Kúdik pen kúmán kóp Dýlat Aǵadildiń qazasyna 1 jyl

Búgin azamattyq belsendi Dýlat Aǵadildiń qazasyna 1 jyl tolyp otyr. Bul – táýelsiz Qazaqstan tarıhyndaǵy qoǵamdy kúńirentken iri oqıǵalardyń biri. Resmı derekte belsendi Nur-Sultan qalasyndaǵy tergeý ızolıatorynda "júrek talmasynan" kóz jumdy delingenimen, qazaǵa baılanysty qoǵamda kúdik pen kúmán kóp. Belsendiniń sońǵy márte ustalýy men onyń qazasynan keıin bolǵan jaıttarǵa baılanysty bılik keltirgen derek pen jaqyndarynyń aıtqany ekitúrli.

Dýlat Aǵadil kim edi?

Dýlat Aǵadil Qostanaı oblysy Jangeldi aýdany Torǵaı aýylynda týǵan. Keıingi jyldary Aqmola oblysy Selınograd aýdany Talapker aýylynyń turǵan. О́ziniń azamattyq belsendiligimen, bılikke qarsy narazylyq aksııalarymen belgili. Áleýmettik problemalar jáne azamattyq quqyqty saqtaý máselesin jıi kóteretin. Ruhsat etilmegen narazylyq sharalaryn ótkizdi degen aıyppen birneshe márte ákimshilik jazaǵa tartylyp, keminde 60 táýlik qamaýda otyrǵan. Belsendi 2019 jylǵy 13 qarashada ákimshilik qamaýda otyrǵan Selınograd aýdandyq tergeý ızolıatorynan qashyp ketip, 15 qarashada ózi bas prokýratýra aldyna kelgen. Áreketin "zańsyz qýdalaýǵa qarsylyǵym" dep túsindirgen. Keıin ol "sot qaýlysyn oryndamaǵany úshin" taǵy 6 táýlikke sottalǵan. 16 jeltoqsan kúni Nur-Sultandaǵy ýaqytsha ustaý ızolıatoryna 15 táýlikke qamalǵan. Belsendi bul joly ustalýyna qarsylyq retinde "shege jutqan". 2020 jylǵy qańtarda Aǵadilge qatysty "sotty qurmettemeý, sýdıany, sot otyrysyna qatysýshylardy qorlaý" baptary boıynsha qylmystyq is qozǵalǵan.

Aǵadildiń qazasy

2020 jylǵy 24 aqpanda shamamen saǵat 21.00-de Aqmola oblysy Selınograd aýdandyq polısııa bóliminiń 4 qyzmetkeri "sot qaýlysyn oryndaımyz" dep Dýlat Aǵadildi úıinen alyp ketken. Al erteńinde belsendiniń Nur-Sultantaǵy tergeý ızolıatorynda qaıtys bolǵany habarlandy. Resmı oryndar ólimge júrek talmasy sebep bolǵanyn málimdedi.

Belsendiniń jaqyndary Aǵadildiń densaýlyǵy myqty bolǵanyn alǵa tartyp, onyń júrek talmasynan ólgenine senbedi. Úıden keshki 9-darda alyp ketip, tergeý ızolıatoryna túngi 11-den kete ǵana jetkizilgenine kúdiktenip, osy aradaǵy 2 saǵatta oǵan birdeńe istegen bolýy múmkin dep oılaıdy.

Ishki ister mınıstrligi Aǵadil qylmystyq atqarý júıesiniń 166-1 mekemesine 25 24 aqpanda túngi 12-ge taman jetkizilgenin rastady. Oǵan deıin Aqmola aýylynyń emhanasyna jetkizilgenin, sol jerde saraptama jasalyp, Aǵadildiń qan quramynda alkogol bar ekeni anyqtalǵanyn málim etti.

– Nur-Sultan qalasy sot saraptamasynda onyń denesinde eshqandaı jaraqat bolmaǵanyn, densaýlyǵyna baılanysty eshqandaı aryz-shaǵym túspegenin jetkizdi. Belsendi kamerasynda ózinen bólek tórt adam bolǵan. Aǵadil tańǵy saǵat 6-da tamaǵyn iship, 7-de dárethanaǵa ketedi. Odan shyǵysymen tizerlep otyryp, esinen tanyp qulap qalǵan. Kameradaǵylar Aǵadildiń densaýlyǵynyń nasharlaǵany týraly baqylaýshyǵa habarlaıdy. Ol alǵashqy medısınalyq járdem shaqyrady. Kelgen jedel járdem Aqádildiń kóz jumǵanyn tirkeıdi. Teksergen kezde denesinen zorlyq-zombylyq belgileri anyqtalmady. Búginde oǵan júrek qan-tamyrlarynyń jetispeýshiligi dıagnozy qoıylyp otyr. Beınekamera onyń uıyqtap almaı, mazasyndanyp júrgenin kórsetti, – dep málimdedi Ishki ister mınıstriniń orynbasary Arystanǵalı Zapparovtyń 25 aqpanda.

