Jalǵas Imanalıev, PR-shy: QNET-tiń kúıttegeni ne?

«Meni bul páleden shyǵaryp alsań, ózińe saýaby tıer...» degen dosymnyń Qnet-ke kirip, tań azannan, túnniń jarymyna deıin ýaqytyn sarp etip júrgenin kózim kórip, ishim ashydy. Napaleon Hılldyń «Dýmaı ı bogateı» degen kitabynda jeńiske jetýdiń joldary aıtylǵan. Barlyǵy da bızneske degen sizdiń ishki shynaıy qyzyǵýshylyǵyńyz ben qajyrly eńbeńizdi qajet etedi. Biraq, Qnet-te júrgen qurdasymnyń qolynda «meniki» derlik eshbir menshigi joq. Ony qutqarmaq bop, men de onyń qurǵan tuzaǵyna iline jazdadym. Buryndary jumys izdep sendelgen kezde osyndaı pıramıdalardan estip júrgen ánge basty. Eki qyz kezektesip, biri qysqasha kompanııa tarıhy men talaptaryn aıtsa, ekinshisi meniń bolashaq paıdamdy eseptetip álek boldy. Osy bir kompanııa paıda bolǵaly oǵan ánshi, kúıshiler úıir bolyp alǵanyn, sonda jumys jasaıtyn qurbylardan bilip júrmiz. Rasynda da, ol qaltaly azamattar úshin ońaı tabys kózine aınalsa, oǵan kirý úshin ata-analaryn qaryzǵa batyryp júrgen stýdentterge bul «sandalma soıýz» boldy. Osyndaı bıznes túrleri jóninde tereńirek maǵlumat alý maqsatymen QazUÝ-dyń PR mamany Imanalıev Jalǵas Ospanáliulymen áńgimelesken edik.

Jalǵas Imanalıev,

QazUÝ-dyń PR páni oqytýshysy, jeke kásipker:

– Bizdi sońǵy kezderi oılandyryp júrgen máselelerdiń biri – Qnet kompanııasyna kirgen jastardyń kóbeıýi. Kompanııa 1998 jyldan beri 14 jyl kóleminde jumys jasap keledi. Onyń ónimdiligi men tıimdiligi Malaızııa men Fınlıandııada zerttelgen eken. Jalǵas aǵa, sizdiń osy taqyrypqa qatysty pikirińiz qalaı?

– Kez kelgen pıramıda qurylǵanda ony oılap tapqandar paıdaǵa keneledi. Mundaı bıznes túri 1993-1995 jyldardan bar. Olar belgili bir ýaqyt aralyǵynda paıda bolady, biri ómirsheń bolsa, ekinshileri joǵalyp otyrady. «Orıfleım», «Tıanshı» sııaqty kompanııalardyń taýarlaryn ótkizý úshin adamdar sol zattardy barynsha jarnamalaıdy, satýshylardyń oıyn­da tek bir ǵana maqsat bar. Kelgen adamǵa aıtary da, amaly da, aınalyp kelgende, ózinen bir zat alýǵa kóndirý.

– Qnet alǵashynda altyn jáne kúmis moneta shyǵaratyn kompanııamen kelisimshart jasasyp, tek osy taýar túrimen aınalyssa, búginde 32 ár-túrli taýar óndiretin, onyń ishinde: shveısar saǵaty, emdik qasıeti bar zattar men týrıstik kartochkalar usynady. Onyń bir ereksheligi, taýar tek Qnet arqyly ótýi tıis emes pe?

– Iıa, árıne. Biraq mundaı dú­nıelerdi satyp alýshy adamnyń qaperinde ol zat ózine kerek pe, joq pa? – degen suraq bolýy shart. Eger de men shveısar saǵatyn alǵym kelse, ony ózge dúken ne sol elden tikeleı aldyrýyma da bolady.

– Alaıda kompanııa taýardy birneshe ese arzan baǵamen beredi jáne onda siz taýar satyp alý arqyly óz bıznesińizdi ashyp, ózińiz basshy bolasyz. Osyǵan kúmánińiz bar ma?

