Qanat ISLAM: Kásipqoı boksqa AQSh-ta daıyndalamyn

Alash Qanattaı azamatynyń baryna rıza.  "Qamshyda" onlaıyn konferensııada bolǵan úsh kúnde qalyń oqyrman sony kórsetti. Qarapaıym jurt kókeılerinde júrgen suraqtaryn irikken joq. Portalymyzdyń krılısa nusqasy men tóte jazý betinde Qanat Isalm týraly aqparatqa jalpy myńnan astam oqyrman  kóz júgirtip, kóńil aýdardy.

Qazaq namysynyń "Qamshygerine" aldaǵy kúnederde alar asýy bıik bolsyn degen tilek aıtamyz!  

Arman:  Assalaýmaǵaleıkým, Qanat. Qazaq eli sizge árqashan tilektes. Degenmen, AQSh-qa ketetinińiz ras pa?

-  Iá, Alla qalasa jaqynda ketemin. Negizi «Astana Arlans» komandasymen bir jylǵa ǵana kelisim-shart jasalǵan. Sondyqtan byltyr Ázirbaıjanda ótken álem chempıonatyna «Astana Arlans» qurama komandasynyń múshesi retinde baratyn bolǵanmyn. Chempıonattyń ótýine bir apta qalǵan kezde qatyspaıtyndyǵymdy bilgennen keıin,  komandadan ketý oıda boldy. Degenmen, jigitterdiń ótinishimen qazirge deıin júrdim. Endigi jerde kásipqoı bokstan Amerkıkada daıyndalamyn. Negizi 2008 jyldan beri usynystar kóp túsken.  Qazir tıisti qujattarymdy daıyndaý ústindemin. Kezinde Marat Mázimbaev daıyndalǵan Maıamıge shamamen bir jylǵa barmaqpyn.

Búldirge:   Qanat baýyrym, jeńis tileımin! «Arlandardyń» sońǵy jeńilisiniń syry ne de?

– Negizi komandadaǵy adam qateni  ózgeden emes, ózinen izdeýi kerek. Biz keıde anany anandaı, mynany mynadaı dep baǵalamaq bolamyz. Bul jerde barlyǵymyzdyń jibergen qateligimiz ben kemshiligimiz boldy. Bastyǵymyzdan bastap jattyqtyrýshyǵa deıin, odan qalsa boksshylarǵa deıin biraz kemshilikter jiberdik. Negizi meniń oıymsha jattyqtyrýshylar men basshylar boksshylarǵa basa nazar aýdarýy tıis edi.  Túptep kelgende, Astana arlandarynda myqty, kásibı deńgeıi joǵary sportshylar kóp bolǵanymen, olardyń babyn jattyqtyrýshylar kelistire almady.

Nurǵalı Nurtaı: Assalaýmaǵaleıkúm! Qanat aǵa! Týǵan jerińizdegi qazaq qandastarymyzdyń arasynan áli sizdeı talanttar kóp shyǵatyny anyq! Úkilegen úmiti siz bolyp júrgen Qytaılar siz ata mekenińizge tartyp otyrǵanda arttaǵy qandas baýyrlaryńyzdy dodaǵa shyǵarýdy toqtatypty dep estidik, Siz elge kelmeı turyp-aq qazaqtyń maqtanyshyna aınalaǵan azamatsyz, ata mekenge oralýyńyz biraz baýyrlaryńyzdyń baǵyn baılap ketken joq pa?

– Bul jerde bireýdiń ómiri bireýge baılanyp qalǵan eshteńesi joq. Bári bir Allanyń qolynda. «Kelem» degen jigitterdiń birazyn elge ákelýge atsalysyp jatyrmyz. Kytaıdyń spartakıadasyna qatysyp, sodan soń kelem deýshilerde bar. Bireýdiń jolyn bireý eshqashan kese almaıdy. Sondyqtan mundaı pikirmen kelise almaımyn. Bálkim, keıbireýleri bir eki jarysqa az barǵan shyǵar. Sol úshin joly jabyldy deý qate.

KazakhBoy: Qanat, seniń London olımpıadasyna qatysa almaı qalýyńda qandaı da bir syrlar bar ma? Oǵan Qytaı eliniń áseri boldy ma, joq álde bizdiń óz qazaǵymyz ba?