Qazadan keıingi oqıǵalar

26 aqpanada Aǵadildiń qazasy boıynsha istegi sol kezdegi advokat Baýyrjan Azanov resmı oryndar belsendiniń mastyǵyn rastaıtyn qujatty ózine kórsetpegenin aıtty. Marqumnyń jaqyndary "ol araq ishpeıti" deıdi.

28 aqpanda Aǵadildiń denesi túsirilgen vıdeo tarap, vıdeony túsirýshi denede birneshe jaraqat bolǵanyn aıtqan. Beınejazbada marqumnyń tabanynda, arqasynda jaraqat bary, ıyǵynyń kógerip, saýsaǵynyń qaraıyp ketkeni kóringen. Nur-Sultan qalasy prokýrorynyń orynbasary Eldos Qelimjanov máıittegi daqtar bıologııalyq ólimniń belgileri ekenin aıtyp, "mundaı daq adamnyń júregi toqtaǵannan keıin keminde bir saǵat ótkennen keıin paıda bolady" dep túsindirgen.

29 aqpanda prezıdent Q.Toqaev "Aǵadildiń qazasy týraly resmı nusqaǵa qarsy pikir aıtý – shyndyqqa qarsy shyǵýmen teń" dep, "belsendi júrek talmasynan qaıtys boldy" dep senimdi túrde aıta alatynyn jetkizdi. Prezıdent málimdemesin keı belsendiler "tergeý barysyna yqpal etýge tyrysý" dep baǵalady.

Dýlat Aǵadildiń qazasynan keıin birneshe qalada belsendiler narazylyq aksııasyna, qaraly jıyndarǵa shyqty. Áleýmettik jeli belsendi qazasyna bılikti, júıeni kinálaǵan jazbalarǵa tolyp ketti. Aqyndar qaraly óleńder arnap, qoǵamdy kúńirengen kóńil-kúı basyp turdy.

Osy kezde, 29 aqpanda prezıdenttiń Qazatomprom kompanııasynyń eks-basshysy Muhtar Jákishevtiń túrmeden merziminen bosatýdy suraǵanyna baılanysty ótetin sot týraly málimdemesi jarııalandy. Ol jerde prezıdent sottyń ádil sheshim shyǵaratynyna senim bildergen. Uzamaı 3 naýryzda ótken sotta Jákishevtiń talaby qanaǵattandyrylyp, ol merziminen buryn bosatylatyn boldy. Bul jeshimdi Aǵadil qazasynan keıingi narazy kóńil-kúıdi seıiltý áreketimen baılanystyrǵandar boldy.

Saıasattanýshy Shalqar Nurseıit "avtorıtarlyq júıede bıliktiń saıasatyn synaıtyn adamnyń bári jaý. Sol sebepti bılikten aıyrylyp qalmas úshin avtorıtarlyq bılik barlyq amaldy jasaıdy" dep málimdegen.

 

25 mamyrda Dýlat Aǵadildiń ólimine qatysty qozǵalǵan qylmystyq is toqtatylyp, prokýratýra "Aǵadildiń ólimine asqynǵan mıokard ınfarkty sebep boldy" dep habarlaǵan.

Dýlat Aǵadildiń qazasynan keıin belsendiler marqum kóziniń tirisinde irgetasyn qalap ketken Selınograd aýdany Talapker aýylyndaǵy úıdi asarlap salyp berdi.

8 tamyzda marqumǵa arnap as berildi.

Osy oqıǵalar barysynda belsendilerdi ańdý, olardy ustaý jalǵasyp jatty. Dýlat Aǵadildiń anasy Gúlbarash Jolmuhambetova ulyna arnap beriletin as ótetin 8 tamyz jaqyndaǵan saıyn belsendilerdi ustaý, qamaý jıilegenin habarlaǵan.

Artynsha asqa qatysqan belsendiler shetinen ustalyp, qamala bastady. Eldiń bas prokýrorynyń orynbasary Marat Muratuly "belsendiler Dýlat Aǵadildiń asyna barǵany úshin emes, karantın ýaqytynda alańǵa shyǵyp ruqsatsyz mıtıng jasaǵany úshin qylmystyq jaýapkershilikke tartylyp jatqanyn" málimdegen.

2020 jylǵy 11 qarashada Aǵadil otbasynda taǵy bir aýyr qaıǵy boldy. Belsendiniń uly Janbolat Aǵadildi áldekimder pyshaqtap óltirip ketti.

12 qarashada Janbolat Aǵadildiń ólimine qatysy bar delingen kúdiktiler ustalyp, áleýmettik jelide Janbolat Aǵadilge "tóbeles kezinde abaısyzda pyshaq urdym" degen adamnyń vıdeosy tarady. Uzamaı vıdeodaǵy adam shynymen de kúdikti ekeni anyqtaldy. Alaıda kúdiktiniń múgedek anasy "balasyna tanystary jala jaýyp otyr" dep sanaıdy.

Qazirgi tańda Janbolat Aǵadildiń qazasyna baılanysty qylmystyq is sotta qaralyp jatyr. Iste 6 aıyptalýshy, 6 jábirlenýshi bar.