Qazaqstandyq naryqta jemshóp máselesi qalaı sheshilip jatyr?

2020 jyldan bastap qazaqstandyq naryqta jemshóp daqyldarynyń tuqymyn jetkizýge mamandanǵan kazseeds kompanııasy jumys isteıdi. Onyń jumysyndaǵy basty nazar eń kóp suranysqa ıe júgeri býdandaryna aýdarylady. Kompanııanyń assortımentinde tary, qumaı, sýdan shópteri jáne arpa men bıdaı sııaqty túrli dándi daqyldar bar.

"Biz júgerige nazar aýdaramyz, óıtkeni biz sapaly jem-shóp bazasyn qalyptastyrýǵa múddeli sút jáne et kompanııalarymen jumys isteýdi maqsat etemiz. Qazir Qazaqstannyń "Zenchenko jáne K" KT, "Rodına" Agrofırmasy, "Aıs", "BIK" JShS, "Chernıgovskoe, "Jana Bereke" jáne t.b. sııaqty iri sút-taýar fermalarymen jumys istep jatyrmyz. Onda júgeri bogarda da, sýarýda da ósiriledi. Iаǵnı, bizdiń býdandar ámbebap. Siz súrlem, kornaj jáne astyq ala alasyz. Bizdiń tuqymdarmen jumys nátıjelerin sharýashylyqtardaǵy ónimdiliktiń ósýi boıynsha kórip otyrmyz", - dedi Kazseeds kompanııasynyń dırektory Serik Ramazanov.

KAZSEEDS — ten eń tanymal júgeri býdandarynyń qataryna "Lola", "Vanessa", "Alııa", "Rebel"jatady. Bul tuqymdardyń FAO-y 160-tan 510-ǵa deıin ózgeredi, bul Qazaqstandaǵy kez-kelgen aımaq pen klımattyq jaǵdaılar úshin qolaıly gıbrıdti tańdaýǵa múmkindik beredi.

2023 jyldyń qorytyndysy boıynsha sıyrlardyń sút ónimdiligi reıtınginde birinshi oryndy "Rodına"Agrofırmasy aldy. Kásiporynda atap ótkendeı, tabystyń basty faktorlarynyń biri kompanııanyń birneshe jyl buryn joǵary sapaly jem óndirý úshin sýarmaly egistikti aınalymǵa engizýi boldy.

Materıalǵa sáıkes, "Otan" agrofırmasynyń 2500 saýyn sıyrynyń arasynda bir jylda 20 tonna sút bergen rekordshy bar. Taǵy 300 ozyq burǵylar árqaısysyna 15 tonnadan asyp tústi. 2023 jyly jemdik sıyrdyń ortasha ónimdiligi 11 360 kg qurady.

Kazseeds kompanııasynyń dırektory Serik Ramazanovtyń aıtýynsha, "Rodına" agrofırmasymen yntymaqtastyq ekinshi maýsymda júrip jatyr. О́tken jyly munda birqatar býdandar synaldy — "Ramona", "Lola", "Francheska", "Nova". Synaqtardyń qorytyndysy boıynsha FAO 220-men "Ramona" gıbrıdine basa nazar aýdarýdy uıǵardy. Serik Ramazanovtyń aıtýynsha, "Ramona" gıbrıdi joǵary japyraqtylyǵymen jáne jaqsy nano salmaǵyn berý qabiletimen erekshelenedi, bul dalada aramshópterdiń ónýin tejeýge kómektesedi.

