«Roskosmostyń hali múshkil me?

Qazaqstan úkimeti Reseıdegi Baıqońyr ǵarysh bazasyn jalǵa berý merzimin 2050 jylǵa deıin uzartýdy kózdeıtin zań jobasy maquldanǵan bolatyn. Alaıda oǵan jetpeı, reseılikter «munda endi bolashaq joq» degen jeleýmen at-quıryqtaryn úzgeli jatyr» eken.

Naqty aıtqanda, budan bylaı «Roskosmos» reısteri Reseıdiń qıyr shyǵysyna jańadan salynǵan «Vostochnyı» kosmodromyna aýystyrylmaq.  Onyń ústine Amerıkadaǵy kosmodromdaǵy ǵaryshtyq baǵdarlamasy da aıaqtalyp, endi ǵarysh stansasyna arzan jáne senimdi zymyran ushyrý qyzmetin usynýda.

Ekinshi másele, ǵarysh aılaǵy ornalasqan qaladan reseılikter ketip, qazaqtar kóptep qonystanyp jatqandyqtan reseılikter «endi Baıqońyrda bolashaq joq» dep esepteıdi.

Al Baıqońyr qalasynyń ákimi Konstantın Býsgın: «eger Baıqońyrdan Roskosmos ketetin bolsa, onda 7,5 myń jumys orny jabylady. al qalada óndiris orny atymen joq. sondyqtan da Reseıde Baıqońyrda turatyn azamattaryn kóshirýge arnalǵan arnaıy baǵdarlama da ázirlendi, – deıdi France Presse agenttigine bergen suhbatynda.

Ǵarysh salasynyń mamany, ǵalym Meıirbek Moldabekov: «reseılikter Baıqońyrdan ketken jaǵdaıda Qazaqstan basqa partner taýyp, ǵarysh aılaǵyn basqara alady» deıdi.

«Eger reseılikter shynynda solaı dep aıtqan bolsa, onda Baıqońyrdan kóp uzamaı ketetin oılary bolǵany. Ketýine eki salmaqty sebep bar:

–  Qıyr Shyǵysta jasalǵan óziniń «Vostochnyı» ǵarysh aılaǵy bar, ol jerde ǵaryshkerlerdi ushyratyn keshen soǵyp alsa, onda Baıqońyrsyz da baǵdarlamalaryn iske asyra alady;

• Eki ǵarysh aılaǵyn birge qarjylandyrýǵa qarjy tapshy bolýy múmkin.

Degenmen, reseılikter Baıqońyrdan ketken jaǵdaıda Qazaqstan basqa strategııalyq partner taýyp, sonymen birge ǵarysh aılaqty mengerip basqara alady. Qazirgi Jalǵa berý týraly eki elaralyq kelisim sheńberinde basqa esh eldi Reseı Baıqońyrǵa jibermeıdi, – deıdi ǵalym.

Al«Ǵarysh zertteýleri men tehnologııalary» jýrnalynyń bas redaktory Nurlan Áselhan:

• Bul jaǵdaıda endi Qazaqstan óz azamattaryn qorǵaý máselesin sheship, Baıqońyr qalasynyń mártebesin anyqtaý kerek sııaqty. Baıqońyrda 5-10 jyl buryn elestetýdiń ózi qıyn bolǵan daýly oqıǵalar bolǵanyn bilemiz. «Arnaıy áskerı operasııaǵa» baratyn eriktiler jasaqtalǵany jarııalandy. Iаǵnı, mıtıngiler, is-sharalar, kezdesýler, bári de – Reseı Baıqońyrdy jalǵa alǵandyqtan ótti.

Endi Qazaqstan Baıqońyr qalasyn óz ıelegine qaıtarý máselesin jedeldetýi kerek. Sonda ǵana mektepti kim qarjylandyrady?, nege qazaqstandyq baǵdarlama joq? degen sekildi máseleler sheshiledi. Baıqońyr qazirdiń ózinde Qazaqstannyń gazymen qamtamasyz etiledi, jeke nysandar bar, biraq turǵynúı keshenderin, saýda oryndaryn, áleýmettik ınfraqurylym obektilerin salýǵa múmkindik joq. Sebebi, ol úshin arnaıy ruqsat kerek. qalany Qazaqstannyń ıelegine qaıtarý osy máseleniń sheshilýine yqpal etedi, – deıdi Nurlan Áselhan.