Mahabbat Afrıkada da mahabbat emes, ol dástúr!

Afrıkalyq taıpalardyń alǵashqy neke túnine qatysty dástúrleri adam shoshytady dep habarlaıdy Qamshy aqparattyq agenttigi.

Berber afrıkalyq taıpasynda qyz ben jigittiń úılený toıynan keıin jalǵyz qalýy ekitalaı. Sebebi alǵashqy neke túnin olar top bolyp ótkizgendi durys dep sanaıdy. Jaqynda ǵana úılengen birneshe jup jańadan nekesin qıǵan juppen birge bir bólmede bolady. Bul olardyń oıynsha mańyzdy oqıǵa aldyndaǵy kúızelisti jeńýge kómektesedi eken.

Sýahılı taıpasynda eki jasty ata-anasynyń kelisimimen úılendiredi. Úılenge deıin olar bir-birin tanymaıdy. Alǵashqy neke túni eki jas bárin jasasyn degen nıetpen ózin somo dep ataıtyn qyzdyń bir týysqany tósektiń qasynda otyrady. Ol tipti kerek kezde aqyl-keńesin aıtady eken. Tańerteń bári durys ótkenin aıtyp, qan jaǵylǵan aq jaımany aýyldastaryna kórsetedi.

Zýlý halqy eki jas alǵashqy neke túnin ótkizbes buryn qyz ben jigittiń otbasylary bıden jarys ótkizedi. Saıystyń sharyqtaý shegi bolyp qyzdyń barynsha bıikke aıaq kóterýi bolyp sanalady. Ol aıaǵyn bıikke kóterip qana qoımaı, sol qalpyn saqtap uzaq turýy tıis. Anasy kelip qyzdyń qyz ekendigine kózin jetkizedi. Árıne, bul jaı dástúr. Sebebi bulaı gınekolog qana qyzdyń pák ekendigin anyqtaı alady. Alaıda bul dástúr kelgen qonaqtarǵa, jınalǵan jurtqa unaıdy eken.

Namıbı aýmaǵynda turatyn hımba taıpasynda qyz jigitiń úıine barmas buryn ákesine kelip, onyń alǵashqy neke túni, jalpy áıeldik mindeti jaıyndaǵy aqyl-keńesin tyńdaıdy. Maı jaqpas buryn qyzdyń basynda sıyrdyń terisinen bas kıim kıgiziledi eken.

Shona taıpasynda alǵashqy neke túni qashan naqty bolatyndyǵyn tek qyzdyń ózi ǵana sheshedi. Bul jigit úshin úlken sıýrprız. Neke qıylǵannan keıin qyz kez kelgen túni jigittiń úıine kelýi múmkin. Bastysy jigittiń jaqyndary muny aldyn-ala  bilip, qyzdy ándetip, bılep qarsy alýlary mindet. Sodan keıin ǵana toı uıymdastyrylady.

Ýgandanyń soltústik-shyǵysyn mekendeıtin banıankole taıpasynyń dástúri boıynsha qyz turmys qurmas buryn jigitpen onyń tátesi birge bolýy qajet. Tájirıbeli áıel munysymen jigitte bári durys ekendigin tekseredi-mys. Alǵashqy neke túninde de qyzdyń sol tátesi juppen birge bir bólmede bolyp, «mahabbattyń» kýágeri atanady.  

Týnıs aýyldarynda jigit qyzben jaqyndasqannan keıin sham jaǵyp, ony terezeniń aldyna qoıýy tıis. Bul qyzdyń qyz bolyp shyqqanyn dáleldegen túri. Shamnyń janýyn búkil aýyl kútip otyratyndyǵy sózsiz birtúrli.

Marokkoda qyzdyń pák bolýyn qatań qadaǵalaıdy. Úılený toıy aldynda qyzdyń qurbylary qyzdyń pák ekendigin tekserip alady. Sosyn muny bárine jarııa etedi. Keıbir dástúrli otbasylarda qyzdyń qurbylary alǵashqy neke túninde jastardyń qasynda kýáger bolyp jatady eken.

Efıopııada da qyzdyń páktigi basty nazarda. Neke túniniń aldynda qyz ózimen birge basyna baılaıtyn aq jaımany alyp ketip, sosyn ondaǵy qandy dálel retinde kórsetý qajet eken. Jastar lázzatqa berilip jatqanda ene men jigit jaqtan bir týysqan esiktiń artynda kútip turady. Prosess aıaqtalasymen qyz olarǵa qan bolǵan moıynoraǵyshyn alyp kórsetýi mindet. Eger qan jaǵylmasa, jigit qyzdy dúre soǵýǵa nemese qýyp shyǵýǵa quqyly.

Tanzanııada qyz jigitti tek alǵashqy neke túni kezinde ǵana kóredi eken. Tipti óziniń úılený toıyna qyz qatyspaıdy. Bári dúrkiretip toılap jatqanda qyz sylanyp-boıanyp, bólmede ózi tanymaıtyn kúıeýin kútip otyrady.

Dástúrli mysyrlyq toıdyń dástúri boıynsha qyzdy páktiginen aıyratyn jigit emes. Muny arnaıy shaqyrtylǵan akýsher mamany jasaıdy. Ol saýsaǵyn aq shúberekpen orap alyp, qyzdyq perdeni jyrtady. Sosyn qandy jigittiń týysqandaryna pash etedi.

Sýdandyq nýer taıpasynyń dástúri boıynsha úılený toıy ótkennen keıin qyzdyń shashyn taqyrlap alyp tastaıdy. Nege ekeni túsiniksiz. Biraq belgili bolǵany, taqyrbas qyz kúıeýimen bir tósekte jatýyna ruqsat joq.