Bir kúniń bir kúnińe uqsamasyn! – nevrolog keńesi

Zaman ozǵan saıyn ekologııa buzylyp, aýrýlar kóbeıdi. Buryn bilmegen aýrý túrleri de shyǵyp jatyr. Kúz bastalǵaly baladan bastap, úlkenderge deıin túrli aýrýǵa shaldyǵýy da zańdylyq. Alaıda densaýlyq eń qundy baılyq ekenin eskereotyryp, túrli aýrýdyń aldyn alýǵa qatysty qandaı joldar bar ekenin bilgenimiz abzal. Osy oraıda Qamshy,kz dáriger-nevrolog Nuǵman Ábilhaıyrovty sózge tartyp, aýrýdan saqtaný joldary týraly keńesterin surady:

– Kóktem men kúzdiń aılaryn «epıd maýsym» deıdi. Sondaı kezeńde túrli aýrýlar taraıdy. Adam aǵzasyna Aıdyń gravıtasııasy áser etedi, aı basynan bastap ortasyna deıin bizdiń kúsh-qýatymyz artady. Al ortasynan sońyna qaraı kersinshe, azaıa bastaıdy. Sondyqtan dárýmender men qunarly taǵamdardy aıdyń ortasynan keıin qabyldaǵan durys. Bul jerde aı degenim qańtar, aqpan emes, aspandaǵy aı. Mysaly, 23 qarashada jańa aı týsa, oǵan 15 kún qosyp esepteısiz de, dárýmenderdi jeltoqsannyń  8-inen bastap qabyldaısyz. Qandaı dárýmen ishý kerek degende, qan taldaýyn jasatyp, qaı dárýmen qalypty normadan tómen bolsa, sony ishý qajet. Kez-kelgen dárýmenniń negizi «D» dárýmeni, sony mindetti túrde ishý kerek. Kún sáýlesi azaıǵanda etti az jeıtin kisiler V12 ishýi kerek. Immýn júıesin nyǵaıtý úshin S dárýmeni qajet. Kún sýysa da sý mólsherin saqtap, sý ishýdi umytpańyz. Salmaǵy 70 keli bolatyn adamǵa kúndik mólsher 70*30=210 ıaǵnı, 2 lıtr 100 gramm sý ishý kerek.

– Keıingi kezde kóp adam ashýshań, qatygez bolyp bara jatqan sekildi. Bul neniń áseri?

– Iá, durys aıtasyz, qazir sypaıy suraqqa agressıvti jaýap beretinder jıi kezdesedi. Biz anadan saý bolyp týdyq qoı, sondyqtan agressıvti bolýymyz tárbıeden bolar. Áleýmettik jeliniń keri áseri de bolýy múmkin, psıhıkaǵa áser etetin kınolar da bar.

– Siz Instagramda adamnyń dene múshesine uqsaıtyn paıdaly azyqtar týraly málimet beredi ekensiz?

– Qyzanaq pen júrektiń sýretin qatar alyp qarasańyz, ekeýiniń uqsastyǵyn baıqaımyz. Sol sekildi sábiz ben kóz, jańǵaq pen mı, burshaq pen búırek, zimbir qaryn men uıqy bezine qatty uqsaıdy.

Qyzanaq – adam júregine, qan tamyrlar júıesine paıdaly ekeni ǵylymı dáleldengen. Zimbir syrtqy túrine qaraǵanda qaryn men uıqy bezine qatty uqsaıdy. Bizdiń biletinimiz, zimbirdiń quramynda ferment, oksıdanttar, bakterııalarǵa jáne isinýge qarsy zattar bar. Sondyqtan zimbir júrektiń aınýyna qarsy kómektesedi. Ishektiń jumysyn jaqsartýǵa jáne as qorytýǵa kómektesedi.

Kóz ben sábiz. Sábizdiń kózge óte paıdaly ekeni belgili. Sábiz kózdiń qan aınalysyn, qyzmetin jaqsartady. Jańǵaqty mıdyń tamaǵy dep beker atalmaǵan. Jańǵaqtyń quramyndaǵy zattar mıdyń qalypty jumys isteýine kómektesedi. Burshaq – adamnyń búıregine uqsas. Ol bóteke jumysyn jaqsartyp, búırek aýrýlaryna qarsy kómektesedi. Burshaqtyń quramynda magnıı men kalıı kóp. Sondyqtan bótekege tas jınalmaýyna áser etedi. Sonymen birge, onyń qaınatyndysynyń kúshti dáret qýǵysh qasıeti bar.

– Úlken kisilerge densaýlyqty qalypty ustaý úshin qandaı keńes beresiz? Sondaı-aq mıdyń qyzmetin qandaı jaman ádetter buzady?

– Jasyńa jas qosqan saıyn jasarýyńyz qıyn-aý, kóńil ǵana jasarmasa. Jastyq qalpyn uzaq saqtaýǵa bolady. Bir kúniń bir kúnińe uqsamasyn dep beker aıtpaǵan ǵoı. Izdený úshin adamǵa qulshynys qajet. Qulshynys bolsa, ómir súrýge degen kózqarasyń da ózgeshe bolady. Ýaıym túbi tuńǵıyq, batasyń da ketesiń, izdenbeseńiz, damymasańyz, bos ýaqytyń kóp bolady. Bos ýaqyty bolsa, ýaıym da bolady. Adam jaratylǵannan beri denimiz sol qalpy, tek mı ǵana damyp keledi. Mı degen óte qudiretti. Mımen jazylýǵa da, mımen aýrý tabýǵa da bolady. Birden tańerteń turyp, sportpen shuǵyldanyp ket demeımin, tek jaı qadam bolsa da ózgeristerge talpyný kerek. Mıdyń jumysyn uıqynyń qanbaýy, tańǵy as ishpeý, artyq qant, kúızelis, antıdepresanttar men uıyqtatatyn dáriler, temeki shegý, kún, sý, shamadan tys aqparatty qabyldaý sekildi ádetter buzady. Negizi densaýlyqqa qatysty barlyq keńesimdi @nureke_doctor ınstagram paraqshasynda keńinen jazylǵan. Qajet etemin degen adam sol paraqshadan ne bolmasa ıýtýb kanalymnan kóre alady. 

– Suhbatyńyzǵa raqmet!