300 mln teńge tabys tapqan kásipker-matematık: Oqýshynyń suraǵyna 5 mınýtta jaýap beremiz

Qalan.kz matematıkadan ınteraktıvti onlaın portalynyń negizin qalaǵan Asqar Bolat bilim negizinde tabys tabýǵa bolatynyn dáleldep bergen qazaqstandyq muǵalim.

Onyń aıtýynsha, matematıkany búkil álem oqıdy, ony qoldanbaıtyn sala joq. Demek, matematıkany úıretýge negizdelgen sapaly oqý ortalyǵy árdaıym suranysqa ıe jáne ózindik tabys kózi.

Qalan.kz Ortalyq Azııadaǵy iri halyqaralyq tehnopark «Astana Hub» rezıdenti. Elimizdegi 312 000 oqýshy jáne 8,5 myń muǵalim osy portaldy qoldanady. Onyń ishinde 11 200 oqýshy aqyly bólimde oqıdy.

2022 jyly Asqar Bolat platformadaǵy esepterdi orys tiline aýdaryp, TMD aıasynda satýǵa kirisedi. Bıyl Reseı, Tatarstan, Bashqurtstan, О́zbekstan memleketterinen portalǵa qyzyǵýshylar sany artqan.

2021 jyldyń ortasyna qaraı tehnologııalyq portaldyń aı saıynǵy aınalymy 500 myń teńgeni qurasa, 2022 jyldyń qańtarynda aılyq aınalym 10 mln teńgege jetken. Sol sııaqty, 2023 jylǵy qańtarda portal 130 mln teńge, al  qyrkúıek aıynyń qorytyndysy boıynsha 300 mln teńge tabys tapqan.

Bilim portalynyń tez arada tanylyp, ósýine bıznes modeliniń paıdasy áser etken. Kásipker-matematık aldymen jobany tolyq jetildirip, sosyn marketıngti damytýǵa ekpin bergen. Nátıjesinde – bilim portaly ınvestısııa salmaı-aq, ózin-ózi aqtaıtyn jobaǵa aınalǵan.

«Halyqaralyq IT ýnıversıtetiniń «Matematıkalyq jáne kompıýterlik modeldeý» mamandyǵyn oqydym. Stýdent kezimde repetıtor retinde aqsha taýyp júrdim. Balalardyń matematıkadan qınalatynyn kórip, «muǵalimder nege durys oqytpaıdy?» dep oılaıtynmyn. Oqý bitirgen soń, mektepke muǵalim bolyp jumysqa ornalastym. Qıyndyqty sol kezde kórdim. Oqýshylar kúndelikti sabaqty túsinbeı jatady, al ustazdar synyptaǵy alǵyr deıtin 5–6 oqýshymen kelesi taqyrypqa kóshe salady. Buǵan – oqýshy nemese muǵalim emes, tutas júıe kináli dep esepteımin. Osy problemany sheshkim keldi. Matematıkany balalardyń 100% túsingenin armandadym. 40 mınýtta oqýshyǵa esepti qalaı túsindirýge bolady? Ártúrli ádis-tásilderdi zerttedim. Oqýshyǵa taqyrypty tez túsindiretin júıe jasaımyn degen maqsatym boldy. О́kinishtisi, bul maqsatym mektepte muǵalim bolyp júrgenimde oryndalmady. Biraq alǵan betimnen qaıtpaı, matematıka, IT tehnologııasy jáne pedagogıkanyń kómegimen oqytýdyń jolyn taptym. 2018 jyly kóktemde portal qurastyrý ıdeıasyna toqtaldym», – deıdi Asqar Bolat.

Osy ıdeıanyń jetegimen bolashaq kásipker ınvestor izdep biraz esikti qaǵady. Biraq jas muǵalimdi qoldaǵandar az edi. Asqar Bolat bul ıdeıasymen ýnıversıtette birge oqyǵan tanysy Qýanysh Nábıevpen bólisedi. Ol programma tilinde júzege asyrýǵa kelisedi. Áleýmettik joba jasaýdy kózdegen jigitter aqsha tabýdy oılamaıdy. Jalpy, portaldy daıyndaýǵa úsh jylǵa jýyq ýaqyt ketken. Onda qoldanylatyn esepterdi de olar ózderi qurastyrǵan. 

Startap ıdeıasyn júzege asyrý ońaı emes. Matematık Asqar sol ýaqyttaǵy bilim jáne ǵylym mınıstri Ashat Aımaǵambetovpen kezdesedi. Sóıtip, pılottyq joba retinde portaldy bir mektepte tájirıbeden ótkizý boıynsha kelisimge keledi. О́kinishke qaraı, sol tusta jahandyq pandemııa jarııalanyp, bul jumys aıaqsyz qalady.

«Ár esepke kod jazyp, generasııa jasaý kerek, al bul uzaqqa sozylatyn jumys. Áıtse de karantın kezinde saıt ashylyp, 20 000 oqýshy men 2000 muǵalim tirkeledi. Muǵalim portal arqyly oqýshynyń úı tapsyrmasyn oryndap ne oryndamaǵanyn baqylap otyrdy», - deıdi kásipker.

