Súndettelip týǵan balalarda kóp aýrý kezdesedi. Maman ata-analarǵa keńes berdi

Súndetteý rásimi halqymyzdyń ǵasyrlar boıy ustanyp kelgen ıgi dástúriniń biri. Dese de, qazirgi tańda súndetteýdiń lazerli túri paıda bolǵandyqtan, halyq arasynda «Lazerli súndetteý zııan emes pe? degen kúmán da joq emes. Sondaı-aq balany tek taq sanda ǵana súndetteý kerek pe? Onyń qandaı mánisi bar? degen suraqtar mazalaıtyny ras. Osy oraıda, biz búgin súndetteý rásimine qatysty tereńirek toqtalatyn bolamyz.

Os oraıda, etnograf Bolat Bopaıuly Islam dininde súndetteý dástúri sonaý Ibrahım paıǵambardan bastaý alǵandyǵy týraly dinı raýaıattar bar ekenin ári bul rásimniń mańyzdylyǵy men shyǵý tarıhy tereńde jatqandyǵyn aıtady.

– Eń kóne derekterdiń biri Mysyrdan tabylǵan. Mysyr mýmııalarynda súndetteýdiń izderi bar, jazba derekterinde bul rásim shamamen b.z.d. 2400 jyldary bolǵandyǵy aıtylǵan. Sondaı-aq evreı mádenıetinde Iýdaızmde súndetteý Aıýp paıǵambardan beri kele jatqan dinı dástúr bolyp sanalady. Bul rásim Bıblııanyń Eski ósıetinde de sıpattalǵan. Musylman dástúrinde súndetteý Muhammed Paıǵambardyń súnneti bolyp sanalady. Súnnetke sáıkes, musylman er balalardyń súndettelýi mindetti dep esepteledi. Islamda bul rásim tazalyqtyń, dinı mindettiń jáne qoǵamǵa qosylýdyń bir bóligi retinde qarastyrylady. Evreı dástúrinde súndetteý Ibrahım paıǵambarmen Alla arasyndaǵy kelisimniń belgisi retinde túsindiriledi. Bul rásim náreste týǵannan keıin jetinshi kúni jasalady, – deıdi etnograf.

Sondaı-aq ol keıbir qoǵamdarda súndetteý gıgıenany saqtaý úshin ıslam jáne ıýdaızm dinderinde de kezdesetinin aıtady.

– Islam jáne ıýdaızm dinderinde súndetteý dinı mindet, azamattyq paryz bolyp sanalady. Islamda súndetteý Muhammed paıǵambardyń súnneti dep moıyndalǵan. Súndetke otyrǵan er adam tolyqqandy musylman bola almaıdy dep qaraıdy. Jalpy túrki halqy mádenıetterinde de súndetteý er balanyń er jetýiniń belgisi men qoǵamdaǵy mártebesin kórsetý úshin jasalady dep qaraǵan. Sondyqtan da súndetteý jynystyq jolmen beriletin ınfeksııalar men basqa da aýrýlardyń aldyn alýǵa kómektesetinin, búgingi damyǵan zamanaýı medısınalyq zertteýler de tolyq dáleldep otyr, – deıdi.

Al ýrolog Oljas Imanǵalıuly ishten súndettelip týatyn balalarda kóp aýrý kezdesetinin aıtady:

–Lazerli súndetteý degenimiz, qandy kóp shyǵarmaı, lazermen aınaldyra kúıdirip shyǵady. Qazirgi kezde bul súndetteý óte tıimdi bolyp tur. Sebebi, lazerli súndetteý 10-15 mınýtta ǵana jasalady. Endi bolashaqta onyń zardaby tımeıdi ma? degen suraqqa kelsek, taza lazerli súndetteý bolsa, kesiri tıedi. Al lazerli pyshaqpen súndetteıtin bolsa, onyń esh zııany joq. Balanyń jynys múshesine zııan tımeıdi, tek artyq etin alyp tastaıdy.  Álemdegi ǵalymdardyń zertteýi boıynsha súndettelgen er adamdar men súndettelmegen er adamdardyń áıelderine zertteý júrgizgen kezde, súndettelmegen er adamdardyń áıelderinen onkologııalyq aýrýlar kóp tabylǵan. Sonymen qatar ishten súndettelip týylǵan balalar da bolady. Biraq bul balalardyń aýrýy da anyqtalyp jatyr. Iаǵnı, zár shyǵaratyn tesigi qos tesik bolyp jatady. Bireýi basynda bolsa, biri jumyrtqasynyń janynan paıda bolady. Sol sebepti, ishten súndettelip týǵan balalardy ata-analary mindetti túrde dárigerge kórsetip turýy kerek, – deıdi ýrolog maman.