"Úzilmes ún": Almatydaǵy "Ün Music Week" halyqaralyq mýzykalyq aptalyǵy qalaı ótti?

2024 jylǵy 22-25 mamyr aralyǵynda Almaty qalasynda Ortalyq Azııa men kórshi memleketterdiń mýzykalyq ujymdary men oryndaýshylarynyń qatysýymen "Jibek Joly Üni" open-air festıvalimen "Ün Music Week" birinshi halyqaralyq mýzykalyq mádenı-bilim berý aptalyǵy ótedi.

Is-shara Shanhaı Yntymaqtastyq Uıymynyń (ShYU), ShYU elderin qoldaýdyń sıfrlyq platformasynyń, Qazaqstannyń mádenıet jáne aqparat mınıstrliginiń, Almaty qalasy ákimdiginiń, is-sharany uıymdastyrýshy "TurkSib Music Initiative" múshesi bolyp tabylatyn, búkil álem boıynsha mýzykalyq naryqtardy biriktiretin "GloMMnet" halyqaralyq kommersııalyq emes uıymynyń qoldaýymen uıymdastyrylady.

"Ün Music Week" -bul tórt kúndik shoý-festıval jáne konferensııa, onda 9 eldiń ár túrli oryndaýshylary men álemniń 12 elinen kelgen mýzyka ındýstrııasynyń sheteldik sarapshylary jınalady.

Baǵdarlama konserttik qoıylymdarǵa, pikirtalastarǵa jáne ashyq aspan astyndaǵy galaǵa toly bolady. Shoý-festıval kórermender men sarapshylarǵa Mádenıetter men halyqtardyń alýan túrliligin kórsetetin dástúrli jáne zamanaýı etnıkalyq mýzykanyń biregeı palıtrasyn usynady. Al oqytý jáne pikirtalas panelderi kezinde biz Ortalyq Azııanyń mýzyka ındýstrııasy, álemniń ártúrli aımaqtaryndaǵy mýzyka naryqtarynyń erekshelikteri jáne memlekettiń mýzykalyq mádenıetti damytýdaǵy róli týraly sóılesetin bolamyz, sondaı-aq eksportqa shyǵý úshin ártistiń damý taqyrybyn bólek qozǵaımyz. Open Air festıvali "Jibek Joly Üni" Ortalyq Azııadaǵy alǵashqy "jiksiz" shoýdy kórsetedi, onda ár túrli elderdiń oryndaýshylary Jibek joly dybystarynyń zamanaýı aspaptyq jáne elektrondy ınterpretasııasy palıtrasy arqyly óz halyqtarynyń dástúrli ónerin biryńǵaı mýzykalyq, teatrlandyrylǵan keneppen usynady.

22 mamyrda dóńgelek ústel ótedi, onda sarapshylar men mamandar mýzyka ındýstrııasyn damytýǵa, mádenı tájirıbe almasýǵa jáne Mýzyka festıvalderiniń áleýmettik-ekonomıkalyq áserine qatysty mańyzdy taqyryptardy talqylaıdy. "Mýzykalyq festıvalderdi uıymdastyrýdaǵy trendter men ınnovasııalar" talqylaýynyń birinshi blogynda qatysýshylar festıvalderdiń jańa formattary men tujyrymdamalaryn, is-sharalardy uıymdastyrýǵa arnalǵan tehnologııalyq sheshimderdi qoldanýdy jáne aýdıtorııany tartý men ustap qalý ádisterin talqylaıdy.

"Mýzyka ındýstrııasyn memlekettik qoldaý" ekinshi blogynda qatysýshylar Mádenıet mınıstrliginiń mýzyka salasyn damytý jónindegi baǵdarlamalary men bastamalaryn, festıvalderdi qarjylandyrý jáne granttyq qoldaý múmkindikterin.

Sondaı-aq halyqaralyq uıymdarmen yntymaqtastyq perspektıvalary. "Mýzykalyq is-sharalardy ótkizý úshin ınfraqurylymdy damytý" dóńgelek ústeli aıaqtalady, onda konserttik alańdar men festıval keńistikterin qurý jáne jańǵyrtý, sheteldik qonaqtardy tartý úshin tehnıkalyq jaraqtandyrýdy qamtamasyz etý jáne týrıstik ınfraqurylymdy damytý talqylanady.

"Otandyq juldyzdardy "eksporttaýymyz" qajet"

Ün Music Week festıvaliniń bas prodıýseri otandyq talanttarymyzdy halyqaralyq arenaǵa shyǵarý qajet dep sanaıdy.

