Abdýlla ıshan meshiti áli kúnge dinı minájat orny retinde kádege jarap keledi

О́z zamanynda asa kórnekti din qaıratkeri bolyp, zamandastaryn ımanǵa shaqyrǵan Abdýlla-ıshan Saıdıdiń meshiti de búginde jambyldyqtar úshin qasıetti oryn sanalady. Talas aýdanynyń Úsharal aýylynda ornalasqan meshit ár jyldary Jambyl oblysynyń respýblıkalyq dárejedegi memlekettik tarıh jáne mádenıet eskertkishteriniń tizimine jáne «Rýhanı jańǵyrý» baǵdarlamasy aıasynda «Qazaqstannyń kıeli jerleriniń geografııasy» jobasy boıynsha Qazaqstannyń óńirlik qasıetti nysan retinde tizimge alynǵan, dep jazady Qamshy.kz aqparat agenttigi. 

Bul meshit jergilikti dindar Saıtbattala-hazrat otbasynda dúnıege kelgen Abdýlla-ıshan Saıdıdiń qurmetine salynǵan. Aýmaly-tókpeli zamanǵa qaramastan qajylyqqa eki ret barǵan Abdýlla-ıshan jergilikti turǵyndardyń ótinishine qulaq asyp, medresede balalardyń dinı saýatyn ashýmen aınalysqan.

О́z ǵumyryn tolyqtaı taqýalyqqa arnaǵan jan 1836 jyly dúnıege kelgen eken. Ata-anasynan jastaı aıyrylyp, jetim qalǵan balany naǵashy atasy baýyryna basady. Áskerı boryshyn general Perovskiniń áskerı quramynda ótegen Abdýlla Ishan patshalyq Reseı ımperııasymen Qoqan handyǵy arasynda bolǵan urystarǵa qatysady. Áskerı qyzmetten soń ıshan kóp uzamaı dinı saýatyn jetildirýdi maqsat etedi. Osylaısha ol Buqara, Horezm, Stambýldaǵy dinı oqý oryndarynda ıslam dininiń qyr-syryna tereń boılaıdy. Dinı bilim jetildirý jolyndaǵy 30 jylǵa sozylǵan osy sapar kezinde eki ret qajylyqqa baryp, Buqara jerinde medrese ashyp shákirt tárbıeleıdi. Sóıtip júrip arab, parsy tilderin jáne sheshendik ónerdi de jetik meńgerdi. Sopylyq ilimniń jalǵastyrýshysy retinde Abdýlla ıshan ózi týyp ósken ólkede de ataq-abyroıdan kende bolmady. Onyń izin jalǵastyrýshylar da tabyldy.

Abdýlla ıshan 1914 jyly ómirden ótse de onyń qurmetine soǵylǵan meshit áli kúnge deıin jergilikti halyq úshin dinı minájat etetin oryn qyzmetin atqaryp keledi. Kúıdirilgen kesekten salynǵan kók kúmbezdi meshit barynsha sán saltanatpen salynǵan. Ýaqyt óte meshit ǵımaratanyń kúmbezderi mújilip, qıraǵan. Sondyqtan jergilikti ony 1947-2004 jyldar aralyǵynda qaıta qalpyna keltirý jumystaryn júrgizgen. Qabyrǵalaryn berik etý maqsatynda onyń jekelegen bólikterin qaıta turǵyzýǵa týra kelgen. Rasynda 100 jyl buryn salynǵan bul meshittiń ýaqyt synyna tótep berip, oǵan qosa dinshildikti urandatqan Keńes úkimeti jandaıshaptarynyń qırata almaýynyń ózi de onyń kıeliligin naqtylaı túsedi.