"Ulttyq qor – balalarǵa": Eń jıi qoıylatyn suraqtarǵa jaýap

2024 jyldyń 1 aqpanynan bastap alǵashqy 18 jastaǵy qazaqstandyqtar "Ulttyq qor – balalarǵa" baǵdarlamasy boıynsha 100,5 dollardan aldy. Eki jyl buryn baǵdarlamany qurýdy QR Prezıdenti Toqaev tapsyrdy. Biz júıeniń qalaı jumys isteıtinin, jas qazaqstandyqtar qansha alatynyn jáne tólemderdi jiberip almaý úshin ne isteý kerektigin aıtamyz.

1. Bul "Ulttyq qor – balalarǵa" baǵdarlamasy qandaı?

"Ulttyq qor-balalarǵa" - basty maqsaty árbir qazaqstandyqqa 18 jasqa deıingi bastapqy kapıtaldy jınaqtaýǵa kómektesý bolyp tabylatyn memlekettik baǵdarlama. Aqsha elimizde jumys isteıtin munaı kompanııalarynan qarajat keletin Qazaqstan Ulttyq qorynyń jyl saıynǵy ortasha ınvestısııalyq tabysynyń 50% mólsherinde túsetin bolady.

Jınaqtar Ulttyq qordyń aktıvterine ınvestısııa salady. Nátıjesinde arnaıy shotqa ınvestısııalyq tabys esepteletin bolady. Alǵashqy 18 jastaǵy qazaqstandyqtar 2024 jyly aqsha aldy.

2. Aqshany kim ala alady?

Jınaqtar 2006 jyly jáne odan keıin týylǵan barlyq qazaqstandyqtarǵa (2024 jyly kámeletke tolmaǵan qazaqstandyqtardyń sany — 6,9 mln adam) qoljetimdi bolady. Qazaqstan azamattyǵyn týǵan kezde emes, keıinirek alǵan balanyń ulttyq qordan dıvıdendter alýǵa tolyq quqyǵy bar.

Basqa memleketke turaqty turýǵa ketken adamdar aqshany paıdalaný quqyǵynan avtomatty túrde aıyrylady. Olardyń qarajaty baǵdarlamaǵa qatysatyn balalar arasynda qaıta bólinedi. Sondaı-aq, jınaqtar turýǵa yqtııarhaty bar balalarǵa senbeıdi. Bala elden 18 jasqa deıin, biraq Qazaqstan azamattyǵy ózgermegen jaǵdaıda, ol tólem jasaý quqyǵyn saqtaıdy.

О́limge ákeletin jaǵdaılarda, mysaly, kámeletke tolmaǵan adam qaıtys bolǵan jaǵdaıda, ata-analar qaıtys bolǵan adamnyń týǵanyna 18 jyl tolǵannan keıin onyń jınaqtaryn ala alady.

Eger 18 jasqa tolǵan kezde azamat aqshany paıdalanǵysy kelmese, onda olar shotta 10 jyl saqtalady. Sodan keıin qarajat alýshynyń zeınetaqy shotyna aýdarylady.

3. Aqsha qaıda saqtalady?

Jınaqtar jas qazaqstandyqtardyń arnaıy shottarynda AQSh dollarymen saqtalatyn bolady. Arnaıy shottar BJZQ-da ár balaǵa avtomatty túrde ashylady (Ekinshi deńgeıdegi bankterge júginýdiń qajeti joq). Biraq senimdilik úshin ata-analar ár kámeletke tolmaǵan adamǵa durys toltyrylǵanyn teksergen durys:

• balanyń jeke kýáligin alyńyz (eger qandaı da bir sebeptermen bul áli jasalmasa),
• balanyń derekteri durys kórsetilgenin tekserińiz: tegi, aty jáne ákesiniń aty, týǵan kúni, JSN, azamattyǵy,
• óziniń jeke kabınetinde Egov.kz "balalar týraly málimetter" bóliminde balalar týraly málimetterdiń bar-joǵyn tekserińiz.

Eger balanyń jeke kýáligi nemese JSN bolmasa, turǵylyqty jeri boıynsha HQKO-ǵa júginý qajet. Sondaı-aq, eger azamattyǵy bolmasa nemese durys kórsetilmese, kóshi-qon qyzmetine.

