Toqaev qurǵan keńes óz jumysyn atqara aldy ma?

Ulttyq qoǵamdyq senim keńesiniń quramy ózgergenine baılanysty qoǵamdyq pikir árqıly. Bir tarap keńes músheliginde bolǵan azamattar ózderiniń mıssııasyn tolyqtaı oryndap, qoǵamnyń qajetin qamtamasyz etip otyr dese, ekinshi tarap ulttyq keńestiń elge eshqandaı paıdasy bolmaǵan, bolmaıdy da degen pikirdi alǵa tartady. "Qamshy" tilshisi birneshe sarapshymen sóılesip, Ulttyq keńestegi ózgerister týraly qoǵam belsendileriniń pikirin surady. 

Eýrazııalyq ıntegrasııa ınstıtýtynyń sarapshysy Samat Nurtaza Ulttyq keńeske degen kózqarasy oń ekenin jáne organ jumysyna kóńili tolatynyn atap ótti. 

– Keńes quramynyń ózgerýi eshqandaı da tańǵalatyn jaǵdaı emes. Ulttyq keńes quramy aıaq astynan ózgergen joq, ol aldyn ala josparlanǵan. Ratasııa bolýy kerek ekenin prezıdent te aıtty. Ulttyq keńes syrt kózben maǵan unaıdy. Sebebi qoǵamnyń ár salasyna kirisip, kómektesip, ózgerister engizip jatyr. Keńeste el syılaıtyn tulǵalar otyr. Sondyqtan da men buny tolyqtaı qoldaımyn. Ulttyq keńestegiler ózderiniń mıssııasyn oryndady. Olar ózderiniń shyǵý sebepterin áleýmettik jelidegi paraqshalarynda jazyp jatyr. Mysaly, Arman Shoraev aǵamyz óziniń feısbýk paraqshasynda "Men Muhtar Jákishevtiń shyǵarýyn talap ettim, shyǵardym, maqsatyma jettim, endi organnan shyǵýǵa bolady" dep aıtty. Budan saıası astar izdeýdiń qajeti joq. Eger saıası astary bolsa da, aıtarlyqtaı aksent qoıatyndaı mańyzdy emes, mańyzdysy – men syılaıtyn adamdar keńestiń quramynda otyr. Jańa quramǵa qabyldanǵandardyń keıbirin bilemin. El tanıtyn syıly, belsendi azamattar. Sondyqtan da jańa quramnan úlken nátıje kútemin. Jalpy jańa, eski quram dep bólmeı-aq qoıaıyn. Ol aýysa beredi, aýyssa da nátıjesin berip otyrady, – deıdi Nurtaza.  

"Dempartııa" qurý boıynsha bastamashyl top jetekshisi, qoǵam belsendisi Janbolat Mamaı "Ulttyq keńes quramynan bir adamdy alyp tastap, ekinshi adamdardy qoıǵannan eshqandaı ózgeris bolmaıdy" degen pikirde.  

– Ulttyq qoǵamdyq senim keńesi – óli týǵan joba. Onyń qoǵamda eshqandaı da róli joq. О́tken jyldyń jeltoqsan aıynda ulttyq keńes tóraǵasy Qasym-Jomart Toqaev jarııalaǵan reformalardyń barlyǵy kózboıaýshylyq ekeni sol kezde-aq kóringen. Mysaly, olar mıtıngiler týraly jańa zań jobasyn qabyldaımyz dedi, biraq ol zań burynǵydan da beter shekteýdi kúsheıtetin zań bolyp shyqty. Keıingi saıası partııalar boıynsha jarııalaǵan zań jobasyn qarap otyrsaq, túkke turmaıtyn ózgerister oryn alyp jatyr. Sondyqtan da Ulttyq keńes quramynan bir adamdy alyp tastap, ekinshi adamdy qoıǵannan eshqandaı ózgeris bolmaıdy. Meniń oıymsha, jobanyń bolashaǵy joq, – deıdi ol.

Mamaı bul ózgeristen eshqandaı saıası astar izdeýdiń qajeti joǵyn atap aıtty. 

– Budan saıası astar izdeýdiń qajeti joq. Jalpy bul organ qoǵamǵa qajetti sheshimdi qabyldaı da, shyǵara da almaıdy. Qazirgi kúnge deıin atqarylǵan jumysqa berer baǵam – nól. Men ulttyq keńes qurylǵan kezden-aq bul organnyń bolashyǵy joǵyn jáne ol tek qana konsýltatıvtik organ ekenin aıtqan bolatynmyn. Birshama ýaqyt jumys istegenin kórip otyrmyz, birde-bir nátıje joq. Organ ózi-aq birte-birte jumysy toqtap, ydyrap ketetin sııaqty. Jalpy ulttyq qoǵamdyq senim keńesi bizge qajeti emes, –  deıdi Mamaı. 

Saıasattanýshy Dos Kóshim ózgeriske baılanysty bylaı dep pikir bildirdi.

– Ulttyq keńestiń quramyna kóńilim tolady dep aıta almaımyn. Bul tańdaý – bıliktiki. Bılik osy quramdy senim komıssııasyna saı oı-pikirin bildire alady dep alǵan shyǵar. Ulttyq keńeske qatysýshylar ózderi belgili bir sebeptermen ketýi de múmkin. Máselen, densaýlyǵyna baılanysty nemese keıbireýleri ulttyq keńeske kelgen ýaqytta oıyna alǵan maqsat-múddelerin kórmegen shyǵar. Olardy eshkim baılap otyra almaıdy, múshelikten ketýi – qalypty nárse. Aýysý mindetti túrde bolyp turady. Eger de organ quramy ózgere beretin bolsa, "Ulttyq keńes" bolyp tabylmaıdy, qatardaǵy komıtet bolyp qalady. Bir top adam bolyp keńesten ketý – saıası qadam sııaqty. Ony da kóreıik. Jalpy olar top bolyp ketken bolsa, ózderiniń sebepterin túsindirýi qajet, – dep atap ótti Dos Kóshim.

Al oppozısııalyq saıasatker Jasaral Qýanyshalınniń aıtýynsha, keńes qoǵamǵa túkke keregi joq, aldamshy, beıne bir oıynnyń bólshegi.

– Ulttyq keńes – Nazarbaevtyń qýyrshaǵy Toqaev kelgennen keıin qurylǵan organ. Bul degen eshteńege turmaıtyn, halyqty aldaýsyratyp, "osyndaı keńes bar jáne belgili bir máseleler talqyǵa salynyp jatyr" dep aıtý úshin ǵana qurylǵan organ. Bizdiń qoǵamǵa bul organ kerek emes, bul – aldymshy beıne bir keńes bolyp aıtylǵan ýájge qulaq asyp, máselelerdi talqylap, bir tirlik jasap jatqan sııaqty túr kórsetetin oıyn, basqa túkte emes. Qurylǵanda-aq kózboıaýshylyq ekeni aıqyn boldy. Solaı ekenin is júzinde kórsetti. Qazirgi kúnge deıin bitirgen túgi joq. Aty bar da, zaty joq! , – deıdi ol.