Myqtylar memlekettik jerdi menshiktep alady...

Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev "Jańa jaǵdaıdaǵy Qa­zaqstan: is-qımyl kezeńi" atty Joldaýynda jerdiń sheteldikterge satyl­maıtynyn, alaıda barynsha tıimdi paıdalanylýy qajettigin basa aıt­qany belgili. Buǵan qatysty Jambyl oblysynyń ákimi Berdibek Saparbaev  ákimdikte ótken jıynda "jer eshkimniń ákesinen qal­ǵan mura emes" dep naqty ustanymyn bildirgen bolatyn. Aımaq basshysy tipti ıgerý­siz jatqan jerlerdiń ıesi kim bolsa da mem­le­ketke keri qaıtarýdy qu­zyrly mamandarǵa tap­syrǵan. Mundaı ta­lapty tapsyrma baı-manap­tardyń qabyrǵasyna  batyp, jon terisine shoq basqandaı bolǵany daýsyz. Jambyl oblysy ákim­diginiń Jerlerdi paıdalaný jáne qorǵalýyn baqylaý bas­qarmasynyń basshysy Ábil­haıyr Tamabektiń jyl basynan beri júrgizilgen tekseristeri barysynda betin ashqan sumdyq pen qýlyqtyń, jalpy jaǵdaıdyń mán-jaıy týraly Qamshy.kz aqparat agenttigi Saıathan Satylǵannyń materıalyn usynady. 

– Jambyl oblysynyń áki­mi Berdibek Saparbaevtyń tap­syrmasyna oraı, bıyl ıgerýsiz jatqan 70 myń gektar jerdi memleket menshigine qaıtarý josparlanǵan. Qazirgi tańda basqarma bul mindetti 86 paıyzǵa oryndap, 60 myń gektar jerdi qaıtaryp otyr. Odan bólek, Shý aýdanynda  13 474 gektar jer  zańsyz berilgeni  anyqtalyp, qazirgi tańda memleketke keri qaıtaryldy. Sonymen qatar 1 100 gektardan asa jerge qatysty basqarma tarapynan sotqa talap-aryz joldanýda.

Jalpy, Shý aýdanynda zań­dy belden basyp, jerdi zań­syz ıemdený ashyqtan-ashyq júrgizilgen. Olaı deıtinimiz – aǵymdaǵy jyldyń 24 shildesi kúni jer konkýrsy ótkizilip, 308 ótinim qaralady. Komıssııa músheleri 107 jer ýchaskesi bo­ıynsha 85 adamdy jeńimpaz dep tanıdy. Alaıda arada apta ótpeı, atalǵan komıssııa sheshimine qatysty 8 aryz kelip tústi. Onyń bireýi – ujymdyq aryz. Mamandarymyzdyń tekserýiniń nátıjesinde kóptegen óreskel buzý­shylyq anyqtaldy. Sondaı-aq 1 500 gek­tarǵa jýyq jer ta­myr-tanystyqpen berilgeni bel­gili boldy. Onyń ishinde ko­mıssııa múshesi bola tura ózi­niń balasyna nemese anasyna jer alyp bergen fak­tiler bar. Máselen, Shý aýdany Shoq­par aýyldyq okrýginiń ákimi komıssııa múshesi bolyp óz balasyna jer alyp bergen. Memlekettik qyzmetkerlerdiń jaqyn týystary jer almasyn degen zań joq. Alaıda óziniń týysy bolǵandyqtan, okrýg ákimi memlekettik qyzmettiń tártibi boıynsha  balasynyń ótinimin baǵalaýdan bas tartýǵa mindetti edi. Biraq ákim óz ba­lasyna daýys berip, jerdi ıelenýine qolǵabys etip otyr. Sol sekildi komıssııa múshe bolmasa da, aýdandyq máslıhat hatshysynyń komıssııa otyrysynda oty­ryp, sońy onyń balasy jer alý faktisi tirkeldi. Osy sııaqty 107 qaýlynyń zańsyz shyǵarylǵanyn dáleldep, biz qaýlylardyń kúshin joıý jáne buzýshylyqqa jol bergen ja­ýaptylardy jazaǵa tartý týra­ly usynym berdik. Alaıda aý­dan ákimi tek bir mamandy ǵana jazalaǵany týraly jaýap jol­dady. Biz munymen kelispeı, mem­lekettik qyzmet  normasyn buz­ǵan aýyldyq okrýg ákimi men komıssııa otyrysynda bu­zýshylyqtarǵa jol bergen ko­mıssııa tóraǵasyn jazalaý tý­raly qaıta usynys joldadyq,  – deıdi basqarma basshysy.

Ábilhaıyr Ǵalymuly ko­mıssııa tóraǵasynyń keńes qa­ǵıdasyn buzǵany vıdeoǵa anyq túsip qalǵanyn aıtady. De­mek, atalǵan fakti boıynsha Shý aýdanynyń ákimi Nurjan Kalenderov naqty sheshim qa­byl­daǵany jón. Áıt­pese, "jeń ushynan jalǵasqan sybaı­lastyqtyń ushy aýdan ákimi jaǵynan shyǵyp tur  ma?"  degen oı týýy múmkin.