Bizdiń ánshilerdiń, mýzykanttardyń, ınstrýmentalısterdiń kópshiligin úıde júzege asyrý múmkin emes. Olar bedeldi mekemelerde oqıdy, halyqaralyq baıqaýlardyń jeńimpazdary bolady, biraq bul jeńisterdiń bári sırek jalǵasady. Mýzykanttar álemdik naryqqa shyǵýǵa kómektesetin prodıýserlerge barlyq úmit artady. Bireý sýretshilerge ómirge naqty "bılet" berýi kerek. Dál osy maqsattar úshin Almatyda Ün Music Week Open-air shoýkeıs-festıvali bar alǵashqy halyqaralyq mýzykalyq mádenı-bilim berý alańy iske qosyldy. Is-shara Shanhaı Yntymaqtastyq Uıymynyń (ShYU), ShYU elderin qoldaýdyń sıfrlyq platformasynyń, Qazaqstannyń mádenıet jáne aqparat mınıstrliginiń, Almaty qalasy ákimdiginiń, glommnet halyqaralyq kommersııalyq emes uıymynyń, sondaı-aq Qytaıdyń "ShYU terezesi"komandasynyń qoldaýymen uıymdastyrylady.

Festıval aıasynda ShYU elderiniń atynan qatysatyn ártister jalpy shoý jasaıdy. Sahnaǵa Qazaqstan, Qytaı, Qyrǵyzstan, Pákistan, Reseı, Tájikstan, О́zbekstan jáne Úndistannan ánshiler men mýzykanttar shyǵady. Olarmen qatar Vengrııa, Chehııa, Fransııa jáne basqa elderdiń ártisteri óner kórsetedi. Kórermender men sarapshylar dástúrli jáne zamanaýı etnıkalyq mýzykanyń biregeı palıtrasymen, Mádenıetter men halyqtardyń alýan túrliligimen tanysa alady. Al prodıýserler shetelde aınaldyrýǵa bolatyn "juldyzdarǵa" nazar aýdara alady.

Is sharanyń bas prodıýseri Jan Qasteev jańa halyqaralyq platforma týraly aıtyp berdi:

«Bul platforma talanttardy eksporttaýdy bastaý úshin jasalǵan. Táýelsizdik alǵannan beri, ıaǵnı otyz jyl ishinde biz negizinen ımportpen aınalystyq. Bizge barlyǵy keldi, múmkin tek Antarktıdadan ártister bolǵan joq. Endi biz jaǵdaıdy ózgertýge tyrysamyz. Ol úshin bizdiń oryndaýshylarmen tanysý úshin kóptegen prodıýserler arnaıy ákelindi».

– Men Qytaıda sýretshilerge qatań talaptar qoıylatynyn estidim. Olar úshin qytaılyq art-dırektorlar maquldaǵan shoýlar, kóptegen konsertter, repertýarlar men kostıýmder bolýy mańyzdy. Bizdiń jigitter osy sharttardy qabyldaýǵa daıynsyz ba?

– Biz bul úshin osyndaı is-sharalar jasap jatyrmyz. Barlyǵy birden jasalmaıdy, sizge belgili bir tájirıbe jınaý kerek. Bul jaǵdaıda bizdiń ártister sahnaǵa basqa elderdiń ókilderimen shyqqanǵa deıin, olar bul qalaı bolýy kerek ekenin sezbeıdi. Olardyń barlyǵy óz shyrynynda qaınatylǵan kezde. Dımash halyqaralyq naryqqa shyqty, ol osy "aýanyń" dámin tatyp úlgerdi, endi ony eshkim toqtata almaıdy. Meniń oıymsha, bizde basqa elderde ózderin kórsetýge daıyn sýretshiler jetkilikti. Másele mynada, bul qashan bolýy kerek jáne kimniń kómegi. Bul jerde prodıýserlerdiń qoldaýy óte mańyzdy.

– Ekonomıkalyq turǵydan qaraǵan kezde bizdiń ártisterdiń qaı jerde óner kórsetkeni tıimdi?

– Azyq-túliktiń ótelýi úshin kóp halyq qajet. Damyǵan elder mádenıet pen sportqa úlken mán berip qana qoımaıdy delik. Bul tek bedel ǵana emes, sonymen qatar tabys. Koreıany alsam da. Qazir olardyń K-pop jáne olardyń serııalaryn qalaı sýbsıdııalaıtynyn qarańyz. Bul adamdar shetelde aqsha taýyp, úıge aqsha ákeletin jaǵdaı. О́ner kórsetý qaı jerde tıimdi? Eger biz naryqtyń kólemine qaraıtyn bolsaq, onda, árıne, Qytaıdyń artyqshylyǵy bar. Men bul elde jumys isteýdi armandaıtyn birde-bir adamdy bilmeımin, qyzmet salasyna qaramastan. Biraq Qytaıda kelisimshartqa otyrý úshin sizdiń basyńyzdan birneshe sur shashty alyp tastaý kerek. Bul óte mańyzdy jumys.

