrgen Nurlan Qapparov onshaqty jyldan soń, aıaq  astynan taǵy da mınıstr bolyp shyǵa kelgende, «bul qalaıdy» biraz BAQ jazyp edi… Endi, mine, aıaǵy mynadaı bolýda…

«Qazaq úni» gazeti  «Mınıstrler Qapparov pen Dosaev múgedekter men áıelderdiń nanyna aýyz salýda!...» atty maqalada (№25-26 02.07.2013.)  bylaı dep jazady:  «2013 jyldyń 25 maýsymynda Almaty qalasyndaǵy aty belgisiz bir baspasóz klýbynda azdap bolsa da nápaqalaryn aıyryp júrgen áıelder, bala-shaǵalar, Aýǵan soǵysynyń múgedekteri jýrnalıstermen  baspasóz máslıhatyn ótkizdi. Ortaǵa shyǵyp sóılegenderdiń barlyǵy da mınıstrler: Nurlan Qapparov pen Erbolat Dosaev degenderdiń Almaty qalasyndaǵy 1500-den astam aıaldamalardy tartyp alyp jatqandaryn ashyna aıtty. Eń aldymen qalamyzdaǵy aıaldamalardyń barlyǵy derlik, qarapaıym halyqtyń bir tobynyń jumys orny eken. Olar onda dámhanalar, dúkender, basqa da halyqqa qyzmet kórsetý túrlerin ashyp, óz kúnderin ózderi áýpirimmen  kórip júrgen. Endi kelip, onsyz da shylqyǵan baı, baı ǵana emes shetterinen mıllıarderler – Qapparov pen Dosaev degender solardyń  bir japyraq nandaryna aýyz salypty. Bul baıshikeshterde uıat pen nysap degender  bar ma eken?  Baspasóz máslıhatynda shyǵyp sóılegen álgi bir qarapaıym halyqtyń muń-zaryn tyńdap otyryp, tóbe shashyńyz tik turady. Bul týraly alǵash “Qazaq úni” gazeti  2013 jyldyń  21  mamyryndaǵy  № 18-19  sanynda “Reıderstvo po almatınskı... Bezzakone doshlo do ostanovok” degen maqalada   másele kótergen de edi…»

Shamasy, halyqtan, salyqtan qashyp, ofshordy panalaǵanmen Nurlan Qapparov sol halyqtyń salyǵy arqyly ustalatyn Úkimetke múshe bolyp, mınıstrdiń maıly ornyna jaıǵasýdan tartynbaǵan sekildi…  Bul masqara paradoks emes pe? Memleketke salyq tóleýden qashý úshin ózin ofshormen qorshap-qorǵaýdy jaqsy biletin   Qapparov Qorshaǵan ortany qorǵaýdy qalaı damytady deseńizshi?!.  О́zin "ekolog emespin» dep málimdegen Nurlan Qapparov ekologııalyq vedomostvo basshylyǵyna  qaıdan sap ete qaldy? 

Aıtpaqshy, Parlamenttegi úkimet saǵatynda  «Jasyl ekonomıka» baǵdarlamasyndaǵy keıbir málimetterdiń kúmándiligine baılanysty Májilis depýtaty Ergen Doshaevtyń «elimizdegi qaldyqtardyń kólemi qansha?» degen suraǵyna osy salaǵa jaýapty mınıstr Nurlan Qapparov dym jaýap bere almady... Sondyqtan da depýtat Ergen Doshaev sol kezdegi premer-mınıstr Kárim Másimovke  ekologııa máselesimen depýtattyq saýal joldaýǵa májbúr boldy.  Sol kezde de  «2015 jyly jaýap beremin» dep masqara bolǵan  QR Qorshaǵan ortany qorǵaý mınıstri Nurlan Qapparovty talaı BAQ soıyp saldy. «О́ıtkeni Májilistegi Úkimet saǵatyna kelgen mınıstrdiń mińgiri – ataǵynan at úrketin qyzmetine jaraspady. Jaraspaǵany bylaı tursyn, tipti tegis jerden súrinip, jýrnalısterge kúlki boldy. Al dana halqymyz “Kúle bilý – ómir, kúldire bilý – óner, kúlki bolý – ólim” deıdi,»-dep jazdy «Jas Alash» gazeti.

