Essiz fanatızm – halqymyzdyń bolmysyna da, diline de jat qubylys

Fanatızm – ıslamnyń hanafı mázhabyna da, elde azamattardyń kóbi ustanatyn pravoslavıe dinı aǵymy úshin de jat dúnıe. Ekstremızm men terrorızm astarynda din atyn jamylǵan qylmystyq pıǵyl jatyr. Biz Jaratýshyǵa degen shynaıy senimdi agressıvti jáne joıqyn fanatızmmen almastyrýǵa jol bermeýimiz kerek. Sol sebepti Qazaqstan Respýblıkasynda dinı ekstremızm men terrorızmge qarsy is-qımyl jónindegi 2018 – 2022 jyldarǵa arnalǵan memlekettik baǵdarlama aıasynda Almaty qalasynyń Qoǵamdyq Damý basqarmasynyń «Monıtorıng jáne taldaý ortalyǵy» aqparattyq túsindirý sharalaryn júrgizý ústinde.

Ata zańymyzda memleketimiz zaıyrly el dep jarııalanǵanymen memleketimiz din salasyna aralasyp jatyr dep qarsy pikir aıtatyn adamdar az emes. Zaıyrly dep jarııalanǵan qoǵamda din memleket saıasatyna aralaspaýy tıis, al memleket dinniń sharýasyna kedergi jasamaýy tıis. Degenmen, memleket azamattyq qoǵamnyń joldary arqyly dinge qatysty uıymdarǵa demeý kórsetý arqyly ekstremıstik árekettiń aldyn alý jumystaryn júrgizip otyrady. Sebebi, ókinishke qaraı, keıbir bizdiń otandastarymyz rýhanı izdenis jolynda adasyp jatqanyn kóz kórip otyr.

Bul taqyrypta sóz qozǵaǵanda ár qaısymyzdyń osyǵan mysal bolarlyq keıipkerlerimiz bar. «Bir kórshim bar edi... namaz oqyp bastap edi... keıin joq bolyp ketti...», «Bir dosym bar edi... bir sebeptermen «dinge kirip ketti de»... bizben bir dastarhanǵa otyrmaıdy... aramyzdaǵy qatynasymyz sýyp ketti...», «Bir aǵam (inim, ápkem, qaryndasym, sińlim t.b.) dinniń kesirinen ajyrasyp ketipti...», «...din arqasynda ishýdi qoıdy... degenimen shataq minezimen...» degen sekildi mysaldar bárimizdiń oıymyzǵa keledi. Árıne ár oqıǵanyń jeke tarıhy bar, biraq nátıjesinde bir radıkaldy jáne keri tartpa (aıtyp otyrǵan adamdardyń oıynsha) ózgeris paıda bolyp otyr. Jaqyndar arasynda bir qaqtyǵystar paıda bolady. Jáne sonyń sebebin bir tarap basqanyń «dinshildiginen» nemese kerisinshe «dinsizdiginen» kóredi. Nemistiń áıgili oıshyly, qalamger-aqyn Iogann Volfgang Gıote aıtqandaı «О́neri men ǵylymy bar adamnyń dini de bar. Al eger Sizde bul ekeýi bolmasa, Sizde tek qana din bolady». Iаǵnı aıtylǵan qaqtyǵystardyń sebebi bastapqy tárbıede jatyr deýge bolady.

«Adamdarǵa bilimnen góri ádep pen tárbıe qajettirek» degen Álı ıbn Ábý Tálip ǵulamanyń sózi bar. Elimizde naryqtyq ekonomıkanyń endi kirigip, eldiń áleýmettik jaǵdaıy nasharlaǵan tusta urpaq tárbıesi nazardan tys qaldy. Halyq rýhanı turǵydan ashtyqty sezindi. Sonyń saldarynan qazirgi bizdiń «mıllenıaldar» urpaǵymyz bireýi áke nemese ana bolyp, bireýi aǵa nemese ápke bolyp ótken ómirine synı kózben qarap, kózqarastaryn dinı qorapqa qaptap, ishki dúnıesi onshalyqty ózgertpegen kúıi rýhanı azyq izdeı bastady. Al bireýleri, kerisinshe, dinniń tek qana negatıvti jaǵyn kórip bireýdiń kesirinen «kópke topyraq shashady». Sonyń saldarynan qoǵamda essiz fanatızmge berilgen top paıda boldy.

Osy oraıda jastardy tárbıeleý maqsatynda Almaty qalasy ákimdiginiń Damý basqarmasynyń qarjylandyrýymen bıylǵy 2019 jyly josparlanǵan 600 aqparattandyrý-túsindirý sharalarynan 500-den astamy oryndaldy. Bul is sharalar 75 myńnan astam qala turǵyndaryn qamtydy. Onyń ishinde stýdentter men kýrsanttar, kolledj ben mektep oqýshylary, áskerı qyzmetkerler, medısınalyq uıymdar, eńbek ujymdary, bazarlardaǵy ózi-ózin qamtýshylar men meshitterge kelýshiler quraıdy.

Kezdesýlerdiń, dáristerdiń jáne semınarlardyń basty taqyryby – qoǵamymyzdaǵy kelisim, tózimdilik, sabyrlyq, ıaǵnı, ekstremıstik ıdeologııanyń aldyn alý. Bul jumysqa belsendi túrde aqparattyq-túsindirý tobynyń músheleri qatysyp otyr. Onyń quramynda dintanýshylar, dinı qyzmetkerler, qoǵam qaıratkerleri men zertteýshi ekspertter bar.

Elbasymyz aıtqandaı, «Áleýmettik jáne etnıkalyq toptar arasyndaǵy kelisim – búkil qoǵamnyń birlesken eńbeginiń nátıjesi». Qoǵamymyzdaǵy kelisim elimizdegi ár azamattyń kókeıindegi tilegi bolǵandyqtan osy maqsatqa jetý úshin «bir jaǵadan bas, bir jeńnen qol shyǵaryp» kópshiliktiń qoldaýy qajet.

Nurbolat Aıekeshov,

Almaty qalasynyń Qoǵamdyq Damý basqarmasynyń

«Monıtorıng jáne taldaý ortalyǵynyń» mamany,

dinı birlestiktermen jumys bóliminiń basshysy