– Joq, túbinde siz táýeldisiz. Sizdiń ýaqytyńyzdyń barlyǵy adam tabý, taýar satý sııaqty máselelerge bas qatyrýmen ótip, jipsiz baılanasyz. Meni de talaı ret shaqyrdy. «Jańa bıznes joba bar» dep usynys aıtqan soń bara qalsam: «Sen 500 dollar berip, artyńa adam jınaısyń. Sózderiń senimdi bolýy úshin biz astyńa qymbat máshıne beremiz. Sen isker adamsha kıinip, ózgelerdi osy iske tartyp, sendiresiń», – deıdi. Qarap otyrsaq, munyń barlyǵy adamdardy adastyrýǵa, aldap soǵýǵa negizdeledi. Múmkin, mundaı bıznespen tek «sýǵa salsa batpaıtyn, otqa salsa kúımeıtin» jymysqylar aınalysa alar. Bıznestiń de keıbir adamǵa ja­ǵatyny ne jaqpaıtyny bolady ǵoı.

– Qnet-ke kirý úshin siz 3000 bıvıge (bıvı-salymshynyń aqshasyna satyp alynǵan upaı) zat satyp alasyz. Sizdiń oń jáne sol qanatyńyz bolady. Eger onyń biri jumys jasamasa, paıda kelmeıdi. Al ekeýin birdeı jumys jasatsańyz, 200 AQSh dollary kóleminde aqsha keledi. Kóbeıe berse sizdiń elektrondy shotyńyz da satylap, 200 dollarǵa tolyǵa túsedi. Buǵan senesiz be?

– Myna siz «bıvı» dedińiz be? Kóz adyńyzǵa elestetińiz: men «taıt» untaǵyn alyp, onyń syrtyna basqa qaptama kıgizip, janyna taǵy bir ádemi eki zat qostym delik. Osylardy 2000 «bıvıge» satyp al desem, siz alasyz. Shartty túrde bul baryp turǵan «lohotron». Men oılap taptym, paıda mende. Qansha degenmen, qalǵandary meniń qol astymda jumys istemek.

– Álem boıynsha saýdanyń bul túrinen paıda túsirip otyrǵan elderdiń ishinde Qazaqstan 2 oryndy alady eken. Sonda bizdiń elde aqymaqtar kóp dep oılaısyz ba?

– Bizdiń halyq aldaý arbaýǵa tez túsedi. Máselen, Reseı oılap tapqan LBM kompanııasynyń málimeti bo­ıynsha paıdany eń kóp túsirgen el – Qazaqstan eken. 400 000 dollar kóleminde paıda tapqan uıym munsha kiristi Qazaqstannan tabamyz dep oılamaǵan eken.

– Taqyrypqa ózek bolǵan kompanııaǵa adam shaqyrý aldynda, qyzmetkerler barlyq málimetterdi qupııa ustaıdy. Onyń basty ereksheligi de osynda. Ýaqyt belgilenip, kelmesińizge qoımaı ýáde alǵan olar: kerisinshe prezentasııa oqıtyn jumyskerdiń ýaqytyn aldyń dep kiná taǵady. О́zińizge psıhologııalyq qysym jasap, kelmesińizge qoımaı telefon shalyp, mazańyzdy alady. Munyń syry nede?

– Bul ómirde eshqashan ózińdi kinálaýǵa bolmaıdy. Eger shaqyrsa «barmaımyn» deý kerek. Barlyq adam qatelesedi. Mundaı jolmen baıyǵansha, árbirimiz óz mamandyǵymyzben jumys jasaıyq. Jastarǵa aıtarym: bar ýaqytty oqýǵa, kóbirek bilim alýǵa jumsańyzdar. Al mundaı bıznes keledi, ketedi. Adal jolmen ómir súrgen abzal, ońaı jolmen alysqa barmaısyz.

Suhbattasqan Zamıra Pýlatova