Kóne Taraz meshiti qala tarıhynan syr shertedi  

Kóne Taraz qalasyndaǵy erte ıslam dáýirinde ǵıbdathanalar meshitke aınalǵan bolýy múmkin dep jazady Qamshy.kz aqparat agenttigi. 

VIII-IX ǵasyrlarda qaıta jabdyqtalǵan bul keshender Taraz qalasyndaǵy burynǵy kók bazardyń ornyna júrgizilgen qazba jumystary kezinde arshylyp alyndy. Arheologtar qazba jumystary kezinde keshen ornynan tıyn, qysh-qumyra, turmystyq buıymdar  syndy tarıhı jádigerlerdi tapty. Al 2016 jyly nysandy aspan asty mýzeıine aınaldyrý jumystary qolǵa alynǵan. Qazir bul oryn jergilikti turǵyndar men týrısterdiń jıi bas suǵatyn orny sanalady.

Qazirgi Taraz qalasynyń ortalyq bóliginde, Tóle bı kóshesiniń boıynda Qarahan kesenesine jaqyn jerde ornalasqan keshen 2017 jyly «Qazaqstannyń kıeli jerleriniń geografııasy» jobasy aıasynda Qazaqstannyń óńirlik qasıetti nysandar tizimine alynǵan. Eskertkish tarıhy sonaý túrki qaǵandary men erte ıslam dáýirinen tamyr tartady. Túrki qaǵandary bılik qurǵan tusta Taraz qalasynda ártúrli din ókilderi beıbit ómir súrgen. Tarıhı derekterde atalǵan dinı aǵymdardyń qulshylyq orny bolǵan ǵıbadathanalar keıinnen meshitke aınalǵany jaıyndaǵy málimetter kezigedi. Mundaı meshitter ortaǵasyrlyq Dıhnýdjıkes, Hamýket, Atlah, Jikil, Behlý qalalarynda da bolǵanǵa uqsaıdy. Sol dáýirde ıaǵnı IH ǵasyrdyń aıaǵynda Tarazdy samanıdterdiń jaýlap alǵan edi. 893 jyly arab qolbasshysy Ismaıl ıbn Ahmad Tarazǵa shabýyldar jasap, qalany qorshaýǵa alady. Sol tusta Taraz ámiri eliniń amandyǵyn oılap arab qolbasshynyń ýájine qulaq asyp, 10 myń qala jurtymen birge ıslam dinin qabyldaýǵa májbúr bolady. Ile-shala qala aýmaǵyndaǵy barlyq basqa dindegi ǵıbadathanalar men hrıstıandyq shirkeýler tolyǵymen ıslamdyq meshitter retinde qaıta jasaqtalady. Sol sekildi Taraz qalasynyń ortalyq bóligindegi meshit pen oǵan qarama-qarsy ornalasqan kerýen-saraı da ıslamdyq mádenıettik ústemdik qurýymen qaıta qurylǵan eskertkishter bolýy ábden múmkin. Taraz shaharyndaǵy bul dinı oryn jaıyndaǵy derekti H ǵasyrdaǵy arab geografy ál-Maǵdısıdiń qoljazbalarynan keziktirýge bolady. Onda arab ǵalymy qalaǵa : «Taraz – bekinisti úlken qala, baý-baqshaly, halqy kóp, aınala ormen qorshalǵan, tórt qaqpasy jáne rabady bar. Al bazardyń naq ortasyndaǵy úlken meshiti kórinip turady» – degen sıpattama beredi.

Dál osy meshit janyndaǵy kerýen-saraı ǵımaratyna júrgizilgen ǵylymı-zertteý jumystarynyń barysynda 8 bólmeden turatyn ǵımarattyń úsh ret qaıta qalpyna keltirilgendigi anyqtaldy.