Kóp balaly analardyń janaıqaıy: Úı surap, ákimdiktiń tabaldyryǵyn tozdyrǵanyma 14 jyl boldy

Qazir elimizde kóp balaly analar tarapynan  úlken narazylyq týdy. Ashynǵan analar bılik tizginindegi tulǵalarǵa ózderiniń janaıqaıyn jetkizip, talaptaryn da aıtýda. Osyǵan oraı, jergilikti tilshiler Shyǵys Qazaqstanda turatyn kóp balaly otbasylardyń turmys-jaǵdaıy jaıly shaǵymdaryn jınaqtap otyr, dep jazady Qamshy.kz aqparat agenttigi altaynews.kz saıtynyń málimetine súıenip.

Shyndyǵyn aıtqanda, aımaqta beıshara kún keship otyrǵan otbasylar óte kóp eken. Kópshiligi jalǵyzbasty ne kóp balaly analar. Arasynda múlde jumys taba almaı, bes balamen jaldamaly baspanany mekendep jatqandar az emes. Turmysy tómen otbasylardyń barlyǵynda tóleı almaı otyrǵan nesıeleri bar. Bulardyń kópshiliginiń bas qaıǵysy – baspana. Alaıda paıyzy ósip, birneshe mıllıon teńge moınyna ilinip otyrǵan adamdar óz kúshimen baspanaǵa qol jetkize almaıtyny belgili. Bala kútimine shyqqan áıelderdiń de jaǵdaıy máz emes. Olardyń aıtýynsha, jalǵyz otaǵasynyń tapqan aqshasy keıde páter aqysynan aspaı qalady eken.

Raıgúl, Kókpekti aýdany, Samar aýyly:

– Áke-sheshem qaıtys bolǵan, joldasym joq. Basymda baspanam da joq. Qazir eki balammen bireýdiń otbasymen birge turyp jatyrmyz. Balalaryma solar qarap, kómek berip otyr. О́zim aýysymmen jumys isteımin.

Jazıra, О́skemen qalasy:

– Bes balam bar. Úlken qyzym onkologııalyq syrqatqa shaldyqqan. Muny estigen joldasym menimen ajyrasyp ketti. Turyp jatqan páterimizdi óziniń anasynyń atyna aýystyryp jibergen. Endi baspanamyz joq. Bes balany jalǵyz asyrap kelemin. Tym bolmasa, nesıege páter alýǵa jeńildikter berilse ǵoı.

Qalamqas, О́skemen qalasy:

– Men 2016 jyly úı kezegine 106 - bolyp turdym. 2017 jyly kezek boıynsha 24-shi bolyp jyljydym. "Endi bir jylda úı alamyn" dep júrgende, baza jabylyp qaldy. Eki balam bar, onyń ústine eki kózi kórmeıtin ájemdi baǵyp otyrmyn. Sondyqtan jumysqa da shyǵa almaımyn. Nege bıýdjettegi adamdar ǵana úı alady?! Jumyssyzdarǵa nege berilmeıdi? Jumysy, zeınetaqy jarnalary bolmasa da, bankter nesıe berip jatady, biraq úı berilmeıdi. Úı berse, alǵan adam amalyn taýyp, qýana-qýana tóleıtin edi ǵoı.

Raıa, Glýbokoe aýdany:

– Tórt balam bar. Basymyzda baspanamyz joq, jaldamaly úıde turamyz. Joldasymnyń jumysy joq. "Orys tilin bilmeısiń" dep eshbir mekeme jumysqa almaı qoıdy. Balalarymyz 18 jasqa tolǵansha járdemaqy tólense ǵoı.

Kúlgına, О́skemen qalasy:

– О́skemendegi saıajaılardyń birinde tórt balamen turyp jatyrmyz. Besinshi balaǵa aıaǵym aýyr. Balalarymnyń aldy 12 jasta, arty – 2 jasta. Joldasymnyń turaqty jumysy joq, kúndik jumystarda júr. Balalarymnyń mektepke baryp-qaıtqan jol aqysyna da aqsha taba almaı qalamyz. Bankte birneshe nesıemiz de bar. Sonyń aı saıynǵy tólemin ázer taýyp, salyp otyrǵan jaıymyz bar. О́zimizge túk te qalmaıdy. Úıde kómir men otyn da bitti. Alatyn aqshamyz joq. Erteńgi kúnimiz ne bolady?

Jazylsyn, О́skemen qalasy:

– Men úsh balanyń anasymyn. 40 myń teńgege páter jaldap turyp jatyrmyz. Joldasym joq. Járdemaqy, alıment eshqashan alyp kórmegenbiz. Balalarym áli kishkene: úlkeni – 7 jasta, ekinshisi – 5, úshinshi balam – 4 jasta. Aı saıyn tapqan tabysym páterdiń aqysy men azyn-aýlaq azyq-túlikke qana jetedi. Bala-shaǵamdy kórshilerge qaldyryp, kúndiz-túni demalyssyz jumys isteımin. Báribir jetkize almaımyn.

