Qazaqstan Lýkashenkony qaıta saılanýymen alǵashqylardyń biri bolyp nege quttyqtady?

Sońy myńdaǵan azamattyń narazylyǵyna ulasqan Belorýstegi prezıdent saılaýy qorytyndysyn Germanııa, Ulybrıtanııa jáne AQSh sekildi keıbir batys elderi synap jatyr. Al birqatar eldiń basshylary Aleksandr Lýkashenkony altynshy merzimge saılanýymen quttyqtap úlgerdi. Solardyń qatarynda Qazaqstan prezıdenti de bar. "Eýropanyń sońǵy dıktatory" atalyp ketken Lýkashenkony Q.Toqaevtyń alǵashqylardyń biri bolyp quttyqtaǵany qoǵamda ártúrli qabyldandy. Qamshy tilshisi saıasattanýshylardan Toqaevtyń quttyqtaýy týraly ne oılaıtynyn surap kórdi.

Dosym Satpaev, saıasattanýshy: Prezıdent memleket atynan sóıleı alǵanymen, halyq atynan sóılegeni durys emes

Lýkashenkony jeńisimen negizinen birinshi bolyp avtokratııalyq elder quttyqtady. Eń alǵash Qytaı basshysy Sı Szınpın qońyraý shaldy. Artynsha, Reseı, Qazaqstan, Ázerbaıjan, О́zbekstan sekildi qatań saıası baqylaýdy ustanatyn, oppozısııaǵa qysym kórsetetin elder qosyldy. Álbette, belgili bir dıplomatııalyq etıket degen de bar. Biraq ózin lıberalızasııanyń jaqtasy, demokratııalyq reformany jasaýshy retinde kórsetip júrgen Toqaevtyń Lýkashenkony alǵashqylardyń biri bolyp quttyqtaǵany asyǵystyq boldy.

Men Lýkashenko jeńisti urlap aldy dep esepteımin. Toqaev Lýkashenko belorýs halqy úshin legıtımdi prezıdent bolmasa da, zańdy prezıdent atanǵanda ǵana quttyqtaǵany jón bolar edi. Sondaı-aq Toqaev óz atynan ǵana emes, búkil qazaqstandyqtardyń atynan quttyqtaýy kóptegen keleńsiz suraq týdyrady. О́ıtkeni qazaqstandyqtardyń barlyǵy birdeı Lýkashenkony jeńisimen quttyqtaǵysy kelmeýi múmkin. Men tipti ondaılar óte kóp der edim. Byltyr Toqaevta da legıtımdilik jaǵynan kóp qıyndyq bolǵanyn umytpaǵan jón. Ony prezıdenti retinde sanamaıtyn azamattar da bolýy múmkin. Sondyqtan quttyqtaý formasynyń ózi durys qurylmaǵan. Prezıdent memleket atynan sóıleı alǵanymen, halyq atynan sóılegeni durys emes. Qazirgi tańda Belorýstegi oqıǵa Qazaqstandaǵy byltyrǵy saılaýdy eske túsirip tur. Azamattar daýysty urlaýdy, belgili bir saıasatkerge qoldan daýys jınap berýdi ón boıynan ótkizgendikten, saıası ádiletsizdikti jaqsy túsinedi. Osy jaǵynan alǵanda quttyqtaý mazmunynda da qate jiberilgen.

Muhtar Seńgirbaı, saıasattanýshy: Qazaqstan Belarýstaǵy saılaýdy synǵa alsa, naǵyz nonsens sol bolar edi.

Demokratııalyq saılaýdyń álemde eki túrli standarty qalyptasty. Jalpy saılaýaldy naýqan, kandıdattardy tirkeý, olarǵa teń múmkindik berý, saılaý komıssııasynyń quramy, daýystardyń sanalýy prosesteri demokratııalyq saılaýdyń asa mańyzdy komponenti sanalady, munymen EQYU-ǵa múshe elder, sonyń ishinde Qazaqstan da, Belarýs ta kelisken. Biraq is júzinde Belarýs ta, Qazaqstan da bul standarttardy saqtamaı otyr. Sondyqtan, bizdegi saılaýlardy Batys elderi jıi synaıdy. Degenmen bul bıliktiń legıtımıdigin moıyndamaı qoıýǵa negiz bola almaıdy. Saıyp kelgende, ádil de ashyq saılaý ótkizý ár eldiń óz ishki máselesi bolyp qalady. Eki eldegi saıası erkindik shamalas bolǵandyqtan, Toqaevtyń Lýkashenkony quttyqtaýy – qısynǵa saı qubylys. Qazaqstanda byltyr ótken prezıdent saılaýyna da halyqaralyq qoǵamdastyqtyń aıtar syny kóp boldy. Qazaqstan Belarýstaǵy saılaýdy synǵa alsa, naǵyz nonsens sol bolar edi.

Qazbek Maıgeldınov, saıasattanýshy: Qazaqstan prezıdentiniń Aleksandr Lýkashenkony quttyqtaǵanynda turǵan eshteńe joq

Aleksandr Lýkashenkony prezıdent saılaýyndaǵy jeńisimen quttyqtaǵan prezıdentter tizimine qarasaq, Belorýspen ortaq ıntegrasııalyq uıymdarǵa múshe bolyp otyrǵan memleketterdiń basshylaryn kóremiz. Máselen, TMD, EAEO, ujymdyq qaýipsizdik kelisim-shart aıasyndaǵy barlyq memleketter quttyqtaǵan. Sol qatarda saýda-ekonomıkalyq qarym-qatynasy damyǵan, túrli salalardaǵy áriptestigi jaqsy jolǵa qoıylǵan, dostyqqa qurylǵan baılanystary tyǵyz Qazaqstan prezıdentiniń saılaý nátıjesi boıynsha Aleksandr Lýkashenkony quttyqtaǵanynda turǵan eshteńe joq. Buny áriptes memleketterdiń bir-birine kórsetken qoldaýynyń bir túri dep qarastyrýǵa bolady.