Nesıe qaıda jumsalyp jatyr?

2018 jyldyń 11 aıynda bankterdiń halyqqa bergen nesıeleriniń 52 paıyzy ımporttyq taýarlardy alýǵa jumsalǵan eken. Muny «Halyqtyq kommýnıster» partııasynyń sarapshylary anyqtap otyr. Osy partııanyń Májilistegi fraksııasynyń jetekshisi A.Qońyrov muny alańdatarlyq jaǵdaı dep sanap, Ulttyq Bank tóraǵasy D.Aqyshevke saýal joldady.  О́ıtkeni, barlyq damyǵan jáne durys jolmen damyp kele jatqan memleketterde nesıeniń úlken bóligi óndiris pen aýyl sharýashylyǵyna beriledi. Al saýda salasyna, atap aıtqanda alypsatarlyq jumystar úshin beriletin nesıe kólemi tómen. Bizde bári kerisinshe bolyp otyr.

Depýtattyń aıtýyna qaraǵanda bizde óńdeý ónerkásibine beriletin nesıe álemdik tájirıbeniń talabyna da, Qazaqstandy ındýstrııalandyrýdyń mańyzdy mindetterine de jaýap bere almaıtyn mardymsyz halde. Onyń da jalpy kóleminiń tórtten bir bóligi ǵana uzaq merzimdi qaryz sanalady. Sonyń ishinde, uzaq merzimge shetel valıýtasymen beriletin qaryz ulttyq valıýtamen beriletin qaryzdan bir jarym ese kóp. Bul – óndiris oryndary teńgeniń quldyraýy saldarynan sharyqtap ósip kele jatqan valıýtalyq nesıe júgin arqalap otyr degen sóz. Joǵaryda aıtylǵandaı, qazir nesıeler negizinen  qysqamerzimdi saýda operasııalaryna berilip jatyr. Bul - nesıe shetel taýarlarynyń ımportyn qarjylandyrý úshin jumys istep jatyr degen sóz. Osynyń saldarynan otandyq ónim óndirisi nesıe júıesiniń nazarynan tys qalýda. Qysqamerzimdi saýda operasııalarymen qatar tutynýshylyq baǵyttaǵy nesıelendirý beleń alyp tur. 2018 jyldyń qańtar, qarasha aılarynda tutynýshylyq nesıeniń kólemi 2,9 trıllıon teńgeden 3,3 trıllıon teńgege deıin, ıaǵnı 400 mıllıard teńgege ósken. Munyń 95%-y uzaqmerzimdi qaryz bolǵan. Syıaqy mólsherlemesi shamamen 20%-dy quraǵan. Bul resmı ınflıasııadan 4, al turǵyndardan tartylatyn depozıttiń shekti mólsherinen 2 ese kóp. Sonyń saldarynan qazaqstandyqtar tabystyń ulǵaıýymen sáıkes kelmeıtin uzaqmerzimdi nesıe qursaýynda qalyp otyr. Tutynýshylyq nesıe de ımportty qarjylandyrýǵa jumsalýda. Sebebi ol negizinen uzaqmerzimdi qoldanysqa jaraıtyn shetel taýary úshin alynady. Is júzinde bank júıesi halyqtan alynǵan qarajatty sheteldik taýar óndirýshilerge jumsaıdy. Nesıe saıasatyndaǵy osyndaı kúrdeli ári júıeli kemshilikter ekonomıkanyń damýy men turǵyndardyń ómir súrý sapasynyń jaqsarýyna keri áserin tıgizedi.

Osy máselelerdi aıta otyryp, Halyqtyq kommýnıster fraksııasynyń depýtattary "Ulttyq bankten memlekettiń aqsha-nesıe saıasatyn qaıta qaraý qajet" dep sanaıtynyn aıtty.

"Bul saıasat óndiris sektoryna nesıe resýrsynyń qoljetimdiligin arttyrýdy jáne onyń otandyq ekonomıkaǵa qosatyn úlesin kóbeıtýdi kózdeýi kerek. Ol úshin nesıeniń maqsatty baǵytyn anyqtaý, óndiris jáne aýyl sharýashylyǵy salalaryna bólinetin nesıeniń merzimin, kólemin, syıaqysyn naqtylaý, sonymen qatar memlekettik qoldaý deńgeıinde syıaqy mólsherin sýbsıdııalaý máselelerin qarastyrý qajet",- deıdi depýtattar.

S. Eleý, sarapshy