"Bılik bulaı jasaıdy dep oılamadyq". Jańaózen oqıǵasy týraly fılm tanystyrylymy ótti

Almatyda Adam quqyqtary men zańdylyqty saqtaý jónindegi halyqaralyq bıýronyń baspasóz zalynda "Jańaózen. Qandy qyrǵynǵa 10 jyl" derekti fılminiń prezentasııasy boldy. Fılmdi azamattyq belsendi, Demokratııalyq partııa bastamashyl tobynyń jetekshisi Janbolat Mamaı ázirlegen.

Buǵan deıin fılm tanystyrylymy 11 jeltoqsan kúni Almatydaǵy "Astana" qonaqúıinde ótedi dep habarlanǵan. Alaıda búgin tańerteń Janbolat Mamaı "Astana" qonaqúıi tanystyrylymdy ótkizýden bas tartqanyn málim etti. Sózinshe, qonaqúı ákimshiligi bas tartý sebebin Reseıde koronavırýstyń jańa Omıkron shtammy anyqtalýyna baılanysty saqtyq sharasy dep dep túsindirgen. Belsendi bas tartýdyń negizgi sebebi bul emes, onyń artynda bılik áreketi turǵan bolýy múmkin dep sanaıdy. 

Janbolat Mamaı "tusaýkeserdi ótkizý boıynsha ózge qonaqúılermen kelisip kórýge tyrysqanymyzdan esh nátıje shyqpady, olar at tonyn ala qashty" dep otyr.

Aqyry tanystyrylym datasy bir kúnge jyljytylyp, Adam quqyqtary men zańdylyqty saqtaý jónindegi halyqaralyq bıýronyń baspasóz zalynda ótkizildi. Prezentasııaǵa 30-dan astam adam jınaldy.

Janbolat Mamaı fılmdi ázirleý barysynda 2011 jylǵy 16 jeltoqsanda Jańaózende bolǵan oqıǵalarǵa qatysqan, bel ortasynda júrgen, sottalǵan, oq tıip jaralanǵan, azaptalǵan 20-dan astam adammen sóıleskenin, fılmge sonyń birqatary engizilgenin aıtady.

Qaqtyǵys bolǵan kúni alańda bolyp, Jańaózen oqıǵasynan keıin 3 jylǵa sottalǵan munaıshy Muratbaı Jumaǵalıevtyń sózinshe, munaıshylar narazylyǵynyń jetinshi aıy - 16 jeltoqsan qarsańynda arandatý áreketteri jıilegen. 15 jeltoqsanda áldekimder alańǵa munaıshylarǵa qaraı shala mújilgen súıek laqtyryp, sol arqyly alańdaǵy adamdardy ashýlandyrmaq bolǵan. Al 16 jeltoqsanda "О́zenmunaıgaz" formasyndaǵy adamdar alańdy qırata bastap, sońy polısııamen qaqtyǵysqa, polısııanyń oqý atýyna, uryp-soǵýyna ulasqan. "Bılik bulaı jasaıdy dep oılamadyq" deıdi ol.

Oqıǵa qatysýshysy Nurjan Narenov 16 jeltoqsan qarsańynda bılik munaıshylar ereýilinin taratýǵa barynsha tyrysqanyn, qaqtyǵys bastalarda munaıshy kıimindegi 200-deı adam kelip, tártipsizdik uıymdastyrǵanyn jetkizdi. Tártipsizdik kezinde munaıshylar kıimindegi adamdar ereýilshilerdiń arasyna kirip ketip, "kimniń kim ekenin aıyryp bolmaısyń" degen ol artynsha atys bastalǵanyn eske alady.

Fılmde sol kúni alańda bolǵan, qamalyp, sottalyp shyqqan adamdar, zardap shekkenderdiń týystary sóılep, alańdaǵy, odan keıingi tergeý kezindegi oqıǵalar týraly, tergeý organdary adamdardy qalaı azaptaǵany týraly aıtady.

Janbolat Mamaı derekti fılm erteń, 11 jeltoqsan kúni "Demokratııalyq partııany" youtube kanalyna júkteletinin málim etti.

Mańǵystaý oblysy Jańaózen qalasynda jalaqy máselesin aıtyp, jeti aı boıy alańda narazylyq bildirgen munaıshylarǵa 2011 jylǵy 16 jeltoqsanda polısııa oq atyp, ereýildi kúshpen basqan. Sonyń saldarynan 17 adam qaza taýyp, 100-den astam adam jaralanǵan.

Jańaózen isi boıynsha júrgen sot prosesteriniń nátıjesi boıynsha munaıshylarǵa oq atqany úshin 5 polıseı 5 jyldan 7 jylǵa deıin sottalǵan. Sondaı-aq 37 adamǵa "jappaı tártipsizdik uıymdastyrý" aıyby taǵylyp, olardyń 13-i úsh pen jeti jyl aralyǵyndaǵy merzimge sottalǵan. 21 adamǵa shartty jaza kesilse, 3-eý aqtalǵanyp shyqqan.

Qoǵamda Jańaózen oqıǵasynyń shyndyǵy ashylmady, oǵan tarıhı baǵa berilmedi, qaqtyǵysqa kináli, oq atýǵa buıryq bergen adamdar zań aldynda jaýap bermedi degen pikir bar.

Bılik bolsa, bul taqyryp týraly kóp aıta bermeıdi. Tek jýyrda eldiń eks-prezıdenti Nursultan Nazarbaev Jańaózen oqıǵasyna sheteldegi bankır Muhtar Áblıazovty kinálaıtynyn jetkizdi. Ol M.Áblıazovty mereke kúni adamdarǵa aqsha berip, munaıshylar kıimin kıgizip adamdarǵa shabýyl uıymdastyrǵan dep aıyptady. M.Áblıazov óz kezeginde Jańaózen qyrǵyny úshin N.Nazarbaevty kinálaıdy.