Is-sharany ashqan sheteldik sarapshylar mundaı festıvalder mádenı baılanystar men jahandyq yntymaqtastyqty nyǵaıtýǵa yqpal etetinin atap ótti. Jýrnalısterdiń suraqtaryna jaýap bere otyryp, ShYU elderiniń pılottyq jobalary men sıfrlyq tehnologııalar platformalarynyń úılestirýshisi Ton Myrza uıymdastyrýshylarǵa jáne Qazaqstan Úkimetine alǵysyn bildirdi. Ol bul mýzyka álemindegi mańyzdy oqıǵa ekenin atap ótti.

Qazaqstandyq estrada ánshisi, pedagog, professor Roza Rymbaeva da osyndaı pikirde.

"Birinshi kezekte, bul bizdiń ulttyq mádenıetimizdi nasıhattaý. Degenmen, bul bizdiń ujymdar, biz eshkimdi qaıtalamaımyz, eshkimge uqsamaımyz. Bizde biregeı ejelgi aspaptar, ata-babalarymyz oryndaǵan jáne osy aspaptarǵa arnalǵan mýzykanyń bir túri bar. Bizdiń ártisterge jaryqqa shyǵý kerek dep oılaımyn. Mýzykanttardyń sheberligi men kásibıligi aýdarmany qajet etpeıdi. Bizdiń oryndaýshylarymyz Qazaqstanǵa kóbirek qyzyǵýshylyq tanytady. Bul oryndaýshylardyń barlyǵy joǵary oqý oryndarynda oqyǵan joǵary kásibı mýzykanttar, kezdeısoq adamdar joq. Men bizdiń folklortanýshylardy bilemin, olardyń barlyǵy konservatorııadan shyqqan. Jalpy, mýzykanttardyń mundaı festıvalderi shabyttandyrady. Men folklorlyq ansamblderdiń súıemeldeýimen birneshe ret óner kórsettim. Biraq bul baǵytta sonshalyqty baıypty jumys istemedi. Bolashaqta, múmkin, Men osyndaı súıemeldeýmen birneshe jumys jasaımyn. Jańa boıaýlar, dybystar, stılder", - dep bólisti ol.

2024 jylǵy 23-24 mamyrda World Music jáne Ortalyq Azııa óńirine erekshe nazar aýdara otyryp, qazirgi álemde mýzyka ındýstrııasyn damytýdyń ózekti máselelerine arnalǵan konferensııa ótedi. Is-sharaǵa túrli elderdiń jetekshi sarapshylary men sala mamandary qatysady, sonyń ishinde:

• Fransııa: Olıve Reı (mýzykant, festıval uıymdastyrýshysy), Tatıana Lambolez (Altan Art agenttiginiń negizin qalaýshy), Erık Mýke (kompozıtor, Deep Forest negizin qalaýshy),
• Italııa: Fabıo Skopıno (Italian World Beat bas dırektory),
• Qytaı: Lý Chjýnsıan (án avtory, prodıýseri) ,
• Ońtústik Koreıa: Iýn Hýn Lı (Seoul Music Week negizin qalaýshy),
• Germanııa / Estonııa: Djýlıana Voloj (býkıng agenti),
• Qazaqstan: Erbolat Bedelhan (mýzykant, prodıýser), Aıdar naızaǵaı (Cosmic Picnic birlesken uıymdastyrýshysy),
• О́zbekstan: Hýsnıddın Ato (álemdik mýzyka boıynsha halyqaralyq sarapshy),
• Úndistan: Dıvıa Bhatııa (oryndaýshylyq óner mamany),
• Taıvan: Peıtı Hýan (World Music Festival@Taiwan baǵdarlamasynyń dırektory),
• Marokko: Brahım El Mazned (Timitar festıvaliniń kórkemdik jetekshisi),
• Estonııa: Tarmo Noromaa (Estonian Traditional Music Center dırektory), Ingrıd Kohtla (PR Tallinn Music Week bóliminiń bastyǵy), Djýlıana Voloj (býkıng agenti), Vengrııa: Balaj Veıer (etnomýzykolog).

Qatysýshylarmen birge olar mýzykanttardyń, prodıýserlerdiń jáne mýzykalyq qoǵamdastyqtyń basqa músheleriniń aldynda turǵan negizgi tendensııalardy, qıyndyqtar men múmkindikterdi talqylaıdy. Konferensııa baǵdarlamasy World Music, Ortalyq Azııa mýzyka ındýstrııasy, halyqaralyq yntymaqtastyq, marketıng jáne jyljytý, mýzykalyq festıvaldar jáne t.b. taqyryptardyń keń aýqymyn qamtıdy.