Jazıra, Zaısan aýdany, Qaratal aýyly:

-Jalǵyz basty anamyn. Úsh balam bar. Kúıeýimmen ajyrasyp ketkenmin, sebebi ol – maskúnemdiktiń 4-shi stadııasynda. Balalarymnan bólek, birge turatyn 2-shi toptaǵy múgedek anam bar. Baspanamyz joq. Turyp jatqan úıimiz 1917 jyly salynǵan, apattyq jaǵdaıda. Densaýlyǵyma baılanysty úsh ota jasatyp, jumyssyz qaldym.

Ásem, О́skemen qalasy:

– Jalǵyz basty anamyn, úsh ulym bar. Balalarymnyń aldy 16 jasta, mektepte oqıdy. Eki ulym egiz, 4 jasta. Solarǵa qarap, jumysqa shyǵa almaı otyrmyn.Úsheýine 39 myń járdemaqy alamyn. Odan basqa tabysymyz joq. Saıajaıda turamyz, ıesi kúzetshi retinde otyrǵyzyp qoıǵan. Úı kezegine úsh jyl buryn turdym, 2000-shy bolyp. Kezegim áli sol kúıinde jyljymaı tur. Eki jyl boldy, alǵan nesıemdi tóleı almaı kelemin. Bankke bereshek qaryzymnyń paıyzy ósip, 2 mıllıonǵa jetipti. «Tóleı almaımyn, tym bolmasa jylyn uzartyp, somasyn biraz azaıtyp berińizdershi» dep aldaryna bardym, kelispedi.

Tursynaı, О́skemen qalasy:

– Bes balam bar. Qazir ózim jumyssyzbyn. Joldasymnyń jalaqysy 50 myń teńge, qolyna sonyń 44 myńy ǵana tıedi. 10500 teńge járdemaqy alamyn. Aılyq tabysymyz osy, tipti, azyq-túlikke jetpeıdi. Joldasym qaıda jumysqa tursa da, "úıdiń aqshasyn tólemegensiń" dep, kartochkasyn jaýyp tastaıdy. Atymda saıajaıym bar edi, ony da arestke qoıyp tastady, qaıtara almaı otyrmyz. "Qaryzǵa belshemizden batqan soń, jumysqa shyǵaıyn ba?" dep júrgenmin, endi Astanadaǵy qaıǵyly jaǵdaıdan keıin balalarymnyń amandyǵyn oılap, úıde qaldym. Balalarymnyń aldy 13-te, kishkenesi 2-jasta.

Nurshat, О́skemen qalasy:

– Bes balam bar. Baspanamyz joq. Kúıeýimniń jumysy bar, biraq bankter kartochkasyn jaýyp tastaǵandyqtan, aqsha almaıdy. Meniń tapqan 60 myń teńge jalaqyma kún kórip keldik. Bir jyldaı boldy, ol da joq, aqsha ala almaı kelemin. Eki balam – stýdent, ekeýi mektepte oqıdy, kenje balam úıde. Qazir múlde kómirsiz qaldyq. Turǵylyqty meken-jaıda tirkeýimiz de joq. О́z baspanamyz bolsa deımin.

Gúlmıra, О́skemen qalasy:

– Alty balam bar. Mamandyǵym - muǵalim. Qazir bala kútimine baılanysty demalystamyn. Joldasymnyń turaqty jumysy joq. Balalarymnyń eń kenjesi – 4 aılyq. Qyzdarymnyń mektepke kıetin aıaq-kıimi de joq, meniń etigimdi kıip júr. Kúndelikti jolaqysyna tıyndy ázer taýyp beremiz. Úı kezeginde 8 jyl turdyq. Osy jyldary páter jaldaýǵa 2,5 mıllıon teńgeden astam qarjy ketipti. "Jańa jylda jańa úılerdiń biri paıdalanýǵa beriledi" degendi estip, ákimdikke baryp kóz jasymdy kól qyldym. "Kúmis alqaly" anamyn, budan artyq kútýge jaǵdaıym joq. Bar tapqan tabysymyz nesıe tóleýge ketip jatqan. Endi, tipti, ony da tóleıtin aqshamyz joq. Balalarym et jegisi keledi. Dúkennen tek eń keregin ǵana alamyz. «Biz qashan etke toıyp tamaq ishedi ekenbiz?», -deıdi keıde balalarym. Makarondy qur sýǵa pisirip jep otyrmyz. Jýyqta joldasym bir tanysynyń topyraǵyna barǵan. «Sol jerdegi astan aýqattanyp keledi»,- dep oılasam, ol nár tatpaı qaıtyp kelipti. Úıde biz ash otyrǵanda onyń et jeýge dáti barmaǵan,  tamaǵynan as ótpegen…

Semeı, Ulan aýdany, Besterek aýyly:

– Jasym 42-de. 7 balanyń anasymyn. Otbasymyzda 9 adambyz. Úı surap, ákimderdiń kabınetteriniń tabaldyryǵyn tozdyrǵanyma 14 jyl boldy. Balalarymnyń eń úlkeni, mine, 19-ǵa keldi, eń kenjem áli jasqa da tolǵan joq. Qazir bala kútimine baılanysty demalystamyn.

Joǵaryda ShQO-daǵy joqshylyqta kún kórip kele jatqan otbasylardyń tek bir az bóliginiń ǵana jaǵdaılary baıandalǵan. Kómekke zárý otbasy óte kóp…

Usynǵan: Nazerke Labıhan