Nazarbaev baqytty ma?

Eldi otyz jyl bılegen Nursultan Nazarbaev qaı jerden múlt ketti? Onyń tyǵyryqqa tirelgen joly qalaı bastaldy? Taǵdyrynyń sońy baqytty bola ala ma?

Nursultan Nazarbaev 1990 jyly 24 kókekte Joǵarǵy Keńes depýtattarynyń daýys berýimen alǵash Prezıdent bolyp saılanǵanda qýanyshymyzda shek bolmady. Táýelsizdiktiń tiregindeı kórdik. Bárimiz Nursultannyń tileýin tiledik. Qudaı bergen basshymyz dep qabyldadyq. Halyqtyń qurmetine bólendi. О́zi de sheshen sóıleıtin.

О́z basym Nursultan Nazarbaev o bastan Kemal Atatúrik sııaqty qazaq ultynyń Ákesi bolady dep sendim. 1997 jyly «Elıta Kazahstana» dep atalatyn kitap shyqty. Sonda bergen suqbatymda «Idealyńyz kim?» degen suraqqa «Paıǵambarymyz (s.ǵ.s) Muhammed jáne Nursultan Nazarbaev» dep jaýap berippin. Qandaı sengish, qandaı ańǵal bolǵanbyz. Kózi oınaqshyp qazaqtyń ulttyq múddelerine qatysty tustardy aınalyp ótkende bul saıasat úshin shyǵar dep júrdik. О́zi de oryssha sóılep kelip bir jerinde qazaqsha kilt báseń daýyspen: «muny durys túsinińder, bul saıasat qoı» deıtin. Aıtqanyna aırandaı uıydyq, qapysyz sendik. Adamzat tarıhynda ultyna qyzmet etken taý tulǵalar qatarynan oryn alady dep oıladyq.

Jyldar jyljyp jatty. Biraq Nursultannyń qazaq tiline de, qazaq halqyna da ishi bir jylymaı-aq qoıdy. Til, men jer máselelerinde bılik ult múddesine kózin jumyp qarady. Nege bulaı degen suraq kókeıimizde Kólsaıdyń sý ishinde qýraǵan qaraǵaılaryndaı orman bop turatyn. Prezıdent bolǵan soń ózin tek qazaqtyń emes búkil elektorattyń ákesi sanaıtyn shyǵar destik. Biraq otyz jyldyq merzim onyń egoıstik, pendeshilik pıǵyldyń ǵana quly bolǵandyǵyn kórsetti. Kolhozdar men sovhozdardy taratyp aýyl sharýashylyǵyn talqandaǵany áli kúnge júrek aýyrtady. Jekeshelendirýde partııalyq nomenklatýranyń baǵy jandy. Túrli saıası aıla-sharǵylar eldi demokratııalyq qundylyqtardan alshaqtatty. Ásirese Qazaq memlekettiliginiń qalyptasýy men damýyna qymbat 30 jyl (otyz jyl!!!) ýaqyt tekke ketkeni ókinishti. «Balyq basynan shirıdi» degen. Qaıran meniń otyz jyldyq ǵumyrym-aı... Alashorda qaıratkerleri armandaǵan ulttyq memlekettiligimiz mesheý kúıinde qalyp qoıdy. Eýrazııalyq ekonomıkalyq odaq arqyly Reseıge qaıta bodan boldyq. Nazarbaev ala kózimen qarap Qazaq tiliniń tórdegi ornyn orys tiline bosattyryp bergizdi. Aınala jaılaǵan jaǵympazdyq, korrýpsııa, kózboıaýshylyq, alaıaqtyq!

Joǵarǵy Keńestiń eki ret (1993 1995jj) taratylýy, referendým arqyly óz bıligin 2000 jylǵa deıin sozyp alýy, 1995 jyly jańa Konstıtýsııa jeleýimen túrli manıpýlıasııaǵa yńǵaıly «chernovık» jasatýy, ary qaraı qolbala partııa men jaǵympaz depýtattar korpýsyn qalyptastyrýy, qarsy kelgenderdi repressııalyq máshınelermen tapap ótýi onyń óz múddesi halyq múddesinen joǵary turǵandyǵyn kórsetedi.

Áıgili kóne grek oıshyly Solon «Bıleýshini sońǵy demi taýsylǵansha baqytty dep aıtýǵa bolmaıdy» degen eken. Nazarbaev ózin aqyldy da ataqty, baı da, dáýletti sezingeni kúmánsiz. Biraq sońy qalaı bolady? Meniń uǵymymda halqyna qyzmet etken bıleýshi ǵana baqytty. Nazarbaev taǵdyrdyń ózine bergen ondaı múmkinshiligin paıdalana almady. Materıaldyq turǵyda muńsyz bolǵanymen rýhanı turǵyda baqytty ma? Byt-shyt bolǵan óziniń otbasyn, qaıyrshylyqqa ushyrap, 42 myń teńgege talasqan halqyn aıtsańshy. Erteń Allanyń aldynda qalaı jaýap beredi? Onyń qazirgi ahýalyn top-top qorqaý talaǵan aýrý arystanǵa uqsatamyn.

Mundaı fınaldy baqytty dep eshkim aıta almas!

Marat Báıdildauly (Toqashbaev)

Jazýshy-pýblısıst

Facebook paraqshasynan