–  Londonǵa bara almaı qalýyma tikeleı Qytaı úkimetine sebepshi boldy. Qazaqstandaǵy jankúıerlerim barlyǵy derlik bir kisideı atsalysty. Elbasymyzǵa ǵana barmadyq. Qalǵan laýazymdy tulǵalar ótinishterin jazyp, qoldaryn qoıǵandaryn óz kózimmen kórdim.  Qytaıdiń ishinde ózderiniń zańy bar. «Qytaıdyń quramasynda bolǵandarǵa, olımpıadaǵa qatysqandarǵa  shetelge shyǵýǵa bolmaıdy» dep qyzyl mórdi tars etkizip basqan. Qytaıdyń 2012 jylǵy London olımpıadasyna daıyndaǵan sportshylarynyń biri men edim. Qazir Qytaı qatty qobaljýly. 2008 jyly olımpıadaǵa 10 boksshy joldama alsa, bıyl  6 sportshy ǵana zorǵa ıelendi. Sol altaýynyń ishinde bireýi júlde alsa alady, almasa olda joq.

Birqazaq: Qurmetti Qanat Islámuly, tarıhı otanǵa bir jolata kóship barýdy qaı kezden bastap oıǵa aldyńyz, qandaı bógetter boldy? Qazaq boksynyń qazirgi deńgeıi qandaı, bolashaqqa qandaı daıyndyqtar kerek? Qazir otbasyńyz týraly, kelin týraly aıta ketesiń be ?

– On bir jasymnan bastap, Úrimjide júrdim. Qazaqstannyń bar ekenin estımiz, otanymyz bar ekenin bilemiz.  Qazaqstanǵa ketý oıda boldy. Degenmen, kóp ulttyń áseri me, erekshe namysshyl bolady ekensiń. О́z ultymnyń jaǵdaıyn oılap, Qytaıdaǵy mártebesin kóterip ketkim keldi. 2004 jyly Qazaqstanǵa ketpekshi bolǵanmyn. Biraq, dál sol kezde Qytaı kuramasynda edim. Ketseń «qashqyn» atanatynyń sózsiz edi. Bas-aıaqsyz, el jurtty ýlatyp-shýlatyp tastap ketý jigittikke jatpaıtyn nárse. Al 2009 jyly ustazymnyń tilegin jerge tastaı almadym. 2010 jyldyń basynan tıisti qujattardy daıyndap, Qazaqstanǵa keldim. Bógetterdiń bolýy qalypty jaǵdaı.

Menińshe, qazaq boksyna úlken ózgerister engizý qajet. Kóptegen jattyqtyrýshylar Keńes dáýirindegi qatyp qalǵan qaǵıdany ustanady. Negizi bul durys emes. Sport degen medısına sııaqty kúnde  damyp jatyr. Eski qaǵıda men jańa ádis-tásilder qarama-qaıshy kelýde. О́zge elderden tájirıbe jınaqtap, úırenýimiz kerek. Qur aıqaımen eshteńe ónbeıdi. Sport medısınasyn damytqanymyz jón. Jastarymyzdy shetelge oqýǵa jiberip, sheberlikterin shyńdaýǵa tıispiz. Sport medısınasy damysa ǵana, jaqsy kórsetkishterge qol jetkizemiz.

Qudaıǵa shúkir, Qazaqstanǵa kelip shańyraq kóterdik. Mansur degen ulym bar. Kelinniń esimin aıtpaı-aq qoıaıyn.

Kózaıa: Assalaýmaǵaleıkým, Qanat aǵa! Estýimshe sizdi London olımpıadasyna qatysa almaıtyn boldy deıdi. Sonda halqaralyq dene-tárbıe oryndaryna para berip bolsa da qatysýyńyzǵa bolmady ma?

– Ol jerde para degen áńgime júrmeıdi. Túgel derlik saıasat der edim.  Basqalar tas sanasa, qytaılar qum sanaıdy. Olardyń júrgizetin ıdeologııasy óte kúshti. Qytaı quramasynda júrgen kezde: «Sender tek el úshin qyzmet etýleriń kerek. Baǵyp-qaǵyp, tárbıelep, ósirdik. Sondyqtan senderde birinshi orynda turmys emes, memleket turýy tıis» deıtin. Eger men Londonǵa barar bolsam, ondaǵy kóptegen laýazymdy tulǵalar orynnan keter edi. Sondyqtan jol bergen joq.

Qazaq boksynda para beredi degen áńgimeni kóp estımiz. Bul ras pa?

– Eger áńgimeniń jetegine kete berer bolsań, shyndyqtan adasyp qalasyń. О́z basym bireýdiń para berip jatqanyn kórgen emespin.

