Elimizdegi elektr salasyndaǵy máselelerdi qalaı sheshýge bolady?

Elektr energetıkasyn reformalaýdyń álemdik tájirıbesinde ózin-ózi retteıtin uıymdar bar. Mysaly, Reseıdegi Naryq keńesi. Ol elektr energetıkasy naryǵynyń kommersııalyq ınfraqurylymynyń jumys isteýin, kóterme jáne bólshek saýda naryqtarynyń tıimdi ózara baılanysyn qamtamasyz etý, elektr energetıkasy salasyna ınvestısııalar tartý úshin qolaıly jaǵdaılar jasaý jáne elektr energetıkasy máseleleri boıynsha kóterme jáne bólshek saýda naryqtaryna qatysýshylardyń keń pozısııasyn ázirleý jáne elektr energııasy naryǵynda ózin-ózi retteýdi ilgeriletý maqsatynda qurylǵan.

Osylaısha, naryq Keńesi kóterme saýda naryǵy sýbektileriniń tizilimin júrgizedi, kóterme saýda naryǵy reglamentteriniń, úlgilik sharttardyń nysandaryn ázirleıdi; kóterme saýda naryǵy sýbektileri men elektr energetıkasynyń basqa da sýbektileri arasyndaǵy daýlardy (deldaldyqty) sotqa deıingi retteý prosesterin uıymdastyrady; kóterme saýda naryǵynan shyǵarýdy qosa alǵanda, kóterme saýda naryǵy sýbektilerine múliktik jáne qoldanystaǵy aıyppul sanksııalaryn qoldaný júıesi men tártibin belgileıdi; kóterme saýda naryǵy sýbektilerine kóterme jáne bólshek saýda naryqtary erejeleriniń jobalaryn jáne olardy ózgertý boıynsha usynystardy daıyndaý. Qazaqstanda álemdik tájirıbeni eskere otyryp, Naryq keńesi reformalanyp, jetildiriletin bolady.

Elektr energetıkasy salasyndaǵy problemalardy sheshýge kómektesetin taǵy bir ádis - sıfrlandyrý. Mysaly, Internet of Things (budan ári – IoT) (Zattar ınterneti) qoldaný qazirgi ýaqytta satyp alýǵa stansııalardyń operasııalyq shyǵyndarynyń jartysynan astamyn quraıtyn otyn shyǵynyn azaıtýǵa

Sondaı - aq, Smart Grid - "aqyldy elektr jelisi" - bul az ortalyqtandyrylǵan, basqarylatyn avtomattandyrylǵan Infraqurylym, búginde belsendi damyp kele jatqan birneshe tujyrymdamalar negizinde qurylǵan. Olardyń ishinde tutynýdy esepke alýǵa arnalǵan jetildirilgen ınfraqurylym jáne júktemeni bólýdi jáne naqty ýaqyttaǵy qol jetimdi jeli resýrsyn vızýalızasııalaýǵa arnalǵan ártúrli sheshimder bar. Smart Grid tujyrymdamasyndaǵy elektr jelileriniń negizgi qasıetteriniń biri-apattyq buzylýlardaǵy ózin-ózi emdeý jáne jaǵymsyz áserlerge qarsy turý.múmkindik beredi.

Robottandyrý uzaq ýaqyt boıy alǵa jyljydy jáne ártúrli salalarda qoldanylady. Elektr energetıkasy salasynda elektr stansııalarynyń qyzmetkerleri úshin qaýipsiz jumys ortasynyń jańa deńgeıin qurýǵa ınvestısııalar ósýde jáne mundaǵy aldyńǵy qatarly baǵyttardyń biri – tótenshe eńbek jaǵdaılaryna tózimdi jáne qashyqtan basqarylatyn robottardy kommersııalyq paıdalanýǵa berý. Mundaı sheshimder jasandy ıntellekt/ Internet of Things tehnologııalaryna da baılanysty jáne jaqynda olardyń múmkindikterine keńeıtilgen shyndyq fýnksıonaly qosyldy, onyń kómegimen robottaǵy kameralardan keskin ınteraktıvti komponent alady.

Is-qımyl jospary

Qazaqstannyń elektr energetıkasy salasyn damytý tujyrymdamasyna is qımyl jospary ázirlendi:

Batys Qazaqstan, Atyraý jáne Mańǵystaý oblystary arasynda 220 kV tranzıttiń ekinshi tizbegin salý,

Almaty qalasynyń kabeldik jelilerin rekonstrýksııalaý, Qazaqstan BEJ ońtústik aımaǵynyń elektr jelisin kúsheıtý,

Jambyl, Qyzylorda, Túrkistan, Jetisý jáne Almaty oblystarynda 500-220 kV elektr jelilik obektileriniń qurylysy (iske asyrý kezeńi 2023-2027 jj.),

Batys Qazaqstan energojúıesiniń Qazaqstan BEJ-men birlestigi,

elektr jelilik obektilerdi salý (iske asyrý kezeńi 2023-2028 jj.), "Zııatkerlik energııa júıesi"júıesin qurý.

Budan basqa, elektr energetıkasy júıesin kelesi qaǵıdattar boıynsha damytatyn bolady:

• eldiń sharýashylyq-ekonomıkalyq jáne áleýmettik keshenderiniń tirshiligin qamtamasyz etýdiń asa mańyzdy júıesi retinde Qazaqstan Respýblıkasynyń elektr energetıkalyq keshenin basqarýdyń birligi;
• tutynýshy úshin elektrmen jabdyqtaýdyń senimdiligi, ekologııalylyǵy men qol jetimdiliginiń berilgen parametrleri kezinde Qazaqstan BEJ jumys isteý jáne basqarý tıimdiliginiń tehnıkalyq-ekonomıkalyq kórsetkishterin arttyrý;
• klıentke baǵdarlaný-berilgen senimdilik parametrleri kezinde energııa tutynýshylarynyń suranysyn tolyq qanaǵattandyrý jáne tutynýshylarǵa elektr jáne jylý energııasyn jetkizýshilerdi tańdaý quqyǵyna kepildik beretin naryqta básekelestik jaǵdaılar jasaý arqyly elektr jáne jylý energııasy naryǵyna qatysýshylardyń quqyqtaryn qorǵaý;
• salany damytýdyń salmaqty jáne uzaq merzimdi strategııasyn jáne derekterge negizdelgen saıasatty ázirleý bóliginde elektr energetıkasynyń ınstıtýsıonaldyq negizin damytý;
• salany ártaraptandyrý jáne sıfrlyq transformasııalaý, sonyń nátıjesinde elektr energetıkalyq keshendegi barlyq prosesterdiń tolyq ashyqtyǵy, ashyqtyǵy men sapasy qamtamasyz etiledi, barlyq sektorlar jumysynyń tıimdiligi artady, esepke alý men jedel-tehnologııalyq basqarýdyń zııatkerlik júıesi qurylady, tutynýshynyń róli artady, tómen kómirtekti jáne bólingen energetıka aýqymdy damıdy, el ekonomıkasyndaǵy elektr energetıkasynyń róli artady;
• eldiń jasyl ekonomıkaǵa kóshýi turǵysynan energııa kózderiniń jumysynyń ekologııalylyǵy, qol jetimdi eń jaqsy tehnıkany qoldanýdy yntalandyrý jáne ınvestısııalar tartý úshin elektr energetıkasy salasynda ekologııalyq mindettemelerdi oryndaý úshin jaǵdaılar jasaý jáne ekologııalyq-ekonomıkalyq tetikterdi engizý.