Bıylǵy 30 mamyr kúni Elbasy N.Nazarbaev «Qazaqstan Respýblıkasynyń «Jasyl ekonomıkaǵa» kóshýi jónindegi tujyrymdama týraly» Jarlyqqa qol qoıǵan bolatyn. Al Qorshaǵan ortany qorǵaý mınıstri N.Qapparovtyń shetelden arnaıy mamandar aldyryp, qyrýar mıllıondardy shashyp jazǵyzǵan Jasyl ekonomıkaǵa kóshý jónindegi tujyrymdamasy joǵaryda Májiliste depýtattardyń kúdigin týdyrǵan aýadan alynǵan sıfrlar  men málimetter sekildi  búgingi naqty derektermen sáıkese bermeıtinin oılasaq, Elbasymyz erekshe mán berip otyrǵan jasyl ekonomıkamyz «sengen qoıymyzdyń» arqasynda masyl ekonomıkaǵa aınalyp ketpeı me degen qaýip te joq emes...  Eger olaı bolyp jatsa, bul memleket basshysyn kezekti uıatqa qaldyrý bolyp tabylatyny anyq...

Al Baıqońyrǵa Reseıdiń zymyrany qulap, el shýlap jatqanda, Úkimette apatqa baılanysty qurylǵan arnaıy komıssııa tóraǵasy, Qorshaǵan ortany qorǵaý mınıstri Nurlan Qapparov apat aımaǵyna áli  barmapty...

Bul týraly ótken seısenbide, 23 shilde kúni Premer-mınıstr Serik Ahmetovke Qyzylorda oblysynyń ákimi Qyrymbek Kósherbaev "Proton" zymyran tasyǵyshy qulaǵan  aımaqqa quzyrly organ basshylary áli kúnge aıaq baspaǵanyn habarlaǵan edi. Sol kúni Tótenshe jaǵdaılar mınıstri Vladımır Bojko ǵarysh aılaǵyna Qorshaǵan ortany qorǵaý mınıstri N.Qapparov bastaǵan top baratyndyǵyn habarlaǵan.  Alaıda, Qorshaǵan ortany qorǵaý mınıstriniń sapary ótken aptaǵa josparlanǵanmen, apat ornyna Qapparovtyń taǵy da kelmegeni habarlandy. Bundaı jaýapsyzdyq  týraly «Jas Alash» gazeti bastap, birqatar BAQ pen ınternet saıttary da másele kótergeni belgili. Bar máselege asqan sabyrlylyqpen qarap, selt ete qoımaıtyn bas  gazetimiz «Egemen Qazaqstannyń» ózi: «Qyzylordańyzda «Proton» qulady. Geptıl tógildi. El de, jerde ýlandy. Biraq «bu qalaı?» degen bireý boldy ma? Jan-jaqtan jamyrap aıtqandaı bolyp ek. Sózińdi qulaǵyna qystyrǵan adam bar ma? Ári-beriden soń Astanadan osy salaǵa jaýapty bir adam keldi me? Qorshaǵan ortany qorǵaý mınıstri Nurlan Qapparov zymyran qulaǵan bette nege kelmeıdi Qyzylordanyń jerine?..»-dep jazdy 27 shilde kúngi sanyndaǵy «Qaısysy qymbat: adam ba, aılaq pa?» atty maqalada.

Sonda,  osy ýaqytqa deıin úkimet qurǵan apatqa baılanysty arnaıy komıssııa tóraǵasy, Qorshaǵan ortany qorǵaý mınıstri Nurlan Qapparov Baıqońyrdaǵy el jaǵdaıyn bilýdi kerek dep tappasa, osyǵan tikeleı jaýapty mınıstrdiń orynda nege otyr? Shetelge, tabıǵaty tańǵajaıyp jerlerge demalyp qaıtýǵa bola zý etip, ushyp baryp kele beretin mıllıoner mınıstrdi  tuzy men geptıli burqyrap jatqan, ókpek jeldi Qyzylorda óńiri qyzyqtyrmaı ma, joq,  jol alystyq qylyp jatyr ma?  Álde, apatqa ushyraǵan aımaqtaǵy halyqtan qashqan mınıstr, salyqtan qashyp, ofshorǵa tyqqan qarjylary áshkere bolyp qalǵasyn,  áýresinen qoly bosamaı júr me?.. Sonda geptılge ýlanyp jatqan mıllıondardyń janynan  góri urlanyp jatqan mıllıondardyń qamy artyq bolǵany ǵoı Qapparov myrzaǵa !?.