Qazaq: Qanat sen Astana arlandary quramyna kirgende saǵan qazaq eli úlken úmit artyp edi. Biraq shyny kerek jyrǵatpadyń. Ne boldy bap kelispedi ma?

– Syltaý aıtsań, aıtar nárse óte kóp.  Negizi adam óziniń   kemshilikterin  moıyndaý kerek. Qansha ýaqyt boıy jaqsy nátıje kórsetkenimmen, ózge túgil ózimdi-ózim áli kúnge tolyq tanı almaı jatyrmyn. Ázirbaıjandaǵy chempıonatqa daıyndalý barysynda «Astana Arlans» komandasynyń biraz jattyǵýynan qalyp qoıdym. Kiná izdeý kerek bolsa ózimnen ǵana izdeımin.  Alla buıyrtsa, alda áli de jarystar bolady. Sol jarystarda ózimdi dáleldeımin.

Kazyǵurt: Assalaýmaǵaleıkým, Qanat aǵa! Qytaıdaǵy qandastaryńyzdyń joǵyn joqtaǵan kezderińiz boldy ma? Jalpy, oralmandar maselesinde shettegi keshe ózińdi ósirgen eldiń muń-muqtajyn atajurtqa aıta aldyń ba?

– Men saıasatta júrgen joqpyn. Biraq sport salasynda júrgen Qazaqstanǵa kelgisi keletin azamattardyń Otanymyzǵa oralýyna yqpal etsem, ákele alsam, sonyń ózi ultyma tıtteı de bolsa tıgizgen paıdam. Bolashaqta ómirlik jumysymnyń biri osy bolar dep oılaımyn. О́kinishke oraı, oralman degendi qazaq jurtshylyǵy basqa ult retinde qabyldap jatyr. Jaqsy kóretinder de, jaqtyra bermeıtinder de bar. Quldyq sanasy basym keıbir adamdarda ózin-ózi jek kórý, jan jaǵyna jaltaqtaý, basqaǵa elikteý syndy sezimder bolady. Degenmen bizder «ózińdi-óziń jattaı syıla, jat janyna túńilsin» degen qaǵıdany ustanýymyz kerek.  Negizi tegi asyl azamattar qandastaryn durys qabyldaıdy, «aram qandylar» teris qabyldaıdy dep túsinemin. Al túptep kelgende bir-birimizdi qor sanaý qazaqty masqaralaýmen birdeı.

Tatatýńǵa: Assalaýmagaleıkým, bokstan basqa qandaı ónerge qyryńyz bar?

–  Bokstan basqa ónerge qyrym bar dep aıtý qıyndaý. Aýyl sharýashylyǵyn sonyń ishinde mal sharýashylyǵyn jaqsy kóremin.

Tóle: «Arlandar» sapynda óner kórsettińiz, keıde tóreshiler jaǵynan ádiletsizdikke ushyraǵan kezderińiz boldy. Bul árıne árkez bolatyn jaǵdaı. Deıturǵanmen men baıqasam siz kóbinde qarsylasyńyzdy nokaýtpen jeńýge kýlshynasyz. Biraq qarsylasyńyz ádisqoı nemese myqty bolǵanda bul ádis kerisinshe ónim berýi múmkin. Bul týraly ne deısiz?

– Árkimniń tehnıkasy ártúrli. Qarsylastarymdy árqashanda syılaımyn, bassalyp nokaýtqa túsirem dep oılamaımyn.  Rıngte sport, kúsh synasý sııaqty ǵana uǵym bolady. Rıngtegi jigitter barlyǵy bir-bir qoıdyń qaljasyn jegen jigitter. «Anany bylaı qylam, mynany búıtem» degenge kele bermeıdi. Sporttyń aty sport.

Al ádiletsizdik týraly aıtar bolsam, boksqa qadam basqannan beri ádiletsizdiktiń túr-túrin kórip kele jatyrmyn. «Bıtke ókpelep, tonyńdy ıtke tastama» demekshi, jeńiske nemese jeńiliske bola moıymaımyn. Bir jeńispen aspanǵa ushyp kete almaıtynyń sekildi, jeńilgenge de moıynsal bolyp jerge kirip ketpeý kerek. Bul jigittikke syn. Jeńilseń jeńiske qaraı umtyl, jeńseń taǵy da jeńýge eńbek et! Jeńis pen jeńilis ómirdiń shyndyǵy, zańy, talaby.

