«Jańa Qazaqstanda» da jastar áli qańǵyp júr...

Baspana – jastar men otbasylar úshin áli ózekti másele bolyp otyr. Salynǵan úıler óte kóp, biraq onyń qunyn halyqtyń qaltasy kótere almaıdy.

Jýyrda májilis depýtaty Dáýlet Muqaev eldegi ıpotekalyq baǵdarlamalardyń jyldan jylǵa halyqqa qoljetimsiz bolyp bara jatqanyn aıtyp qaldy. «Búginde memlekettik baǵdarlamalarmen úı alý joqtyń qasy. 7-20-25 degen – aty bar, zaty joq baǵdarlamaǵa aınaldy. Otbasy bankinde 50 paıyzdyq bastapqy jarnany jastardyń 5 jylda jınaýy múmkin emes. Naryqtaǵy úı baǵasy eki ósege ósken. Jastardyń 2 bólme túgili, 1 bólmeli páter alýǵa múmkindigi joq. «Baqytty otbasy», «Shańyraq», Nurly jer» baǵdarlamalary arqyly kópbalaly otbasy dep, kemi 4 balaǵa ata-anasyn qossaq, keminde 6 adam. Dál qazir jańa úıler konkýrs negizinde berilgendikten, keı otbasylar 32-40 sharshy metrlik bir bólmeli páterde turýǵa májbúr. Osyǵan baılanysty bul baǵdarlamalarǵa ózgeris engizilýi kerek», dedi depýtat.

Ekonomıst Baýyrjan Ysqaq elimizde deni durys ıpotekalyq baǵdarlama joq ekenin aıtady. Onyń pikirinshe, turǵynúıge qatysty qandaı da bir bank berilgen paıyzdyń ústinen 8-9 paıyz qosatynyn, sol arqyly halyq eki ese utylatynyn aıtady.

– Qazirgi ıpotekalyq baǵdarlamalardyń paıyzdyq stavkalary joǵary. Mysaly, ekinshi deńgeıli bankterdiń ıpotekasy 20-22 paıyz mólsherinde bolady. О́ıtkeni Ulttyq banktiń bazalyq stavkasy 16,75 paıyz. Ekinshi deńgeıli bankter onyń ústine óz paıdasyna 8-9 paıyz qosady. Sondyqtan ıpotekamen úı alý óte qymbatqa shyǵyp jatyr. Árıne, memleket tarapynan arnaıy baǵdarlamalar bar. Biraq olardyń sany tym shekteýli, ne tipti joq dep aıtýǵa bolady. Halyqqa tipten qoljetimsiz bolyp ketti. Al endi Otbasy bankte 40 mln-nyń úıin alý úshin onyń 20 mlnyn jınaý kerek deıdi. Sol 40 mln teńgege óz stavkasyn engizedi. Iаǵnı, salymshynyń jınaǵan 20 mln-y men bank beretin 20 mln-ǵa 10 paıyzdyq stavkasyn qosady. Bul da tıimsiz baǵdarlama.

Úıdiń baǵasyn tómendetý úshin ınflıasııa jaǵdaıyn tómendetý kerek. Mysaly, ınflıasııa resmı 13,5 dese, sony kem degende 5 paıyzǵa deıin tómendetse, onda qaıta qarjylandyrý stavkasy da 6-7 paıyzǵa deıin tómendeıdi. О́ıtkeni ınflıasııadan asýy kerek. Inflıasııa asqan jaǵdaıda  bankter ústinen ary ketse 10-11 paıyz ǵana stavka kóteredi. Iаǵnı, kem degende 3-4 paıyz ǵana qosady. Sonda ǵana halyq jeńildikke ıe bolady. Ústinen tóleý sııaqty ósimpuldary azaıady. Úıdi salatyn qurylys kompanııalary da ózindik qunyn azaıtýy kerek. Qurylys materıaldarynyń 70-80 paıyzy syrttan qymbatqa kelgendikten, olar da úıdi shyǵynǵa salmaıtyny belgili. Olar da tabys kórýi kerek. Al tabys kórý úshin olardyń ózindik quny tómen bolǵany durys. Armatýradan bastap kirpishke deıingi materıaldar syrttan dollarmen satyp alynsa, baspana baǵasy sharyqtamaǵanda ne isteıdi? Mine, endeshe biz Qazaqstandaǵy taýar óndirýshilerdiń sanyn kóbeıtýimiz kerek. Sosyn halyqtyń áleýmettik toptaryna arnaıy baǵdarlamalar ashqan durys. Sebebi, keıbir baǵdarlamalar júzege asqan kezde avtomatty túrde úıdiń baǵasyn qymbattatyp jiberýge áserin tıgizip jatady. Sol úshin de «Astana jastary», «Almaty jastary» degen baǵdarlamalar ázirlengende, bul bir ýaqytta úı baǵasynyń jasandy qymbattaýyna ákeldi, – deıdi ekonomıst Baýyrjan Ysqaq.

Elimizde jyl saıyn baspana kóptep salynǵanymen, tıimsiz baǵdarlamalardyń arqasynda jastar úı ala almaı, qurylys kompanııalary sata almaı álek. Elimizde tıimdi baǵdarlamalar qurylmaı, bul máseleler sheshimin taba qoımas.