"Tańǵy 6 jarymda bosanǵan meni 3 saǵattan soń úıge jiberdi". Gollandııadaǵy qazaq qyzynyń áńgimesi

Túrkistan oblysynyń týmasy Aqmaral Kópjasarova Túrkııada dúnıege kelip, búginde Nıderlandyda turatyn etnıkalyq qazaqtar shańyraǵyna kelin bolyp túsken. Ol golland elindegi qazaqtar týǵan jerden jyraqta júrse de salt-dástúrdi, ulttyq ashanany berik ustanatynyn aıtady. Aqmaral Qamshy tilshisine Gollandııaǵa qalaı ketkenin, ol jaqtaǵy ómir týraly aıtyp berdi.

Aqmaraldyń kúıeýiniń esimi – Murat. Onal áýleti kezinde qazaq jerinen Túrkııaǵa qonys teýip, biraz ýaqyt sol jaqta turǵan. Keıinirek Nıderlandyǵa kóship barǵan. Murat kásibı fýtbolshy. 2014-2015 jyldary Shymkenttegi "Qyran" fýtbol komandasynda oınaǵan. Ol eki maýsymda 28 gol soǵyp, Qazaqstan birinshi lıgasynda "Úzdik bombardır" atanady. Murat eki jyl ishinde Qazaqstan azamattyǵyn alyp, ulttyq quramaǵa qabyldanýdy armandaıdy. Alaıda munyń sáti túspeı, Gollandııaǵa qaıtýǵa týra keledi. Dese de Murat úshin Qazaqstanda óner kórsetýi oljasyz bolǵan joq. "Ońtústik" telearnasynyń jýrnalısi Aqmaral Kópjasarovamen tanysady. Eki jas birneshe jyl aralasyp, 2020 jyly otbasyn qurady. Búginde Amsterdamda turyp jatyr. Erkenur esimdi qyzy bar.

– Aqmaral, bastapqyda Murat ekeýińizdiń úılenýlerińizge ata-anańyz qarsy bolypty. Keıin qalaı kelisti?

– Basynda qarsy bolǵany ras. Biz "úılengimiz keledi" degende ákem men anam shok boldy. Anam "qyzym, basqa qala emes, bóten elge ketedi" dep kúnde jylaıtyn. Ákem tipten, menimen bir aıǵa deıin sóılespeı júrdi. Maǵan bul óte aýyr soqty. Biraq ata-anam bolashaq qudalarymen telefon arqyly tanysyp, sóılesken soń raılarynan qaıta bastady. Aqyry batasyn berip, 2020 jyly Shymkentte úılený toıymyz ótti.

– Amsterdamda qaı ýaqyttan beri turyp jatsyzdar?

– Amsterdamǵa biz birden kele qoımadyq. Karantınge baılanysty Eýropaǵa kirý múmkin bolmady. Birinshi Túrkııaǵa baryp, sonda jeti aıdaı turdyq. Amsterdamǵa 2021 jyldyń sáýirinde keldik. 

– Eýropadaǵy ómirdiń Qazaqstanmen salystyrǵanda qandaı aıyrmashylyǵyn baıqadyńyz?

– Eýropadaǵy ómir – qarbalas. Qalanyń astynda da, ústinde de tirshilik qaınap jatady. Barlyq nárse qymbat, kıim de tamaq, transport ta. Metromen bir baǵytqa jetý úshin 10-15 eýro tóleý kerek, teńgemen sanaǵanda shamamen 5000-7500-dy quraıdy. Metro – qaladaǵy eń arzan qatynaý joly. Gollandııalyqtar negizinen velosıpedpen júredi. Kishkene baladan bastap, qarııaǵa deıin velosıpedpen ketip bara jatqany kúndelikti jaıt.

Al Amsterdamnyń ózi de, aýasy da óte taza. Turǵyndary kúlimsirep turady. Sálemdeskende mindetti túrde kúlimdep amandasady. Qalada jańa ǵımarat turǵyzýǵa qaraǵanda, eskini jańartý jumystary qolǵa alynǵan. Sonysymen Amsterdam maǵan óte qatty unady.

– Nıderlandyqtar qaı tilde sóılesedi? jalpy til máselesi qalaı bolyp jatyr?

–  Bul jaqta bári nıderland tilinde sóılesedi. Nıderland tili aǵylshyn men nemis tiliniń qosyndysy desek te bolady. Bir-birine óte uqsas. Árıne, tildi bilý –  mindetti. Aǵylshyn tili de keń qoldanylady. Jergilikti ákimshilikke tirkelgennen bastap tildi meńgerýge oqýǵa shaqyrady. Alǵashqy 3 aıda tirkelip, oqyǵan adamǵa kýrs tegin. Elge kirer kezde karantınge baılanysty til emtıhany bolmady. Men tildi úıde onlaın túrde úırenip júrmin.

– Sizdi ol jaqta ne tańqaldyrdy? 