600 tonnaǵa jýyq janarmaıy bar zymyran jarylyp, qorshaǵan ortaǵa asa zııandy alapat ýly geptıl tógilip jatqanda Qorshaǵan ortany qorǵaý mınıstri: «Júrgizilgen saraptama qorytyndysy boıynsha aýa men topyraq quramynda geptıl anyqtalǵan joq. Basqa da zattar qajetti kórsetkishten aspaıdy. Búginde ol aımaqty kezeńmen zertteý jalǵasýda» deıdi ol jaqqa aıaq baspaı-aq, bas aýyrtpaı-aq... Al QR Ulttyq Ǵarysh agenttigi tóraǵasy orynbasary Erkin Shaımaǵanbetov: «Reseı tarapy keltirgen málimetter boıynsha bir keli topyraqta 123 mlg. ýly zat bar. Bul shekti kórsetkishten 1230 ese kóp. Qazaqstandyq mamandar málimeti boıynsha da raketa qulaǵan oıyqta geptıldiń topyraqty lastaýy rastalyp otyr» deıdi. Bizdiń  Qapparov bastaǵan komıssııamyz áli bir qorytyndy shyǵara almaı júrgende apatqa kináli bolyp otyrǵan  Reseıdiń ózi bárin kesip-piship, eseptep, geptıldiń zııandylyǵyn da anyqtap berip otyr... Sonda el sengen mınıstrimiz qaı elge jaramsaqtanyp, kimniń soıylyn soǵyp otyr?.. 

Iаǵnı, mınıstr Qapparov  depýtattar aldynda  tıisti málimetterden maqurym bolyp qana qoımaı, qorshaǵan ortaǵa qaýip tónip, tótenshe jaǵdaı ornaǵanda da qolynan eshnárse kelmeıtinin kórsetti...

О́tkende ǵana “Aq jol”  partııasy tóraǵasy, Májilis depýtaty Azat Perýashev Parlamentte sheteldik  ofshorlyq aımaqtardaǵy Qazaqstan aqshasyn elge qaıtarý týraly másele kótergende Ulttyq bank tóraǵasy G.Marchenko: “Ofshorlyq aımaqtarda Qazaqstan azamattary joq” -dep soǵyp jibergen bolatyn… Endi, mine, masqara bolǵanda Qazaqstannan bir emes, eki emes… baqandaı 64 azamattyń aty jarq ete qaldy…

Iá, biz «eldiń mıllıardtaryn úptep ketken  Muqtar Áblıazovtyń shetel ofshorlyq aımaǵynda  31 kompanııasy bar eken» dep, quıryǵyna qońyraý baılap,  aıqaılap júrsek, Áblıazovpen bir mektepte - Almatydaǵy fızıka-matematıka  mektebinde  oqyǵan esebi kúshti dostarynyń biri Nurlan Qapparovyńyzdyń ofshorlyq matematıkasy da  odan kem kórinbeıdi…  О́ıtkeni,tizimde 47-i bolyp turǵan Alımbek Seıdýllaevtyń  Lancaster kompanııasy basqarma tóraǵasy ekenin eskersek, ol kompanııanyń da tizgini Nurlan Qapparovta bolǵany elge belgili.  Sol sekildi   Lancaster kompanııasy men  N.Qapparovtyń qatysy bar ózge de kompanııalar - Kazınvestbank jáne Ersai Caspian Contractor, “Syrymbet” ken orny   basshylyqtarynda júrgen  43-shi Iýrıı Pak, 52-shi Berık Kanıev (Lancaster Group kompanııasy  dırektorlar keńesi tóraǵasy) myrzalar da ofshor ordasynan tabylýda…   Bul málimetter  biraz oılarǵa jeteleıtini anyq…

       О́zge, biz umtylyp júrgen  damyǵan elderde mundaı áshkereden soń mınıstrler ózderi-aq otstavkige ketýde… Tamshydaı da uıat pen ar-namys qalsa, Qapparovtyń ózi-aq aryzyn jazyp, ornyn bosatýy kerek emes pe?!.

