Qazaqtyń bir jan jarasy – orys tili

Qalaǵa kelgen árbir qazaq balasy áli kúnge deıin orystyń tilinen taıaq jep júr. Jýrnalıst Bella Orynbetova aıtady:
– Men orystanǵan Jezqazǵannyń týmasy bolsam da, úıde biz qazaqsha sóıleıtinbiz. Biraq balabaqshaǵa barǵanymda orys tilinen ábden qorlyq kórgen ekenmin. O kezde bala bolǵan soń bilinbegen shyǵar. Qazir oılap qarasam, men úshin óte sumdyq jaǵdaılar oryn alǵan eken. Tárbıeshimiz «Sen orys tilinde qate sóıleısiń, durystap sóıle!» dep urysatyn. Bir tárbıe saǵatynda «taqpaqty orys tilinde durys aıta almaısyń. Odan da qol shapalaqtap otyr, óneriń sol bolsyn» dep, meni kórermen ornyna otyrǵyzyp qoıdy. Men soǵan senip, máz bolyp, qolymdy qatty-qatty soǵyp, shapalaqtaı berippin. Qazir oılasam, bul men úshin úlken jaraqat bolǵan eken, – deıdi.
Bul – qalaǵa kelgen ár qazaqtyń basynan ótedi. Áli kúnge deıin.
Áli kúnge deıin jumys istep, nan tabý úshin, tipti dúkennen zat alý úshin orys tilinde suraý kerek bolyp jatady.
Til mamany Nazgúl Qojabek:
– Ana tilim úshin kúresýim – otbasyma kóp kesirin tıgizdi. Men orystildi shańyraqqa kelin boldym. Qaıyn atam qazaq ta, enem ózbek ultynan bolatyn. Úıde bir aýyz qazaqsha sóılespeıtin. Keıin aıaǵym aýyrlaǵan kezde «meniń balam orys tilinde sóıleýi kerek pe?» degen oı meni jegideı jedi. Aqyry «joq, bulaı bolmaıdy, týǵan balammen qazaqsha sóılesýim kerek» dep, úıde qazaqsha sóıleı bastadym. Sodan beri joldasym da qazaq tilinde taza sóılep úırendi. Biraq bunymyz eneme unamady. Sol úshin enemmen aramyz nasharlap ketti, – deıdi.
Iá, orys tili – qazaq dalasyna kúshpen endi. Biraq sosyn ózimiz, óz erkimizben qýana sóılep kettik.
Orys tili – áli de otarlaýshylyq quraly ma, álde ǵylym-bilim kózi me?
Nege áli kúnge deıin oryssha sóıleý – qala mádenıetiniń belgisi bolyp sanalady?
Nege?
Keı sarapshylar «qoǵamnyń qaı tilde sóıleıtini túk te sheshpeıdi» dep, mysalǵa birneshe resmı tili bar Kanada sııaqty elderdi keltiredi eken. Onda nege biz damýymyz, turmysymyz jaǵynan Kanada qurly bolmadyq?
Bálkim, qazaqtyń dúr silkinýin aqıqatynda oryspen birge kelgen osy júıemiz men orys tili tejeı me eken?