Jýyrda basqarma mamandary Jambyl aýdanyna da tekseris jumystaryn júrgizip, 10 myń gektarǵa jýyq jer boıynsha qu­qyqqa syıymsyz qaýlylar qabyldanǵanyn  anyqtaǵan. Atal­ǵan fakti boıynsha qazir aý­dan ákimine buzýshylyqtardy joıý boıynsha nusqama joldan­ǵan. Olarǵa olqylyqtyń ornyn toltyrýǵa 1 aı ýaqyt berilip otyr. Budan bólek,  mamandar Qor­daı aýdanyna da zerdeleý ju­mystaryn bastaǵan. Sondaı-aq jyl sońyna deıin Baızaq aýdany da tekseristen ótedi dep kútilýde. Bıylǵa osy úsh aýdan mejelense, keler jyly qalǵan aýdandardyń da jer máselesi maıshammen qa­ralmaq. Al bıyl jalpy 90 myń gek­tar jer memleket menshigine qaıtarylady dep kútilip otyr.

Jalpy, Jerlerdi paıdalaný jáne qorǵalýyn baqylaý bas­qarmasy konkýrsty ótkizý ko­mıssııasynyń jumysyn ǵana tekserýge quqyly eken. Son­dyqtan mekeme qaýlyny joıý tý­raly jergilikti bılikke usy­nym ǵana bere alady. Eger aý­dan ákimi bir aıdyń ishinde nus­qamany oryndamasa, onda anyq­talǵan zańbuzýshylyqtar sot­qa joldanady. Biraq sot pro­sesi bastalǵanǵa deıin de bas­qarmanyń basshysynan bastap, mamandaryna deıin qoqan-loqy kórsetip jatatyndar az emes kórinedi.

– Prezıdenttiń jastar kadr­lyq rezervinen basqarmanyń basshysy qyz­metine taǵaıyn­dalǵan osy 9 aı ishinde  Jambyl oblysynda qarapaıym adam joq pa degen oıǵa keldim. Sebebi osy merzim ishinde meni qorqytqandar da, tipti jumys ornyma kelip qoqyn-loqy kórsetkender de  az bolmady. Báriniń  áıteýir "kó­kesi" men "jákesi" bar. Biraq ju­mysymyzdy  oblys ákimi Ber­dibek Mashbekulynyń ózi qol­dap, naqty tap­syrmasyn berip otyrǵannan keıin biz eshteńeden taısalmaýdamyz.

  Osy tańǵa deıin kásipkerlik maqsatta berilgen jer ýchaske­lerin tekserý ju­mystary óz deń­geıinde júrgizilmegen eken. Biz bul baǵyttaǵy jumystardy jol­ǵa qoıyp, jyl basynan beri ıgerýsiz jatqan 40 kásipkerlik ny­san ıelerine 1 jylǵa nus­qama berip, jer salyǵyn on ese ulǵaıtý boıynsha salyq bas­qarmalaryna hat joldadyq. Igerý­siz jatqan kásipkerlik jer ýchaskelerin qaıtarý boıynsha 5 is sot­qa joldansa, onyń 2-de jeńip shyqtyq. 3 is sotta qa­ralýda. Osy nysandardyń qo­jaıyn­darynyń da araǵa adam salyp, máseleni jaýyp tas­taǵysy kelgenderi boldy. Ol az deseńiz – bir aýdandy teksere bar­saq, jaýapty mamandar qu­jat­tar toptamasyn jasyryp, zań­syzdyqtaryn kórsetpeýge tyrysady. Olarmen biz zań sheń­berinde jumys isteımiz, – deıdi bas­qarma basshysy.

Mine, osylaısha oblystyq Jerlerdi paıdalaný jáne qor­ǵalýyn baqylaý basqarmasy  esh­kimniń basynan sı­pamaýda. Árıne, "týra bıde týǵan joq" eke­ni túsinikti. Dese de, shyndyq shen­dilerge jaqpaıtyny taǵy belgili.

Basqarma basshysy aý­dan­dardaǵy negizgi másele jer­diń nysanaly maqsatyn zań­syz ózgertý, tapsyrylǵan jer ýchas­kelerin memlekettik men­shigindegi bos jerlermen zań­syz aıyrbastaý, aýyl sha­rýashylyǵy maqsatyndaǵy jer­di ózge maqsatta paıdalaný syndy máseleler jıi bola­tynyn aıtady. Al Taraz qala­sy ákimdiginiń qabyldaǵan she­shimderin tekserýge basqarma quzyretti emes. Munymen Jer resýrstaryn basqarý ko­mı­teti aınalysady. Dese de, eger jer­gilikti bılik zań­buzýshylyqtardy anyqtap ber­se, basqarma shara qoldanýǵa qu­qy­ly. Jyl basynan beri Taraz qa­lasy ákimdiginen joldanǵan usynymdar negizinde búginde jaza basqandar laıyqty jaza­syn alǵan.

Árıne, memlekettiń je­ri  árkim ke­lip barmaǵyn ba­tyratyn maıshelpek emes. Bul – elimizdiń  qazynasy. Al mem­leket múlkine zańsyz qol salý qylmys sanalady. Osyny aýdan ákimderi men jaýapty mamandar túsinbeı otyrǵanyna tańbyz. Aqıqatyna qaraıtyn bolsaq, basqarma sýdyń betin qalqyp edi, biraz bylyq betke shyqty. Eger túp tamyryna úńilsek, talaı basshylar men shendilerdiń shekten shyqqan tirligi áshkere bolatyny haq. Osydan sezikken dókeıler qazirden qysym kór­setip jatqany "sasqan úırek­tiń…" kerin keltirip turǵany taǵy aqıqat.

"Ádilin aıtsań, aǵaıynǵa jaq­paısyń» degen dana qazaq. Alaı­da shyndyq joq jerde sum­dyqtyń kóbeıetini belgili. Sondyqtan basqarmanyń ju­mysyn bu­qara bas barmaqpen ba­ǵalaıtyny daýsyz. Áıteýir, shyndyqtyń otyn úrlegender  sho­ǵyna ózderi  kúıip qalmasyn dep tileıik…"