Bıznes forým: "Qytaıdyń taýaryn emes, zaýytyn tasý mańyzdy"

Forýmǵa respýblıkanyń túkpir-túkpirinen óz bıznesin ashýǵa umtylǵan jastar men shaǵyn kásip ıeleri keldi. Eki kúnge sozylǵan forým barysynda bıznes ıdeıalar qurylyp, jınalǵandar óz óndirisin ashýǵa keńester aldy jáne elimizdegi beldi kásipkerlermen kezdesti.

Bahtııar О́serbekulynyń kásipkerlik órkendeýi qıyn da kúrdeli kezeńderden, kópshilik shydas bermes buralań joldardan turady. Qarapaıym slesardan jeke konsýltasııasy eń qymbat bıznes-analıtıkter qataryna deıin kóterilgen. Endi óz tájirıbesimen bólisip, óz elimizde óndiris oryndaryn ashý máselesin talqylady. Al kásiptik jolǵa den qoıǵandardyń basym kópshiligi neden bastaryn, eń qıyny qandaı kásipti alatynyn bilmeı daǵdarady. «Taǵam» ashanalar jelisin qurǵan, qazirde «Bizdiń aýyl» jobasynyń avtory Jeńis myrza jıynda óziniń bıznes jolynan bastap, eń ózekti taqyryptardyń biri maqsat qoıý, soǵan saı tabys tabý máselesi jaıynda aıtty.

– Alty túrli baılyqtyń túri bar, sonyń eń sońǵysy – aqsha. Mysaly, saý adam densaýlyqtyń mıllıoneri. Osylaı durys baǵalaý kerek. Áıtpese, qazir barlyq nárseni tek aqshaǵa ákep tirep tastaǵan. Al, shyndyǵynda, adamnyń baqytty ómir súrýi úshin kóp aqsha qajet emes. Bıznesti tek tabys úshin ashý qatelik. Mıllıon, mıllıard aqsha tabamyn deıdi, biraq ony qaıda jumsaıtynyn bilmeıdi. Maqsatsyz turǵyzylǵan bıznes degen osy. Birinshi kim bolǵyń keledi, qaıda barǵyń keledi, ol úshin qansha qarajat qajet, sony tap ta baqytty ómir súr. Tańda úıden maqsatsyz shyqqandyqtan, maqsaty bar adamnyń artynan ilesip ketesiń jáne ózińniń emes sol adamnyń múddesin júzege asyrasyń, – deıdi tabysty kásipker.

Al «Coca cola», «Food master» sekildi álemdik brendterdiń dıstrıbıýtory Erlan Andasbaev adamnyń artynan aqsha, ataq pen mansap ózi júgirýi kerek dep esepteıdi.

– Belgili arman-maqsaty bar, sol jolda ózin damytqan adamǵa baılyq pen dańq ózi-aq keledi. Bizdiń elde bıznes bar, biraq masshtaby úlken deýge bolmaıdy. Mysaly, ótkende Bahtııar baýyrymmen Qytaıǵa bardyq. Mine, masshtab dep sony aıtady. Biraq júz mıllıondaı aqshasy aınalymda júrse de, olar úlken masshtabqa jettik dep sanamaıdy. Sebebi, olarda básekelestik bar, qasynda odan da úlken kompanııa tur. Bundaı úlken deńgeıge jetpesek te, ájeptáýir jumys istep jatyrmyz. Bul da eńbekpen kelgen, oqý men talpynystyń nátıjesi. Bul qozǵaýshy kúshtiń negizgi faktory – ashtyq. Bilimge, úırenýge ashtyq seziný kerek, – deıdi kásipker. Jetistikke jetkizgen tek bul ǵana emes. Andasbaev sóz arasynda namys jaıyn kóterdi. – Biz istemesek, syrt el kelip bizdiń jerimizde tabys tabatyn bolady. Al bıznes óz kezeginde úlken artyqshylyqtardy beredi.

Namys on jyl boıy túrikterdiń kompanııasynda jumys istegen Erlan Andasbaevty ózi jeke kásip ashýyna qozǵaýshy kúsh bolsa, «Shanhai Whitesand LTD» kompanııasyn negizin qalaýshy Aınur Turkııany balalarym qytaı bolyp ketpeı, qazaqy ortada júrsin degen uly maqsatpen elge jetelegen.

– Men alǵash Shanhaıda óz bıznesimdi ashqanda, qytaı eli kómegin aıamady. Qytaıda Orta Azııa elderine qyzyǵady. «Bir beldeý – bir jol» dep eki el arasynda úlken saıasat júrdi. Bizdiń kompanııamyz osymen birge ónerkásipke, odan óndiriske qaraı damydy. Qazaqstanda zaýyttar salynýyna atsalystyq. Qazirgi ýaqytta biz ótken ǵasyrdyń 50-60 jyldary salynǵan elektr stansııalaryn jańartý jumystaryn jasap jatyrmyz. 2019 jyly Almatyǵa kóship keldik. Qyzdarym óz mádenıetiniń ortasynda óssin, ana tilinde sóılesin dedim. Biraq qazaq tilinen góri oryssha kóp sóz qosyp sóıleıtin boldy, – búgingi qoǵam dertin de bir qozǵap ótti. – Biraz sehtardy kóshirdik. Sonda logıstıkalyq kompanııalarmen qıyndyqtarǵa keziktik. Taýarymyz ýaqytyly jetkizilmedi, shyǵyny asty. Sol úshin óndirgen taýarlarymyzdy ózimiz tasysaq degen oımen logıstıkalyq kompanııa ashtyq. 

Forýmda kóterilgen negizgi máselelerdiń biri – Qazaqstanda óndiris ashý. Elimizde óndiriske qajetti barlyq shıkizat bar. Biraq kásiporyn bolmaǵandyqtan, shıkizat kúıinde qazbaly baılyǵymyz shetelge jiberilip jatyr. Osyny negizgi maqsat etip qoıǵan Bahtııar О́serbekuly jınalǵan jas kásipkerlerge aldyn ala zat alý, ony satýdyń tıimdi joldary, kishigirim kásiporyn ashý, óndirý jáne ony jarnamalaýdyń tıimdi tásilderin aıtyp keńes berdi.