Astanadan: Qanat, bokstan keıingi baǵyt qalaı? Oılanyp júrsińbe ol týraly?

– Basty nazarymda – ultymnyń taǵdyry. Keleshekke jospar qurmaımyn. Sporttan ketsem de, kelgisi kelgen jigitterdi qoldaımyn.

Iman: Din talaptaryn, Allahtyń paryzdaryn qanshalyqty oryndap júrsiń?

– Arǵy atalarymyz dindar kisiler bolǵan. Qudaıǵa shúkir bes paryzdy oryndaýǵa tyrysyp, bes ýaqyt namazymyzdy oqyp júrmin.  Namazǵa jyǵylǵanyma 4-5 jyldan asty. Ákem jeti jasynan bastap arabsha oqyǵan.

Bir qyrsyq: Qanat qaltaly áýlettiń qyzyn aldy dep estidim, sol ras pa? Sosyn, Baýyrjan Ospanov naqty qandaı kómek kórsetkenin bilgim keledi?

– Atajurtyma alǵash kele salǵanda jalǵyzsyraǵandaı boldym. Sodan úılenýge bel býyp, «maǵan jar kerek» dep baýyrlaryma qolqa saldym. Bastysy ata-anasy namaz oqıtyn musylmandar bolsyn degen tilegimdi aıttym.   Sodan 3-4 qyzben kezdesýge týra keldi. Aqyry qazirgi jarymmen otbasyn qurdym. Birinshi ret kezdeskende kóńilime unaǵandyqtan, ekinshi joly birden qyzdyń ákesimen jolyqtym. Úshinshi joly quda jaqtyń maquldyǵyn alyp, úılendik.

Baýyrjan Ospanov maǵan ǵana emes búkil qazaqqa qamqor bola alatyn azamat. Ol kisi qara basynyń qamyn oılap júrgenderdiń qatarynan emes.  Otanyn tastap, shetelde qashyp júrgender bul kisiniń qolyna sý quımaq túgili, aıaǵyn súrtýge de jaramaıdy.

Qanat: Qanat Alla uzaq ǵumyr bersin. Judyryǵyń qarsylasyńa shoıyn bolyp tısin. Sen dodaǵa kirgende mıllıon qazaqtyń biri retinde tynysymdy almaı,taqymymdy qysyp otyratyn qazaqtyń birimin!!!! Árıne óz aqylyń ózińe jeter jigitsiń ǵoı. Degenmen, qolǵapty shegege iletin kez jetti dep oılamaısyń ba?(kúshim azaıdy-aý dep) arlandar sapynda bıyl shynymen de jaqsy oıyn órnegin kórsete almadyń!!! Kapıtandyqtan erterek bas tartýyń kerek edi, amal ne?! Sengenimiz selge ketti…Menińshe osyndaı elge syıyń turǵanda úlken sportpen qosh aıtysqanym jón-aý ep oılamaısyń ba?

– Mańdaıyma jazylǵan  bul da bir taǵdyr. Men erteń jeńetinimdi nemese jeńiletindigimdi bilmeımin. Birer jeńilis úshin bokspen qoshtasar bolsam, men bastamaı jatyp-aq aıaqtap tastap keter edim. Sportshyǵa syn kótere almaý, jeńilistiń ashy dámin kótermeý jaraspaıdy. Ázirge boksty tastamaımyn.

Rýshyl:  Qaı týǵansyn Qanat?

– Qazaqpyn.

Bek: Assalaýmaǵalaıkým, sizge Alla medet bersin! Shákirt tárbıeleısizbe?

– Shákirtterdi ázirge ákelip jatyrmyn. Bolashaqta tárbıeleıtin shyǵarmyz. Týǵan aǵam jattyqtyrýshy bolǵannan keıin keıbir boksshylardy jarystarǵa qatystyryp jatyrmyz. Jaqynda ǵana bir oqýshysy úshinshi oryndy ıelendi.

Zevs: Boksty tańdaǵanyńyzǵa ókingen kezińiz boldy ma? Jeke otbasyńyzdyń ómirine qaýip tóngen kez basyńyzdan ótti me? Aıta otyrsańyz

– Boksty tańdaǵanyma ókingen kezim bolǵan joq. Otbasyma qaýip tóngen kez bolmady. Qudaı saqtasyn!

Dinshil: Sońǵy kezderi boksta jolyńyzdyń bolmaı jýrýine kaıyn jurtyńyzdyń katysy bar ma  nemese din jolyn qatty ustanyp ketken joksyz ba?

