Ne boldy? Kedeı nege kóbeıip barady?

Ranking.kz esebinshe, óńirlik bóliniste tabysy eń tómengi kúnkóris deńgeıinen aspaıtyn otbasylardyń kóbi Túrkistan oblysynda tirkelgen, 27 myń otbasy. Odan keıin Almaty oblysy 98,1 myń adam, Shymkent – 76,8 myń adam.

Halyq shynymen kedeılenip bara ma?

Qamshy.kz agenttigine ekonomıst Sábıt Rysbaev bylaı jaýap berdi:

– Bizde kedeılenýdiń naqty statıstıkasy qarastyrylmaǵan. Ol úshin naqty esepti bilý kerek. Elimizde eń tómengi jalaqy mólsheri ósti. Basqa da jaǵdaılar jasalyp jatyr. Bizdiń bıýdjettiń 70-80 paıyzynan astamy áleýmettik salalarǵa ketedi. Biraq sonyń ózinde kedeıshilik azaımaı tur. Sebebi, jalǵan aqparattar óte kóp. Sonyń ózi kedeıshiliktiń artýyna septigin tıgizýde. Kimniń baı, kimniń kedeı, kimniń aqshasy kóp, kimdiki az ekenin naqty anyqtaı almaı jatyrmyz. О́ıtkeni bizdegi statıstıka ótirik. Inflıasııanyń deńgeıine qaraı zeınetkerlerdiń, áleýmettik osal toptaǵylardyń, taǵy basqalarynyń aqysy, basqa da áleýmettik salalarǵa bólinetin aqshany ınflıasııanyń deńgeıine qaraı kóbeıip otyrý kerek. Adamdar ınflıasııany sezbeı qalýy tıis. Bizde resmı ınflıasııa 7-8 bolǵanymen, beıresmı 25-30 bolady da, halyq ınflıasııany qýyp jete almaı keledi. Endeshe eń aldymen naqty ınflıasııany anyqtaý kerek.

Baılardyń baıı túsetini, kedeıdiń kedeılene beretini – kapıtalızmniń basty zańdylyǵy. Desek te, ár memleket óz baǵyttaryn aıqyndap alady. Biz de álem elderi sekildi maqsatymyzdy aıqyndap alýymyz kerek. Mysaly, Qytaı sońǵy 30 jyldan beri kedeılikpen kúresip, onyń aldyn alyp keledi. Al bizde kedeıler sany jyldan jylǵa kóbeıip keldi. Inflıasııa ósken saıyn halyq tabysynyń barǵan saıyn kóp bóligi azyq-túlikke ketedi, – deıdi ol.

Sonymen qatar ekonomıst sońǵy jyldary nesıe, avtonesıe men ıpotekanyń paıyzy ósip ketkendikten halyq aqshasyn eshteńege jetkize almaı jatqanyn jetkizdi. Qazaqstanda Qytaıdaǵydaı qaptaǵan zaýyt joq. Bılik jumys ornyn ashamyz dep kásipkerlikti damytýǵa tyrysyp jatqanymen, negizgi aqsha kóldeneń bireýlerdiń qaltasyna ketýde. Sýbsıdııa jaǵynda da solaı. Másele kóp, ońtaıly sheshim joq. Al qara halyq shynymen kedeılikke kele jatyr.