– Jańa aıtqanymdaı, bul jaqta adamdar negizinen velosıpedpen qatynaıdy. Qalada velosıpedtiń kóptigi basynda qatty tańqaldyrdy. Tipti, meniń ata-enem de velosıpedpen júredi. Sosyn bul jaqta barlyq nárseni jospar qurý arqyly júıeleý jaqsy jolǵa qoıylǵan eken. Ýaqytty asa qurmetteıdi. Muny dárigerge tekserilýge barǵanda baıqadym. 5 mınýtke keshigip qalsań, qatty renjıdi, sosyn qabyldaý kúnin oılanbastan aýystyra salady.

– Ulttyq salt-dástúrdi, ádet-ǵurypty qanshalyqty ustanasyzdar? Kelindik qyzmetińizdi qalaı atqaryp júrsiz?

–  Eýropada tursam da, ata-enemniń aldynda uzyn kóılek kıip, oramal taǵyp, salt-dástúrdi ustanýǵa tyrysamyn. Dastarhanymyzdan qazaqtyń ulttyq taǵamdary úzilmeıdi. Et, baýyrsaq, qýyrdaq bolsyn, otbasym maqtap, súısinip jeıdi. Qaıynatam men enem óte keremet jandar. Meni týǵan qyzynan kem kórmeıdi. "Kelinim" emes, "qyzym" deıdi. 

– Jaqynda sizderdiń Erkenur esimdi tuńǵyshtaryńyz dúnıege keldi. Quttyqtaımyz. Ol jaqta ana men balaǵa qandaı jaǵdaı jasalǵan?

– Munda óte keremet jaǵdaı jasalǵan. Túrkııadan kelgen soń birden klınıkaǵa tirkeldik. Dárigerler bosanǵansha 2 aptada bir ret tekserip otyrdy. Perınataldyq ortalyqtarda kezek joq. Amsterdamnyń "OLVG WEST" klınıkasynda bosandym. Qyzyǵy, tańǵy 6 jarymda bosanǵan meni 3 saǵattan soń úıge jiberdi. Basynda shok bolyp qaldym. Bir basymda 5 dáriger boldy. Árqaısysynyń qyzmeti bar. Perınataldan úıge jetkenimiz sol edi, úıge dárigerler tekserýge keldi. 10 kún boıy tańǵy 9-dan, túski 3-ke deıin kelip júrdi. Meni jáne sábıimdi tolyq baqylaýǵa aldy. Balaǵa qandaı kútim qajet, neni jasaýǵa bolady, nege tyıym salynǵan, bópeni qalaı shomyldyrý kerek syndy dúnıelerge deıin úıretip kórsetedi eken.

Onymen qoımaı, úıdiń ishin tazalap, tamaq jasa deseń ony da daıyndaýǵa ázir. Qyzyma qarap, meni uıyqtatyp bir-aq ketedi. Artynsha úıge keletin dárigerlerge úkimet joǵary jalaqy tóleıtinin bildim.

– Amsterdamda qazaqtar kóp pe? Olarmen aralasyp turasyzdar ma? Jalpy Gollandııada ózge ult ókilderine qalaı qaraıdy eken?

– Buryn Nıderlandyda 500-ge jýyq qazaq otbasy turǵan eken. Qujattary tolyq bolmaı kóbisi jan-jaqqa tarap ketipti. Qazirgi tańda 50-60 shaqty qazaq otbasy bar. Bári birin-biri tanıdy, jıyn, toı-tomalaqtarda aralasyp,  týysqandaı syılasady. 

Nıderlandyqtar – óte meıirimdi, qarapaıym ári kisimen tez aralasyp ketedi. Tanymasa da "hello, hi" dep kúlimsirep sálemdesip ótedi. Jylyjúzdi, kómek surasań, qol ushyn berýge daıyn. Alǵash kelgende ár adam boıynan osy qasıetterdi kórdim. Sonysymen qatty unady. Jalpy, munda birneshe ult ókilderi tatý-tátti turady. Onyń ishinde marokkandyqtar, qazaqtar, túrikter, nemister, sýrınamdyqtar, sondaı-aq Indonezııa azamattary da bar.

– Aldaǵy ýaqytta jumys isteý oıyńyzda bar ma?

– Aldymen golland tilin jetik meńgergim keledi. Qazirgi tańda jumys jasaý oıymda joq. Kópbalaly ana bolǵym keledi. Bar ýaqytymdy kúıeýime, balalaryma arnasam deımin. О́mirdiń bar baılyǵy da, baqyty da – otbasy emes pe.

– Qazaqstandy saǵyndyńyz ba? Bolashaqta Qazaqstanǵa qaıtý josparda bar ma?

– Qatty saǵyndym. Elden ketkenime bıyl 1 jyl boldy. Qansha jerden barlyq jaǵdaı jasalyp tursa da, óz elińe degen júrek qaǵysyń ózgeshe bolady eken. Nıderlandynyń "Den Haag" degen jerinde Qazaqstan Elshiligi bar. Kók baıraǵymyz jelbirep, eltańbamyz turǵan mekemege barsam, kózime eriksiz jas keledi. Arasynda sol jaqqa baryp, qazaq azamattaryn kórip, qýanyp, biraz maýqymdy basyp keletinim bar. Bolashaqta bizdi ne kútip turǵanyn bir Alla biledi. Bári de múmkin...