Al bizdiń Qazaqstanda bári kerisinshe bola bere me?.. Osy bizde osyndaı shýly isteri bar sheneýnikterdiń biraz jyl ýaqytsha kózden tasa bolyp, bir kúni aıaq astynan bılik bıigine qona qalatyny úrdiske aınalyp bara jatqany da qoǵamdy qatty oılandyra bastaýda... Qashanǵy bizdiń sheneýnikter qaınaǵan qoǵamdyq pikirge shekesinen qarap, taırańdaı beredi?

 Iá, ádettegideı, bárine mindetti túrde Prezıdent aralasyp, qoǵamdy shýlatyp jatqan keleńsiz iske núkte qoıylýy tıis dep oılaımyz!

      Halyqtan qashyp, salyqtan qashyp, ofshorǵa tyǵylǵan mınıstr halyqtyń salyǵyna ustalatyn Úkimette ornyn bosatpaı qalaısha otyra beredi ?!.

Qabdesh Jumadilov, Qazaqstannyń Halyq jazýshysy, QR Memlekettik syılyǵynyń ıegeri,

 Tólen Ábdikov, jazýshy, QR Memlekettik syılyǵynyń ıegeri,

Dýlat Isabekov, jazýshy, QR Memlekettik syılyǵynyń ıegeri,

О́mirzaq Aıtbaev, Halyqaralyq «Qazaq tili» qoǵamynyń tóraǵasy, Ulttyq ǵylym akademııasynyń akademıgi,

Sábıt Dosanov, jazýshy, QR Memlekettik syılyǵynyń ıegeri, Halyqaralyq  Sholohov syılyǵynyń laýreaty, akademık

Temirhan Medetbek, aqyn,QR Memlekettik syılyǵynyń ıegeri,

Rysbek Sársenbaı, «Jas Alash» gazeti Bas redaktory, qoǵam qaıratkeri,

Saılaý Batyrshauly, QR Dıplomatııalyq qyzmetiniń qaıratkeri, Eýrazııa ýnıversıtetiniń professory,

Qoǵabaı Sársekeev, jazýshy, Qazaqstannyń eńbek sińirgen qaıratkeri, «Qazaq» gazeti bas redaktory,

Sofy Smataı, jazýshy, Qazaqstannyń eńbek sińirgen qaıratkeri,

Mereke Qulken, jazýshy, «О́lke» baspasynyń dırektory,

Marat Toqashbaı, jazýshy-jýrnalıst, «Prezıdent jáne halyq» gazetiniń bas redaktory, Israıl Saparbaı, aqyn,  Táýelsiz Tarlan-Platına syılyǵynyń laýreaty,

Rafael Nııazbek, aqyn, Sheshenstannyń Memlekettik syılyǵynyń ıegeri,

Áshirbek Syǵaı, Memlekettik syılyqtyń laýreaty,  teatr synshysy,

Serik Turǵynbekov, aqyn, Qazaqstannyń eńbek sińirgen qaıratkeri, Halyqaralyq «Alash» ádebı syılyǵynyń laýreaty,

 Ibragım Isaev, aqyn, Halyqaralyq «Alash» ádebı syılyǵynyń laýreaty,

Sultanáli Balǵabaı, jazýshy-dramatýrg, Dúnıejúzi qazaqtary qaýymdastyǵy tóraǵasy orynbasary,  Halyqaralyq «Alash» ádebı syılyǵynyń laýreaty,

Hanbıbi Esenqaraqyzy, aqyn, Halyqaralyq «Alash» ádebı syılyǵynyń laýreaty,

Ǵalym Jaılybaı, aqyn,  Qazaqstan Jazýshylar odaǵy basqarmasy tóraǵasynyń birinshi orynbasary, Halyqaralyq «Alash» ádebı syılyǵynyń laýreaty,

Dos Kóshim, «Ult taǵdyry» birlestigi tóraǵasy,

Nurıddin Balqııaev, qoǵam qaıratkeri

Kópen Ámirbekov, aqyn, Halyqaralyq «Alash» ádebı syılyǵynyń laýreaty, Prezıdent syılyǵynyń ıegeri,

Bilal Quanysh