«Halyqtyń kózi, qulaǵy hám tili». «Qazaq» gazetiniń 110 jyldyǵyn atap ótý bastaldy

Almatydaǵy Ulttyq kitaphanada zııaly qaýym ókilderiniń qatysýymen «Qazaq» gazetiniń jaryqqa shyqqanyna 110 jyl tolýyna oraı konferensııa ótti.

Jıyndy Aqparat jáne qoǵamdyq damý vıse-mınıstri Qanat Ysqaqov ashty. Qanat Ysqaqov mınıstr Darhan Qydyráliniń arnaıy joldaǵan quttyqtaý hatyn oqyp, gazettiń keshesi men búgini týraly oı qozǵady. 1913 jylǵy 2 aqpanda gazettiń alǵashqy sanynda ult ustazy Ahmet Baıtursynulynyń áıgili «Gazet – halyqtyń kózi, qulaǵy hám tili» degen sózi aıtylǵanyn eske aldy. «Qazaq» gazeti basylym aýqymynan shyǵyp, halyqtyń úni bolǵanyn, eldiń maqsat-muratyn toǵystyryp, ulttyq sananyń oıanýyna yqpal etken qozǵaýshy kúsh bıigine kóterilgenin jetkizdi. «Qazaq» gazeti búginde keıbir respýblıkalyq gazetter eńsere almaı otyrǵan 6000 dana tırajben taraǵanyn, el yqylastana oqyǵanyn aıtty. Qanat Ysqaqov gazet qazir de aqparat aıdynynda ózindik orny bar, alashtyqtardyń jolyn jalǵaǵan irgeli basylym ekenine nazar aýdaryp, úkimet basylymdy árdaıym qoldaıtynyn málimdedi.

Munan soń sóz alǵan belgili tarıhshy, akademık Mámbet Qoıgeldi «Qazaq» gazetiniń shyǵý tarıhynan syr shertip, basylym qazaq rýhanııatyndaǵy orny jaıly sóz qozǵady.

– «Qazaq» gazeti qazaq ómirin týra túsinip, qorytý, sol arqyly ulttyń endigi mindetterin anyqtaý jáne belgileý isin qolǵa alyp, máseleni irgeli, fýndamendaldy, konseptýaldy deńgeıge kótergen basylym. «Qazaqty» tek gazet dep túsinsek, qatelesemiz. Onyń aýqymy keń. «Qazaq» gazeti qazaqqa ustaz, jol kórsetýshi, etek-jeńin jıǵyzǵan batyl boldy. Memlekettik organ, memlekettik uıymdar isteı almaıtyn jumysty «Qazaq» atqardy. Az jyl ishinde «Qazaq» gazeti, ony shyǵarýshylar qazaq qoǵamyn qandaı sapaǵa kótergenin eske alsaq, ondaı ónege-úlgini álemnen tabý qıyn, – dedi tarıhshy.

Qazaqstan Jýrnalıstıkasy akademııasynyń prezıdenti Saǵymbaı Qozybaev «Qazaq» gazetin tolyqtaı memleket qamqorlyǵyna alý kerektigi týraly bastama kóterse, tarıhshy, akademık Hangeldi Ábjanov «Qazaq» gazetin qaıtadan ulttyq basylymǵa aınaldyrý týraly usynys aıtty. Sondaı-aq tarıhshy gazettiń tolyq nusqasyn kitap etip shyǵarý bastamasyn kóterdi.

Jıyn ary qaraı fılolog ǵalymdar men zııaly qaýym ókilderiniń baıandamalarymen jalǵasty.

Ulttyq kitaphananyń konferens-zalynda gazet tigindilerinen kórme men basylym tarıhynan habar beretin kitaptar qoıylǵan.

«Qazaq» gazeti 1913-1918 jyldar aralyǵynda Orynbordan shyqqan. 15 jylǵa jýyq ýaqytta basylymnyń 265 sany jaryq kórip, Keńes úkimetiniń qysymymen jabylǵan. Jýrnalıst Qoǵabaı Sársekeev basylym ǵumyryn qaıta jalǵap, 2006 jyly 22 naýryzda Almatyda 266-sanyn shyǵarǵan.

Búgin, 2 aqpan kúni gazettiń jalpy eseptegende 1161-sany, osy jyldaǵy altynshy – arnaıy sany oqyrmanǵa jol tartyp otyr. Ol jerden gazettiń alǵashqy sanynda basylǵan reaksııanyń oqyrmanǵa úndeýin, gazettiń tuńǵysh bas redaktory bolǵan Ahmet Baıtursynulynyń «Qazaqtyń bas aqyny» maqalasyn oqýǵa bolady. Sondaı-aq Orynborda Ahmet Baıtursynuly otbasymen turyp, gazet redaksııasy bolǵan úı, gazet qyzmetkerleri Ǵaınıjamal Dýlatova, Aqqaǵaz Dosjanova, Gúlaıym Balǵynbaevanyń, 1913-1918 jyldary gazettiń resmı ıesi bolǵan Mustafa Ahmetuly Orazaevtiń, gazettiń shyǵýyna qarjylaı demeýshilik tanytqan Ahmet ıshan Orazaıulynyń sýretterin kórýge bolady.

Búginde «Qazaq» gazetiniń quryltaıshysy – Mahmut Nálibaev, bas redaktory – Jasulan Máýlenuly.

Aqparat jáne qoǵamdyq damý mınıstri Darhan Qydyráli áleýmettik jelidegi paraqshasynda mereıtoıǵa baılanysty jazba jarııalap, basylym týraly derekterdi ortaǵa saldy. Sóziniń sońynda «Qazaq» gazetiniń 110 jyldyǵy laıyqty atap ótiletinin, mereıtoı qarsańynda kópshilikke ǵylymı saraptamalar, arhıvten alynatyn tyń materıaldar men túrli televızııalyq túsirilimder jol tartatynyn jetkizdi.