"The Giving Pledge" kelisimi nemese bizdiń mıllıarderler baılyǵynyń jartysynan astamyn halyqpen qashan bólisedi?

Demokratııalyq elderdiń mıllıarderlerinde baılyǵynyń basym bóligin qoǵammen bólisý úrdisiniń bir, eki ǵasyrdan artyq tarıhy bar. Tipti Arab elderindegi keıbir sýperbaılary óz baılyǵynan on ese kóp aqshany qoǵamǵa, halyqqa basy bútin bergen. Keıbireýler buny órkenıetti eldiń bir belgisi retinde qarastyrady. 

"Meniń ómirimde baılyǵymnyń 99 paıyzynan astamy qaıyrymdylyqqa ketedi" degen Ýorren Baffet qazirge deıin óz baılyǵynyń 85 paıyzyn (45 mıllıard dollardy) qaıyrymdylyqqa aýdarypty.

Al, Endrıý Karnegı AQSh ýnıversıtetterine, medısına salasyna jáne qaıyrymlyq qorlaryna óziniń 90 paıyz baılyǵyn arnaǵan.  Ol shamamen 350 mıllıon dollardy (2019 jyly esep boıynsha 600 mıllıard dollarmen teń) halqynyń ómirin jasqartý úshin basy bútin bergen. 

Al, Saýd Arabııalyq mıllıarder Sheıh Sýlaıman bın Abdýlazız Al Radjhı búginge deıin óz dáýletinen on ese kóp baılyqty qaıyrymdylyqqa aýdarypty. Búginde onyń baılyǵy 590 mıllıon dollarǵa baǵalanǵanymen, onyń óz halqynyń bilim berý, densaýlyq saqtaý sııaqty salalaryna aýdarǵan aqshasy 5.7 mıllıard dollar. The Independent aqparaty onyń halyqqa óz baılyǵyn arnaý ındeksi 966 paıyz deıdi. 

Magnat Chak Fını sııaqty keıbir adamdar óz baılyǵynyń 100%-dan astamyn qoǵamǵa bergen.

Hantsman korporasııasynyń negizin qalaýshy jáne atqarýshy tóraǵasy Djon Hantsman da óz dáýletinen kóp baılyqty qaıyrymdylyqqa arnaǵan. Baılyǵy 940 mıllıon dollar bolatyn ol densaýlyq saqtaýǵa 1,2 mıllıard dollar bergen. 

Intel kompanııasyn qurǵan Gordon Mýr 2006 jyly zeınetke shyqqannan keıin baılyǵynyń 80 paıyzǵa jýyǵyn ǵylymǵa, densaýlyq saqtaýǵa arnaǵan. Ol 6.5 mıllıard dollar baılyǵynyń 5 mıllıard dollaryn qaıyrymdylyqqa bergen. 

Dáýleti 2,1 mıllıard dollar bolatyn Ted Terner 57% baılyǵyn, ıaǵnı 1,2 mlrd dollardy balalar densaýlyǵyn saqtaýǵa, álemdik beıbitshilikke, demografııalyq máselelerdi sheshýge arnaǵan. 

Baılyǵy 7.3 mıllıard dollarǵa baǵalanatyn sýperbaı Elı Brod 3.3 mıllıard dollardy qoǵamnyń ıgiligine aýdarǵan. Onyń da jomarttyq ındeksi 50 paıyzǵa jýyq. 

Djordj Kaızer, BOK Qarjy Korporasııasynyń tóraǵasy, qaıyrymdylyqqa 3,3 mıllıard dollar arnaǵan, óz baılyǵy 9,3 mıllıard dollar. Qor qorshaǵan ortany qorǵaýǵa, pasıentterge kútim jasaýǵa, ǵylymǵa arnalǵan.

Mıllıarderlerge aqshalarynyń basym bóligin qoǵamǵa arnaýǵa shyqyryp, halyqtyń ómirin tipti de jaqsartýǵa kómektesý úshin 2010 jyly Bıll jáne Melında Geıts "The Giving Pledge (berý kepili)" kelisimin oılap tapqan. "The Giving Pledge (berý kepili) – mıllıarderlerge óz baılyqtarynyń jartysynan kóp bóligin qaıyrymdylyqqa berýge shaqyratyn qozǵalys. Ol kedeılikti joıý, bilim berý, densaýlyq saqtaý, bosqyndarǵa kómek, apattan qutylý, áıelder men qyzdardyń múmkindikterin keńeıtý, medısınalyq zertteýler, óner jáne mádenıet, qylmystyq sot tóreligi reformasy jáne ekologııalyq turaqtylyqqa jumsalady. 2019 jylǵy mamyrdaǵy jaǵdaı boıynsha baılyqtarynyń kem degende jartysyn qaıyrymdylyqqa berý týraly kepilge 204 mıllıarder qol qoıǵan. 

Osyndaı órkenıetti úrdis júzdegen jyldardan beri Batys elderinde bolyp jatyr.

Al postkeńestik elderdegi 1991 jyldan keıin túrli joldarmen qalyptasqan  mıllarıderler baılyǵynyń jartysynan kóp bóligin halyq úshin basy bútin aýdarýǵa daıyn ba? Búgingi kúni, ásirese, pandemııa bastalyp, memleket te, halyq ta aýyr jaǵdaıǵa túskende, 1991 jyldan keıin zymyrannyń jyldamdyǵyndaı tezdikpen qalyptasqan Qazaqstannyń mıllıarderleri baılyǵynyń basym bóliginmen elge kómek bere ala ma? "The Giving Pledge" sııaqty qazaqstandyq mıllıarderler klýbyn jasaqtaı ala ma?