Shýdyń shóbi Ispanııaǵa ne úshin qajet?

Shý óńiri  kúni  búginge  deıin alys-jaqyn  shetelderge «Shý alqaby» (Chýıskaıa  dolına) degen  ataýmen  keń  tanymal. Sebebi  munda  nashanyń   tabıǵı,  taza  ári asa  qýatty, psıhotropty  áseri  joǵary,  kópjyldyq  jabaıy    túri  ósedi.  Shý  óńiri – anashanyń Orta  Azııadaǵy Aýǵanstannan keıingi   ekinshi   iri  aımaǵy  bolyp  eseptelinedi.    Qazirdiń  ózinde  140 myń gektar  anasha  alqabynan jyl saıyn shamamen  5 myń  tonnadaı shóp jınalady.  Nashanyń  Shý  alqabynda  naqty  qaı  kezden  bastap  óse  bastaǵany  týraly  naqty málimet joq.   Keıbir  derekterge  qaraǵanda,  XVIII ǵasyrda   Túrkistan  oblysynyń general-gýbernatory Kolpakovskıı  qumdy  tejeý  úshin  úndi nashasynyń tuqymyn ákep  otyrǵyzǵan. Sóıtip orys saıasatynyń  saldarynan qazaqtyń   sory  eselenipti. Elimizdiń zańnamalary  boıynsha   Shýdyń  anashasy narkotıktik  zatqa  balanady.  Sondyqtan anasha  jınaý  jáne  ony  ótkizý,  tasymaldaý   boıynsha  elimizde  qanshama qylmystyq is  qozǵalyp, alqap  órtelip, defolıanmen  joıý  jumystary  turaqty  júrgizilip keledi. Biraq esh nátıje berer emes.  Sebebi  jumyssyzdyq pen  qylmys jaılaǵan  qoǵamda  nashanyń  jolyn kesý múmkin  bolmaı  otyr. Alaıda, sońǵy  jyldary  nashany  farmasevtıkaǵa  paıdalaný  isi  qolǵa  alynyp  keledi.  Ispanııanyń  jáne  AQSh-tyń  ǵalymdary  qýraı  quramynan  tetragıdrokannabıol (TGK) atty qaterli isik  pen qant  dıabetin  emdeıtin  zat  alynatynyn  dáleldedi.  Osyǵan baılanysty  nashanyń  naǵyz  oshaǵy sanalatyn  Shý óńiriniń  ónimin  satyp,   mıllıon  dollar kóleminde Ispanııadan  ınvestısııa tartý  kózdelip  otyr.    Ispanııalyq  «Xeloria» kompanııasynyń   nashany óńdeýge  lısenzııasy  bar  kórinedi. Biraq   qýraıdy  jınaýǵa  áli resmı  ruqsat ala  almapty.  Jergilikti  kásipker  ári ǵalym   Marat  Qulmanovtyń  aıtýynsha,    qazir   Shý  qalasynda  quny  80 mıllıon  dollarlyq  zaýyt  salynýda.  Nashany   óńdeýge  baılanysty  keremet  jobalar  jasalynyp   jatyr.  Eger  jospar  iske  asyp  jatsa,  Shý  óńirinde  myńdaǵan  adamnyń  ómirin  aman  alyp  qalatyn shıkizat  óndiretin  úlken kásiporyn  ashylmaq.   Sondaı-aq, bul  joba  júzege  asýy  úshin  elimizdegi keıbir  zańdardy  ózgertý  qajet.  Bir  aıta  ketetini, qýraı  shetelderge  eksporttalmaıdy.   Tek TGK  óndiretin  bolamyz.  Jeńil  ónerkásip  te  damıdy. Jeńil  ónerkásip  demekshi,  nashadan  dári-dármek qana  emes,  kendir  jip, tekstıldi  materıaldar, djınsa, kosmetıkalyq  zattar  alýǵa  bolady.  Osy  jaǵynan kelgende de, nashany  oń maqsatqa  jaratýǵa  bolady. Rasynda,  bul  kásiptiń shyǵyny  az  bolmaq. Sebebi  eshqandaı egin  alqaby  da, jumys  qoly  da  qajet  emes.  Bel   aýyrtyp  eńbektengisi kelmeıtin  qazaq  úshin  izdegenge – suraǵan. Beıresmı  derekterge  qaraǵanda,  osydan 5-6 jyl  buryn  sheteldik  ınvestısııalyq  kompanııa  nashadan  dári  óndiremiz  degen  jeleýmen,  shópti   tonnalap  jınap  alyp  taıyp  turǵan.   Ol kezde  qala  mańyna  500 sharshy metr  zaýyttyń  dýaly  salynyp,  aıaqsyz qalǵan. Aıta  keter  taǵy  bir  jaıt,  Ispanııada  marıhýana    sekildi  narkotıktiń  jeńil  túrlerin  tutynýǵa ruqsat  berilgen.  Úı jaǵdaıynda  ósirýge,  dárigerdiń  nusqaýymen  nemese arnaıy  klýbtarda kóńil  kóterý  úshin   qoldanýǵa bolady. Ásirese,  sońǵy  jyldardaǵy krızıstiń  áserinen nashany qoldaný týraly  zańdar jeńildetilip, klýbtardy  zańdastyrý  jaǵy  qarastyrylǵan.  Al  zańdy  nasha klýbtarynda bul zattyń  jańa  assortımentteri  qajet  bolatyny  taǵy  anyq. Bizdiń qazaq endi Shýdan óńdelmegen shóp satyp, Ispanııadan óńdelgen marıhýana tasyp júrmese bolǵany…