Qazaqstan jartylaı qytaılyq kompanııadan 2,5 mlrd teńgege mazýt satyp aldy

Bıyl 14 aqpanda energıtka mınıstrligi 2 mlrd 542 mln teńgege mazýt (munaı qaldyǵynan alynatyn suıyq otynnyń bir túri) satyp aldy. Memlekettik satyp alý portalyndaǵy málimetke qaraǵanda, 15 myń tonna mazýt Tájikstanǵa gýmanıtarlyq kómek retinde jiberilmek. Mınıstrlik mazýttyń ár tonnasyn 170 myń teńgeden tólegen.

AShYQ KONKÝRSSYZ О́TKEN TENDER

Energetıka mınıstrligi mazýt satyp alý úshin ashyq konkýrs ótkizbegen, Petrosun degen kompanııamen tikeleı kelisimshart jasaǵan. Vedomstvo tenderdi tikeleı bir kózden satyp alý tásili arqyly ótkizýge Úkimettiń 5 aqpandaǵy nómiri 62-qaýlysy negiz boldy dep túsindirgen. Alaıda Úkimettiń resmı saıtynda da, basqa resmı ashyq derekkózderde de atalǵan qaýly joq.

Satyp alý esebinde Petrosun kompanııasyn tańdaýǵa Memlekettik satyp alý týraly zańnyń 39-baby, 3-tarmaǵynyń 5-tarmaqshasy sebep bolǵany jazylǵan. Al ol normada «saıası, ekonomıkalyq jáne áleýmettik turaqtylyqqa, adamdardyń ómiri men densaýlyǵyna qaýip tóndiretin ahýal týyndaǵan jaǵdaılarda tenderdi bir kózden ótkizýge bolatyny» jazylǵan.

Satyp alý esebinen energetıka mınıstrligi Petrosun kompanııasyna ǵana tenderge qatysýǵa usynys tastaǵanyn ańǵarýǵa bolady. Atalǵan fırma 15 myń tonna mazýt jetkizip berýge 2 mlrd 542 mln teńge suraǵan. Bul tenderge bıýdjetten bólingen qarjy kólemi de 2 mlrd 542 mln teńge bolǵan. Nátıjesinde bólingen qarjy únemdelmesten tolyǵymen jumsalyp otyr.

Negizi tenderdi tikeleı bir kózden satyp alý tásili arqyly ótkizetin kezde tapsyrys berýshi 2-3 merdigerge usynys tastap, eń tómen baǵa bergenimen kelisimshart jasaıtyn. Energetıka mınıstrliginiń nege tek bir kompanııadan baǵa suratqany túsiniksiz.

ATY ShÝLY PETROSUN

Mıllıardtaǵan teńgeniń tenderin konkýrssyz alǵan Petrosun JShS –Qazaqstanda janar-jaǵarmaıdy kóterme baǵada saýdalaıtyn iri ári monopolıstik kompanııanyń biri. Kompanııa 2012 jyly qurylǵan. Qazir aksııasynyń 49 paıyzy «Qazmunaıgaz» ulttyq kompanııasyna, 51 paıyzy Qytaıdyń CNPC kompanııasyna tıesili. Qytaılyq kompanııa óz aksııasyn «KNNK Internasıonal v Kazahstane» degen JShS arqyly baqylaıdy.

Byltyr qarashada Almaty soty Petrosun kompanııasyna 542,9 mln teńge aıyppul salǵan. Seriktestik «benzın men dızel otynyn satýdy negizsiz shektedi» dep aıyptalǵan.

Al 2022 jyly Qańtar oqıǵasynan keıin Almaty prokýratýrasy Petrosun kompanııasyn «avtogaz baǵasyn negizsiz kóterdi» dep aıyptap,  «Monopolıstik qyzmetti teris paıdalaný» baby boıynsha qylmystyq is qozǵaǵan. Sotqa deıingi tergeý kezinde kompanııa memleketke 2,2 mlrd teńgeni óz erkimen ótegen.

Osy oqıǵaǵa deıin kompanııanyń 49 paıyz aksııasy Qazaqstannyń eks-prezıdenti Nursultan Nazarbaevtyń kúıeý balasy, mıllıarder Tımýr Qulybaev pen onyń bıznes serikterine tıesili edi. 2022 jyldyń shildesinde Qulybaev pen onyń komandasy Petrosun kompanııasyndaǵy úlesin memleketke bar bolǵany 1 teńgege satty.

Qazaqstandaǵy eń baı adamdardyń biri sanalatyn Tımýr Qulybaevtyń jyl saıyn mıllıardtap paıda ákelip otyrǵan bıznesin memleketke ne sebepti sý tegin bere salǵany áli kúnge deıin jumbaq. Eks-prezıdenttiń kúıeý balasy bul jóninde jarııa málimdeme jasaǵan emes.

«BYLTYRǴY MEN BIYLǴY-AI»

Energetıka mınıstrligi týra bir jyl buryn, ıaǵnı, 2023 jyldyń aqpanynda da Petrosun kompanııasynan mazýt satyp alǵan. Ol kezde de tender tikeleı bir kózden satyp alý tásili arqyly ótken. Bir jyl buryn da mazýtty Tájikstanǵa jiberý úshin satyp alǵan.

Byltyrǵy men bıylǵy tenderdiń aıyrmashylyǵy mazýt mólsheri men baǵasynda. Bıyl 15 myń tonna, byltyr 5 myń tonna satyp alǵan. Byltyr mınıstrlik mazýttyń ár tonnasyna 120 myń teńgeden tólegen. Al bıyl baǵa 41 paıyz ósip, ár tonnasyn 170 myń teńgeden alǵan. 

Tájikstan – Qazaqstan jıi gýmanıtarlyk kómek beretin el. Resmı málimetke qaraǵanda, 2006-2023 jyldar aralyǵynda Qazaqstan Tájikstanǵa jalpy somasy 46 mln dollar kómek kórsetken.

Gýmanıtarlyq kómek retinde mazýt otynyn jiberý dástúrge aınalǵan deýge de bolady. BAQ-taǵy aqparatqa qaraǵanda, Qazaqstan Tájikstanǵa 2017 jyly 1000 tonna, 2018 jyly 10 myń tonna, 2019 jyly 5 myń tonna, 2022 jyly 10 myń tonna mazýt jibergen.