Aldaǵy 5 jylda túrmede bos oryn qalmaıdy – zańger

Qazaqstandyq zańger Lázzat Raqysheva bala kúninde, bes jarym, altyǵa taqaǵan jasynda zorlanǵanyn aıtady. 18 jastaǵy kórshi bala zorlyq jasaǵan eken. Qazir ol quqyq qorǵaıtyn qoǵamdyq qordyń basshysy. Zorlyq kórgen, qorlyq kórgen balalar men áıelderdiń quqyǵyn qorǵaıdy.

Qazaqstanda qazir qyz balaǵa ǵana emes, ul balaǵa da zorlyq jasaý jıilep ketti. Ne boldy, máni nede? Statıstıkadan bólek, úndemeı, uıat boladyǵa salyp otyrǵandar óte kóp. Muny toqtatý úshin júıeli jumys, balalar quqyǵyn qorǵaıtyn algorıtm bolýy kerek, deıdi zańger Qamshy.kz tilshisine.

– Uıalatyny joq. Jynystyq saýatty úıretýimiz qajet. Balabaqsha, mektep pen balabaqshadan bastap jeke shekarany qorǵaýdy, óz denesine eshkimniń qol suǵýǵa quqyǵy joq ekenin, óziniń quqyǵyn bala bilýi kerek.

Bári otbasynan bastalady. Ul balaǵa áke tárbıe berýi tıis. Bizde ulǵa da, qyzǵa da sheshesi qaraıdy. Ákelerde ýaqyt joq, jumysta. Psıhologııalyq qatynas joq. Balamen ashyq sóılesý kerek. Uldarǵa da «Mynaý seniń jeke shekarań. Seniń ish kıimińe, deneńe tıisýge eshkimniń quqyǵy joq. Bir jaǵdaı oryn alsa, maǵan aıt. Menen eshteńe jasyrma. Menen eshqashan qoryqpa. Qandaı jaǵdaı bolsa da seni qorǵaımyn. Seni jaqsy kóremin», dep aıtyp otyrý kerek. Bizde ondaı joq qoı.

Balaǵa kishkentaıynan jynystyq tárbıe berý kerek. Menińshe, úsh jastan bastap aıta bergen durys. Sebebi, balaǵa bári qyzyq. Máselen, kóptegen hattar keledi, 5-6 jasynda zorlyq qurbany bolǵandardan. Mende 1200 adamnyń haty jatyr. Bári bala kezinde qalaı zorlanǵany týraly jazǵan.

– Pedofılderge beriletin jazaǵa kóńilińiz tola ma?

– Biz bir isti uttyq. Mamyr aıynda bir pedofıl ómir boıyna bas bostandyǵynan aıyryldy. Biraq pedofılderge kóbine 15-17 jyl berilip jatady. Aldaǵy bes jylda túrmeler tolyp, oryn bolmaı qalady-aý dep oılaımyn keıde. О́ıtkeni pedofılder shynymen kóptep shyǵyp jatyr. Olardyń qaıdan shyǵyp jatqanyn zertteıtin jumystar júrgizilmeıdi.

Mysaly, Amerıkada pedofıl bostandyqqa shyqsa, onyń balalar turatyn jerge, mektepke jolaýyna bolmaıdy. Qaıda turyp, ne istep júrgeni týraly derekter jazylyp turady. Bizdegideı jasyrylmaıdy. Bizde osy zorlyq týraly jańalyq shyqsa, jábirlenýshiniń túri kórinip qalady. Biraq zorlyq jasaǵan adamnyń túrin kóbine kórsetpeıdi. Nege ekenin, bizde bári kerisinshe.

– Psıhıkalyq aýytqýy bar adamdardy túrmege otyrǵyza almaıdy. Biraq olar da bir adamnyń ómirin qurtýy múmkin ǵoı. Olarǵa qandaı jaza bar?

– Bir mysal keltireıin. 2 qyrkúıekte maǵan Almaty oblysynyń turǵynynan hat keldi. Kómek surady. Onyń kishkentaı qyzdary kórshiniń qorasynan esekti alyp shyǵyp, janýardy zorlaǵan beıtanys erkekti kórgen. Bul endi psıhıkalyq aýytqý ǵoı. Ony on kúnge ǵana qamap, jibere salǵan. Ol sosyn basqa bir malshynyń malyn baǵýǵa ketken eken. Ony bireý tirkeýge aldy ma, belgisiz. Malshynyń malyn zorlaǵan ol úıde kishkentaı balalar bolsa, olarǵa da zorlyq jasaýy múmkin ǵoı. Demek, ol qoǵamǵa qaýipti adam. Ondaılardy tirkeýge alyp, baqylaýda ustaý kerek. Erteń kesh bolady áıtpese.