2023 jyldyń qorytyndysy boıynsha Aqtóbedegi "Aıs" fermasy laktasııa kezinde bir sıyrǵa 11 tonnadan astam sútke jetip, sıyrlardyń sút ónimdiligi reıtınginde ekinshi orynǵa ıe boldy. "Aıs" fermasynyń menedjeri Armen Hýrshýdıan golshteın tuqymynyń genetıkalyq erekshelikteri jylyna 15-16 tonnaǵa deıin saýýǵa múmkindik beretinin atap ótti. Degenmen, ónimdiliktiń artýy janýarlardyń densaýlyǵyna teris áser etpeýi mańyzdy. Ferma ujymy sıyrlardyń densaýlyǵyna zııan keltirmesten ónimdiliktiń ósýine qol jetkizý úshin jemshóp sapasyn jaqsartýǵa jáne maldy ustaý jaǵdaılaryn jaqsartýǵa baǵyttalǵan.

"Eger janýarlardy durys tamaqtandyrsaq, onda biz sútti kóbeıtip qana qoımaı, janýarlardyń densaýlyǵyn saqtaımyz. О́ıtkeni, sıyrlardyń barlyq juqpaly emes densaýlyq problemalarynyń 95% - y metabolızm problemalary bolyp tabylady. Sondyqtan sıyrlardy emdeýdiń ornyna olardy durys tamaqtandyrý kerek. Sıyrlardy durys tamaqtandyratyn fermada veterınardyń jumysy az", - dep túsindirdi Armen Hýrshýdıan.

"Aıs" JShS turaqty jem bazasyn qurý ońaı bolǵan joq. Sebebi, bul óńirdegi (Aqtóbe oblysynyń Mártók aýdany) jaǵdaı ósimdik sharýashylyǵy úshin barynsha qolaısyz. Jaýyn-shashynnyń ótkir jetispeýshiligi, topyraqtyń tómen qunarlylyǵy jáne jazda qatty jylý bar. Jemshóp daqyldaryn ósirýdi bastaý úshin sýarý bastaldy jáne topyraq sapasy jyldan jylǵa ósimdik qaldyqtary men kóńdi komposttaý arqyly jaqsardy. Qazir sýarýdyń jalpy aýdany 2300 ga quraıdy, onyń jartysyna jýyǵy júgerige, qalǵany jońyshqa, ıtalıandyq qara bıdaı jáne basqa da daqyldarǵa beriledi.

Sondaı-aq, topyraqty óńdeýdiń nóldik tehnologııasy jáne tabıǵı tepe-teńdikti saqtaý úshin agrohımııany paıdalanýdy azaıtý joǵary ónim alýdyń mańyzdy sharty boldy.

Sút fermalarynyń tájirıbesi kórsetkendeı, sút óndirýdegi jetistik sapaly jem-shóp bazasymen jáne tuqymdardy saýatty tańdaýmen tikeleı baılanysty. Soǵan qaramastan, jemshóp bazasy etti mal sharýashylyǵy úshin de mańyzdy faktor bolyp tabylady. О́ıtkeni, maldyń paıdasy men jalpy densaýlyǵy genetıkaǵa ǵana emes, sonymen qatar janýarlar alatyn jemniń sapasyna da baılanysty.

"Alǵashqy toǵyz sıyr "Shalabaıdyń" bas tartýy boldy. Biz qazaq aqbas tuqymynyń barlyq artyqshylyqtaryn birden túsindik. Eń aldymen, olar azyqqa qarapaıym. Sonymen qatar, olar óte jaqsy ósedi, bul jaıylymda uzaq ýaqyt saqtaýǵa múmkindik beredi. Bul turǵyda olar jylqylarǵa uqsaıdy", - dep túsindirdi Vasılıı Voropaı.

Jalpy, Qazaqstandaǵy mal sharýashylyǵynyń tabysy kóbinese sút jáne etti mal sharýashylyǵyn damytý úshin irgetas bolyp tabylatyn jemshóp bazasynyń sapasy men qoljetimdiligine baılanysty. Tájirıbe kórsetkendeı, sapaly tuqymdarǵa, zamanaýı sýarý júıelerine jáne jańa topyraq kútimi tehnologııalaryna ınvestısııalaý fermalardyń ónimdiligi men syrtqy faktorlarǵa tózimdiligin aıtarlyqtaı arttyrýǵa múmkindik beredi.