Eń tómengi jalaqynyń 60 000 teńgege ósýi halyqtyń ál-áýqatyna qalaı áser etedi? Sarapshy jaýap beredi

2022 jylǵy 1 qańtardan bastap eń tómengi jalaqy 60 000 teńgege artady. Mundaı sharanyń áseri qandaı bolatyny týraly qarjyger Jalǵasbek Aqbolat "Qamshy" tilshisine bergen shaǵyn suhbatta aıtyp berdi.

– Eń tómengi jalaqynyń ósýi el ekonomıkasyna, halyqtyń ál-áýqatyna qalaı áser etedi? 

– Aıtarlyqtaı áser etedi dep aıta almaımyn. Birinshiden ǵylym salasynda, kandıdat naýktardyń tabysyna bir tómengi aılyq esebinde, al professorlarǵa eki tómengi aılyq esebinde aqsha qosylady. Al bizde ǵalymdar aıtarlyqtaı kóp emes. 

Ekinshiden, eskere ketý kerek bir adamǵa 42 500 teńge tólenetin bolsa, oǵan salyq ustalmaıdy. Sondyqtan kóptegen kásiporyndar jumysshylaryna 42 500 teńgeni resmı túrde tólep, qalǵan aqshany qolma-qol bergen jaıttar bolǵan. Bul – salyqtan qashý. 

Endi eń tómengi jalaqy 60 myń teńgege kóterilse, aqshanyń aınalymy shynaıy bola bastaıdy. Budan basqa ońdy ózgeris bolady dep eseptemeımin.   

Bizde negizinen eń tómengi jalaqy 75 myń teńge bolýy kerek. Bul qalaı eseptiledi desek? Bizdiń tabysymyzdyń jartysy mınımaldyq jalaqy bolýy kerek. Bul – bıýdjetke tıimsiz jáne shyǵyndar ákelýi múmkin. 

– Tómengi jalaqynyń ósýi áleýmettik tólemder men járdemaqylarǵa yqpaly bola ma?

– Áleýmettik máselelerge yqpalyn tıgizedi. Dekrettik tólemge, balalarǵa tólenetin járdemaqylarǵa áser etedi. Biraq ol ár azamat alatyn jalaqyǵa baılanysty bolady. 

– Mundaı jańashyldyq jeke sektordaǵy jalaqynyń joǵalaýyna áser etýi múmkin be?

– Jeke sektorda aıtarlyqtaı ózgeris bolmaıdy. Tek jańa atap ótkenimdeı, salyq tólemeý úshin 42 500 jalaqyny memleketke kórsetip, qalǵan aqshasyn jasyryp berý bolmaıdy. Eń tómengi jalaqy 60 000 dep kórsetiletin bolady.   

– Eń tómengi jalaqy joǵarylaǵan soń ınflıasııa deńgeıi qaı shamada bolady dep oılaısyz?  

– Qarapaıym zattar ekonmıkasy ınflıasııa deńgeıin retteý boıynsha baǵdarlamalarmen jumys isteıtin bolsa, onda ınflıasııaǵa eshqandaı keri áseri bolmaıdy. Sebebi bizde taýarmen qyzmetterdiń sany artatyn bolsa, ol ınflıasııanyń ósýine jol bermeıdi. Tıisinshe, teńgeniń qunyn kórsete alady.

Al aılyqty kóterdik dep, baǵany ósirip jibersek, el ekonomıkasyna keri áserin tıgizýi múmkin. О́ıtkeni kásipkerlik damymasa, ónim óndirilmese, el ekonomıkasynda oń ózgeris bolmaıdy. Bul rette úkimet pen ulttyq bank qatar jumys isteýi qajet. Ásirese ulttyq bankke ınflıasııany retteý boıynsha úlken sharalar atqarýǵa týra keledi.