4. 18 jasqa deıin qansha qarjy jınalady?

Ár balada jınalatyn naqty somany sheneýnikter aıtý qıyn. Jyl saıyn ol Ulttyq qor aktıvteriniń ósýi jáne ınvestısııalyq tabys alý esebinen ulǵaıatyn bolady.

Ulttyq ekonomıka mınıstri Álibek Qýantyrovtyń aıtýynsha, " jylyna orta eseppen, qaıta ınvestısııalaýdy esepke almaǵanda, balalarǵa shamamen 100-150 dollar esepteletin bolady. 18 jyl ishinde qaıta ınvestısııalaýdy eskere otyryp, shamamen úsh myń dollar jınaqtalady".

Jınalǵan qarjy Qazaqstannyń Ulttyq qorynyń ortasha jyldyq tabystylyǵyn paıdalaný negizinde esepteledi. Ol qordyń aǵymdaǵy kólemi 60,2 mlrd AQSh dollary jáne alýshylar sany shamamen 6,5 mln balalar men 18 jasqa deıingi jasóspirimder kezinde shamamen 3,17% baǵdar beredi.

5. Nelikten basqa munaı elderinde 18 jastaǵy balalar 3,5 myń dollar alady?

Iá. Biraq qarjylar ártúrli. Mysaly, BAÁ-de bala týylǵan kezde onyń shotyna 60 myń dollar esepteledi, ol ony 18 jasynda ala alady.

Katarda bala (el azamaty) týylǵan kezde shot ashylady, oǵan shamamen 3 myń dollar aýdarylady. Bolashaqta shot tolyqtyrylady.

6. Sony PS satyp alýǵa aqsha jumsaýǵa bola ma?

О́kinishke oraı, baqytymyzǵa oraı, jınaqtardy tek turǵyn úı jaǵdaılaryn jaqsartý jáne kolledjderde nemese ýnıversıtetterde bilim alý úshin paıdalanýǵa bolady.

7. Aqshany qalaı alýǵa bolady?

Balalar 18 jasqa tolǵan kezde jınaqtar nysanaly jınaqtaý shottaryna (OJJ) aýdarylady. Osy sátten bastap aqsha ınvestısııalaýdy toqtatady.

Jobanyń ýákiletti operatorlarynyń biri bolyp "Otbasy Banki"taǵaıyndaldy. Bank platformasynda enpf-otbasy.kz eki maqsattyń birin qashyqtan tańdap, ótinish berýge bolady. Aqsha BJZQ-dan túsken kezde bank barlyq qujattardy tekseredi jáne oń sheshim qabyldanǵan jaǵdaıda qarajatty qaıta baǵyttaıdy. Sol jerde platformada qarajatty qajetti valıýtaǵa aıyrbastaýǵa bolady.

Platformany paıdalaný úshin ESQ paıdalaný arqyly avtorlandyrý qajet. Sodan keıin BJZQ-dan qarajat aýdarý úshin aǵymdaǵy shot ashý qajet.

8. Al esep shot aıaq asty buǵattalyp qalýy múmkin be?

"Ulttyq qor-balalarǵa" baǵdarlamasy boıynsha tólemder keıbir adamdardyń paıdasyna qamaýǵa alynbaıdy nemese óndirilmeıdi. Jınaqtar bankte saqtalǵansha, olar ýaqytsha shekteýge jatpaıdy.

Nysanaly jınaqtardy tóleýge (sondaı-aq olar 10 jyl ishinde talap etilmegen jaǵdaıda) salyq salynbaıdy.

9. Ata-analar esep shottaǵy qarajatty qalaı baqylaı alady?

Kámeletke tolmaǵannyń ata-analary nemese zańdy ókilderi esepteýlerdi portaldaǵy jeke kabınetinde baqylaı alady Egov.kz, sondaı-aq saıtta enpf.kz.

10. Jınaqtardy birneshe bólikke bólip qoldanýǵa bola ma?

Jınaq shotyndaǵy aqshany sheksiz ret paıdalanýǵa bolady, biraq jınaqtalǵan soma sheginde jáne maqsat tańdalǵan kezde: turǵyn úı jaǵdaılaryn jaqsartý nemese oqý aqysyn tóleý.