Almaty oblysyndaǵy oralman qazaqtar Qytaıǵa kóshpeıdi: Arandatýshylarǵa aldanbaıyq, aǵaıyn!

О́tkende ǵana «Qamshy aqparat» portalynda Aýyt Muqıbek aǵamyzdyń kóshi-qon týraly zań jobasy retimen sheshim taýyp kele jatqanyn bildiretin eki maqala jazǵan bolatyn, bul eki maqalany 15 myńdaı adam oqyp, 200-deı adam pikir jazyp,  kóshi – qon máselesiniń qazirgi eń bir ózekti másele ekenin dáleldegen bolatyn.

Kópten beri sheshimi tabylmaı kele jatqan máselelerdiń beti beri qarap, oń ózgerister bolady degendi estigen teris oıdaǵylar arandatýshylyq áreketterge bara bastaǵan sııaqty.  Sonyń bir kórinisi búgin «Almaty oblysynda oralman qazaqtar qytaıǵa qaıta kóshýge qamdanýda»  degen maqala saıttardy sharlap ketti. Aıǵaılatyp taqyryp qoıyp oralman máselesin kótergen sııaqty bolǵanmen bul  maqalanyń taqyrybynan-aq qazaqty óz qandasynan aıyrý baıqalady. Atalmysh maqalany bireýler ádeıi daıyndap, ony kóshirip basqan saıttar bul istiń arandatýshylyq ekenin ańdamaı qalǵan bolýy da múmkin.

Kósh bastalǵannan beri qandastardyń kórgen túrli qıynshylyqtary da az emes, ásirese 2013- jyldyń sońyndaǵy «kóshi-qon» týraly zań qabyldanǵannan beri azamatyqqa óte almaı kedergilerge ushyrap júrgen qandastar qanshama. Al búgingi maqaladaǵy sóz bolǵan másele taǵy basqa másele. Bul jerde Oralman dep bólekteıtin emes Nurly aýylynyń turǵyndaryna arnalǵan jer telimderin ózgelerdiń satyp jibergeni jáıindaǵy máseleni kóterip otyr eken. Qandaıda bir qujattyq, turmystyq másele bolsyn ony jetkizý úshin qandastardy qaıta kóshirip jiberý ne jýrnalıstyń saýatsyzdyǵy, ne bolmasa arandatýshylyq dep bilem.

Isti durys sheshkisi keletin adam qandasyn keıin qaıtarmaı, máseleniniń sheshimin tabý jolyn basqalaı jetkizip, qandastarymen birge naqty talap eter edi. Al qandastardy qaıta ketkeli jatyr degen sóz sol baıaǵy «qashqyn» degen sózge aparyp baılap qoıý úshin ǵana aıtylady. Bálen jerden túgen qazaq kóship ketkeli jatyr eken degen sóz eshkimniń de janashyrlyq sezimin týdyrmaıdy. Kerisinshe qoǵamnyń óz qandas qazaǵyna degen teris kózqarasyn týdyrady. Osyndaı taqyrypty oqyǵan kisi «bular kezinde de eldi tastap ketip qalǵan, taǵy kete beredi» degen oıǵa qalýy bek múmkin, shetten kelgen aǵaıyn azǵanıaı qıynshylyqqa tózbeı, otanyn tastap kete beretin adamdar retinde kórýge ıtermeleıdi. Al, shyn máninde syrttan kelgen qandastar Ana otanyn tastap ketpeıdi. Ketken de joq. Bastaryna is túskende quqyqtaryn qorǵaý úshin shaǵymyn aıtyp jýrnalısterge jetkizgizip, túıtkildi máselelerin sheshkisi keledi. Al endi ony ótimdi jetkizemiz degeni me, álde oraıdy paılanyp qandasty qaǵytyp qalaıyq deı me keı jýrnalıster óz qazaǵyn shet asyp keteıin dep jatyr dep "baıbalam" salady. Eger jazǵysh bolsa, aıtqysh bolsa osy kúge deıin shetelden mal-múlik, qora jaı, úı alyp qoıǵan 500 myńnan astam qazaqstandyq olıgarhtardyń jaıyn nege jazbaıdy. Olar Táýelsiz Qazaqstannyń basyna áldeqandaı kún týa qalsa(betin ári qylsyn árıne) sol sheteline qaraı taıyp turady ǵoı.

Búgin, erteń kóshi-qon týraly zańǵa jaǵymdy ózgerister eneıin dep turǵanda shyqqan búgingi maqalany aıaqtan shalý dep aıtýǵa ábden bolady. Maqsaty úkimet pen Qazaqstan halyqynyń senimine selkeý túsirip, qandastardy maıdansyz, senimsiz etip kórsetip zańnyń qabyldanýyna keri áserin tıgizý. Sondyqtan budan keıin osyndaı arandatýshylyq taqyryptarmen jazylǵan maqalalardy tekserip, eger shynymen kósheıin dep jatqan halyq bolmasa jalǵan aqparat taratqany úshin jazalý kerek.

Turdybek Qurmethan