–Olardyń meniń kásibime eshqandaı qatysy joq. Alǵa qaraı jetelemese, artqa tartpaıdy.

Kazaqbaı:Toqal alý oıda bar ma? Qazaqqa siz sııaqty azamattardan kóp urpak kerek koı!

– Qazirge ondaı oı joq. Kelinshegim ózi on ul taýyp beremin dep otyr(kúlip).

Anar: Men sizge ǵashykpyn, Qanat aǵa! Qazaqtyń qansha qyzyna jar bola alam dep oılaısyz? Shyn aıtam, túsimde jıi kórem…

- Qansha qyzǵa jar bola alatynymdy bilmeımin. Nıetterińe rahmet! Alla razy bolsyn!

Jalpy, men mahhabbat dep júrer bolsam, boksty tastap ketýge týra keledi. Mahhabat degen eki jastyń biri-birine degen adal sezimi men shyn qurmeti jáne syılastyǵy. Bir jattyqtyrýshym: «Úılenip bolǵannan keıin de jaqsy kórip qalady ekensiń» deýshi edi. Biraq, mahabbat túsinigin er azamat jigit retinde durys qabyldaý kerek. Anany jaqsy kóredi ekem dep anaǵan, mynany súıedi ekem dep mynaǵan júgirý durys emes.

Ásen: London olımpıadasyna qatysa almaǵanyńyzǵa ókinesiz be?

– Iıa, ókinemin. Sonaý shet elden úlken maqsatty kózdep kelgende armanyńa bir qadam jetpeı qalǵanda qalaı ókinbessiń?!

Balbota: «Astana arlandyrynyń» bolashaǵy bulyńǵyrlaý sııaqty. Endigi baǵytyńyz qalaı bolady?

– «Astana arlandarynyń» barlyq jattyqtyrýshylary jańalaný kerek dep oılaımyn. Sonda ǵana oń nátıje bolatyn shyǵar. Al komandadan ketý degen másele bir jyl buryn sheshilgen.

Dúısenáli Shámek: Bir ulttyń ókili retinde halyqaralyq dodaǵa túsý qanshalyqty qıyn?

– Bastysy kóp eńbek etý. Sebebi ulttyń namysyn arqalaý óte qıyn.

Qaba qyrany: Qanat baýyr, amansyń ba? Qaıda júrseńde aman bol! Men ózińniń týǵan jeriń Qaba aýdanynan bolamyn. О́zińdi kishkene kezińnen kórip júremin. Sonda Qabaǵa týysshylap kelip turasyń ba? Kelip turýyńdy shyn júrekten tileımiz.

– Iıa, buıyrtsa baryp turamyn. О́ıtkeni Qaba meniń týǵan jerim. Qazirge Qytaı eli ol jaqtaǵy azamattyq tirkeýimnen shyǵara qoıǵan joq. Onyń ústine mundada tynymsyz tirlik. Týǵan jerge qaıyrylmaı ketý múmkin emes. Qudaı qalasa, sol jaqtaǵy týys-týǵandardyń júzderin kórip, bir sháı berip qaıtý oıymda bar.

Rysgúl: Boksshylardyń ishindegi jaqyn dostaryńyz kimder? Qatarlastaryńyz degendeı... Kásibińizdegi ıdealyńyz kim? Oqyrmanǵa aıtar tilegińiz!

–  Muhtarhan Dildábekov aǵamnan bastap, Qazaqstandaǵy biraz jigittermen aǵa-baýyrdaı aralasamyn. О́ıtkeni, biz kóptegen qıynshlyqtardy birge ótkizdik. Jeńip qýanǵanda, jeńilip qaıǵyrǵanda bir-birimizdiń janymyzda bolǵanbyz.

Meniń ıdealym - Beıbit Shúmenov.  Odan basqa myqty boksshylar bar emes pe dep jatady. О́zgeniki bizge kerek emes. Alash balasyn ulyqtap, ardaq tuta almasaq, bizdi eshkim syılamaıtyn bolady.

Bastap jatqan jumystaryńyzǵa sáttilik tileımin. Oqyrmandarda ańǵarǵan bolar, eshkim qara basyn oılap, saıt ashqan joq. Kózdegen maqsatymyz, oıǵa alǵan bıigimiz – tek qana qazaqtyń múddesi. Bar qazaqtyń qamyn oılaıtyn ul-qyzdarymyz kóbeıse ǵana baıqýatty el bola alamyz.