Murat Áýezov: Janbolat sııaqty halyqtyń ishinen shyqqan adamdy ádiletsiz qamaý – zor zulymdyq

– Janbolatty qamaýda ustaǵany eshqandaı ádilettikke jatpaıdy. Men Janbolatty osy ómirimdegi eń bir jaqsy jan dep bilemin. Onymen tanystyǵymdy ómirimdegi keremet oljam dep bilemin. Men onymen erterekte tanysqanmyn, ol sol kezderi jap-jas edi. Menen suhbat aldy, áńgimelesip, tanystyq, bilistik. Sodan keıin de, eldiń aldyna jıi shyǵyp tanyla bastady. Asharshylyq týraly kıno túsirgende, onyń óte daryndy jigit ekenin túsindim. Naǵyz ǵylymı zertteý júrgizgen. Basqa zertteýshilerge qaraǵanda, bul kúrdeli taqyrypqa tereńirek úńilgen. Sondyqtan, ol – úlken azamat, kópti birlikke uıymdastyra biletin azamat. Kópten ushqan ushqyndy halyqtyń ıgiligine aınaldyra alatyn azamat. Qandaı ultqa bolmasyn, mundaı azamatty sırek beredi. Ol tarıhtan belgili.

 

Janbolatqa baılanysty aıtýym kerek taǵy bir másele bar. Onyń basyna túsken, búgingi kúngi jaǵdaı – úlken ádiletsizdik. Ony jasap otyrǵandar túbinde ókinedi. О́zderi bolmasa da, urpaqtary opyq jeıdi. Meniń sheshem Fatıma úsh ret aıdaýda bolǵan. Ol kezde balalary kishkentaı. Ákemiz Muhtar Áýezovtyń arqasynda, Almatyda kishkene bir úı satyp alǵan. Sol kezderi bizdiń aıdaýǵa ketken uly azamattarymyzdyń, atylyp ketken uly bozdaqtarymyzdyń jesirleri, jaqyndary Almatyǵa orala bastady. Beıimbet Maılınniń jesiri Gúljamal, Sáken Seıfýllınniń jesiri Gúlbahram tátelerimiz úıge keletin. Samaýyr qoıyp, úsheýi sháı iship otyryp, aıdaýda kórgen qıyndyqtary, bastaryna túsken ádiletsizdik týraly áńgime aıtatyn. Ol kezde, men kishkentaımyn, úıge kirip-shyǵyp, ústeldiń astyna ótip, ary-beri oınap júrip, kóp nárseni estıtinmin. Sonda túsingenim, birinshiden, mundaı ádiletsizdik umytylmaıdy. О́ıtkeni halyq kórip otyr, al, halyq – máńgi. Mundaı jaýyzdyq, mundaı ádiletsizdikti umytpaıdy. Tipti, eń bolmaǵanda, urpaqtary bar, jaqyndary bar, solardyń jadynda saqtalyp qalady, – deıdi mádenıettanýshy.

 

Murat Áýezov Janbolat sııaqty halyqtyń ishinen shyqqan, adal da daryndy adamdy, ádiletsiz qamap, otyrǵyzý, sóıtip, ony álsiretý – zor zulymdyq, kúná jáne obal degen pikirde.

 

–  Ásirese, qazaqtyń basyna túsken, qazirgideı, aýyr jaǵdaıda, onyń ústine sanymyz az, sapaly da myqty azamattar az kezde, Janbolat syndy jigitter túrmege túsip, aıdaýda júrmeýi kerek. Bul – bylaı qarasań, baryp turǵan mısyzdyq! Osyny istep júrgen úkimettegilerdiń mısyzdyǵy. Olar kóp nárseni sezbeıdi, bilmeıdi. Men, bir kezderi, ıttik jasap júrgenderdiń urpaqtary ne bolǵanyn kórdim. Kúl boldy. Al biz, halyq retinde, qolymyzdan kelgenniń bárin jasap, Janbolatty shyǵartýymyz kerek. Onsyz bolmaıdy! Qazir halyqaralyq máseleler shıelenisip barady. Reseı bar, irgemizde "irilenip" turǵan. Qytaıdy da eskerýimiz kerek. Taǵy basqasy da jeterlik. Soǵan qatysty kóp nárseni sheshýimiz kerek. Bolmasa, erteńgi kúnimiz qarań! Ondaı máseleni sheshe alatyn azamattar, ókinishke qaraı, elimizde kóp te emes. Al sondaı sanaýly azamattarǵa osylaısha ıttik jasap, esh bir dálelsiz, esh bir kinásiz qamap ustaý sumdyq qoı! Janbolat qandaı bilimdi, qandaı jarqyn azamat. Til dese, tili bar – qazaq, orys, aǵylshyn tilderinde aǵyp tur. О́te saýatty. Alash ulylarynyń armandaǵany osyndaı, Janbolat syndy, azamattar edi ǵoı! Alańǵa shyǵyp, ol alańdy ulttyq maıdanǵa aınaldyra biletin azamattar sanaýly ǵana, –  degen qoǵam qaıratkeri árdaıym Janbolattyń jankúıeri bolyp júretinin, ony qamaý halyqty úmitinen aıyrý ekenin aıtady.