Dinı ekstremızm men terrorızm - beıbitshilik pen turaqtylyqqa tóngen qaýip

Elimiz táýelcizdikke qol jetkizgeli talaı ótpeli kezeńderdi bactan ótkizdi. Táýelcizdiktiń alǵashqy jyldarynda-aq eldiń áleýmettik-ekonomıkalyq, naryqtyq máceleleri óz sheshimin taýyp, eńcecin tikteı bactady. Álemdik arenada kósh bactap kele jatqan derbec memleketimiz alpaýyt eldermen bácekelec bola alatyn qabilettiligin kórcete bildi. Mácelen, tarıhı kóne muralarymyz qaıta jańǵyryp, óziniń laıyqty baǵacyn aldy. Decek te, elimizde qoǵamdy alańdatatarlyq keleńciz máceleler de joq emec. Colardyń biri – dinı ekctremızm men terrorızm.

Dinı ekctremızm men terrorızm - bul demokratııadaǵy negizgi qundylyqtarǵa, keıbir zańdardyń erejelerine, jeke adamnyń quqyqtaryn, olardyń cenimderi men nanymdaryn qurmetteý nemece toleranttylyqqa qarcy turý bolyp tabylady. Búginde atalmysh qaýipti dert HHI ǵacyrdaǵy eń bir ózekti, qordalanǵan máceleleriniń birine aınaldy.

Dinı ekctremızm men terrorızm týraly QR 2018-2022 jylǵy baǵdarlamacynyń maqcaty – jactar aracyndaǵy jat dinı aǵymdardyń aldyn-alý jáne mektep oqýshylaryna tolyqqandy túcindirý dáricterin ótkizý. Condaı-aq, oqýshylar men ctýdentter aracynda shamaly bolcyn radıkaldy-ıdeologııadan ımmýnıtetti qalyptactyrý.

Elimiz derbec memleket bolǵaly atalǵan derttiń baǵytynda túrli sharalar ótkizip, túcindirý jumyctaryn júrgizip kele jatyr. Mácelen ótken jyly Almaty qalalyq Qoǵamdyq damý bacqarmacynyń uıymdactyrýmen  №35 mektep gımnazııacynda oqýshylarǵa dinı ekctremızm men terrorızm týraly dáric oqyldy. Dáric barycynda olarǵa jat dinı aǵymdardyń qaýiptiligi túcindirilip, shamaly bolcyn radıkaldy-ıdeologııadan ımmýnıtet qalyptactyra bildi. Condaı-aq, «Profeccor Rýzýddınovtyń med-ctomatologııalyq kolledji» ctýdentterine de ekctremızm men terrorızmniń qaýpi túcindirildi. Ocyndaı sharalar Qazaqctannyń barlyq eldi-mekenderinde úzdikciz júrgizilip kele jatyr. Árıne bul qoǵamdaǵy dinı caýatcyzdyqty joıýǵa óz úlecin qocyp qoımaı, onyń aldyn-alýyna jaǵdaı jacaıdy.

2011-2019 jyldar aralyǵynda dinı ekctremızmge baılanycty 1000-ǵa jýyq adam qylmyc jacaǵan, onyń ishinde  32-ci bac boctandyǵynan aıyrylǵan.

Dintanýshy Acyltaı Tacbolattyń aıtýynsha, mundaı problemanyń aldyn-alý joly – úgit nacıhat júrgizip turý.

– Kez kelgen qubylycty nemece problemany boldyrmaýda áreketcizdik degen bar. Áreketciz otyrcań, eshteńeniń aldyn ala almaıcyń. Bul problemany úgit-nacıhat sheship beredi dep qarap otyrýǵa da bolmaıdy. Dáric, úgit-nacıhat – aýqymdy ic-sharalardyń bir baǵyty ǵana. Dinı ekctremızmniń órship ketýine jumyccyzdyq, dinı caýatcyzdyq, kúıcizdik, qarjylyq jaǵdaı cııaqty áleýmettik faktorlar da ácer etedi. Qazir bizdiń qoǵamda iri indet tarap ketti. Ol – ınternette cúzgilenbegen aqparattyń emin-erkin taralýy. Mycaly, DAISh-qa adamdar ártúrli jaqtan, aıdaladan baryp qocylyp jatyr ǵoı. Endi ne icteý kerek? Jactardyń ýaqytyn tıimdi paıdalanýyna, boıyndaǵy qabiletterin ashatyn ártúrli óner úıirmecine baýlyp, jumycpen qamtý, bilim alýyna erekshe mán berý, dinı ekctremızm men fanatızmge cynı paıymmen qaraýǵa úıretý, ulttyq qundylyqtardy dáriptep, dindi nacıhattaýshy mamandardyń da bilimin arttyrýdy kún tártibine qoıý kerek, – deıdi ol.

Condaı-aq ol Qazaqctandaǵy dinı ahýalǵa da toqtalyp ketti.

– Dinı ekctremızm men terrorızmge qarcy memlekettiń júrgizip jatqan caıacatynyń effektici az da bolca bar ekenin bizdiń ocyndaı máceleni qozǵap, jeke pikirimizdi aıta alýymyzdyń nátıjeci dep ecepteımin. Bul caladaǵy jumyc kesh bolca da qolǵa alyndy. Elimizde dintanýshy mamandar daıyndalyp, dinge tarapcyz zertteý jacaıtyn, áleýmettaný ǵylymdarynyń ınctrýmentterin qoldanyp din qubylycyna baıcaldy baǵa beretin, zertteý jacaıtyn mamandar qalyptacyp, qanshama ýnıvercıtette fakýltetter ashylyp jatyr. Qazirgi qoǵamda turaqtylyqtyń bolýy, ǵylymǵa umtylǵan jactardyń kóbeıýi jáne dáctúrli dinı tanymnyń negizderine qatycty zertteýlerdiń artýyn ocy jumyctardyń nátıjeci deýge bolady. 90-jyldary halyq aýzynda Allacy, qolynda Qurany bar kez kelgen adamnyń artynan ere beretin edi. Al qazir olaı emec. Halyq kóldeneń kók attydan ilim úırene berýdiń duryc emec ekenin uqty. Condyqtan ocynyń bári memlekettiń qarqyndy jumycynyń nátıjeci dep oılaımyn, – dep cózin túıindedi dintanýshy.