Ýaqyt óte, portaldy monetızasııalaý jaıly usynys túsedi. Qazir kapıtalıstik qoǵam. Bári aqshamen ólshenedi. Eger ónimińdi satyp alsa, onda bolashaqqa kerek bolǵanyń...

«2021 jyly naýryz aıynda jıyrma myń oqýshynyń arasynda satylymdy ashtyq. Tirkelgen balalardyń ishinde esepti jaqsy shyǵaratyndary kóp edi. «1%-y satyp alsa, jetedi» dep oıladyq. Bir qyzyǵy 2000 teńgeden 2 oqýshy ǵana satyp aldy. Ol kezde portaldy qoldanýda alǵashqy 40 mınýt tegin de, odan ári aqyly-tyn. «Oqýshylarǵa kerek emes joba jasadyq» dep oıladyq. Bir muǵalim men barlyq oqýshysyna 5000 teńgege sattyq. Úsh muǵalim ǵana satyp aldy. О́z ıdeıamyzdy qoǵamǵa kereksiz dep sezindik.

Startap jasaýshy retinde jobany barynsha sapaly etip jasaýǵa kúsh salǵanbyz. Naryqta vıdoesabaq jáne testpen mıllıardtaǵan aınalymǵa shyǵyp jatqan ortalyqtardy da kórdik. Sol ýaqytta olardyń jasap jatqany múmkin emesteı kórindi. Vıdoesabaq jáne testpen osylaı aqsha tabýǵa bola ma? Demek, biz de tabamyz degen maqsatqa súıendik. Sóıtsek, biz satýdy durys bilmeppiz», - dep eske alady Asqar Bolat.  

Kásipkerdiń sózinshe, sol tusta olar naryqta kimniń qalaı jumys istep júrgenin bilmegen: bar oıy tek ózderi qolǵa alǵan jobany sapaly etip ázirleý bolatyn.

«Karantınnen keıin halyq onlaın bilimge negizdelgen kez kelgen usynysty satyp alyp jatty. О́ıtkeni, talǵam qalyptaspaǵan edi. Oqý ortalyǵyna qatysty jıyndarǵa baryp júrdim. «Bolashaqta sapaly ónimi bar joba damıdy» degendi kóp estidim. Eń myqty deıtin bilim berýshiler 24 saǵattyń ishinde qoldanýshymen keri baılanysqa shyǵyp, olardyń suraǵyna jaýap beretin. Qalǵandary mundaı «shapshańdyqty» uıymdastyra almaǵan. Meniń armanym oqýshynyń suraǵyna barynsha jyldam jaýap berý. Qazir, biz ortasha eseppen alǵanda, 5 mınýtta jaýap beremiz», - deıdi ol.

Qoldanýshylarmen keri baılanys aıasynda portaldaǵy jaýap berý jyldamdyǵyn arttyrý úshin matematık-kásipkerler Jasandy ıntellektpen jumys isteýdi qolǵa alǵan. Qazir Jasandy ıntellekt oqýshymen amandasyp, onyń suraǵyn tyńdap, tipti, qoshtasýdy da umytpaıdy.

Asqar Bolattyń aıtýynsha, búginde oqýshylardyń 20% suraǵyna portal ishinde Jasandy ıntellekt jaýap beredi. Bul kórsetkishti 80%-ǵa arttyrý kún tártibinde turǵan jospardyń biri: kásipker osylaısha tabysty kóbeıtýge bolady degen senimde.  

«Balany erte jastan aqshaǵa úıretý turǵysynda kóptegen pikir bar, sonyń birazy keri, kertartpa der edim. Qazir eńbektiń zamany, eshkim tegin jumys istemeıdi. Bizdiń portalda bala óz bilimimen aqsha tabýdy úırenedi. Esepti shyǵara almasa, vıdeosabaq, teorııa, muǵalimmen chat bar. Balanyń óz betimen oqýyna barlyq jaǵdaı jasalǵan. Bir sabaqty ózi otyryp oqyǵan bala – basqa sabaqty da solaı oryndaıdy. Kúnde 10 mınýtqa 20–25 esep beriledi. Ádet qalyptastyrý óte qıyn, al bizdiń portal qajet ári tıimdi ádet qalyptastyrýǵa barynsha kómektesedi. Desek te, oqýshynyń óziniń ishki motıvasııasy oıanǵanda, ol keshbekke qaramaıdy da», - deıdi Asqar Bolat.

Kásipkerdiń túsindirýinshe, matematıkaǵa beıimdelgen bala esep shyǵara otyryp, ómirdegi kúndelikti qalyptasyp jatatyn kez kelgen problemany tez sheshýdi de úırenedi. Mıǵa oqý, jattaý arqyly jattyǵý jasaǵan óte paıdaly, dep otyr ol.

Aıtpaqshy, búginde Qalan.kz avtoryna ata-analardan kelip túsken kóp usynystyń biri – osyndaı formatty aǵylshyn tilin oqytýǵa da ıkemdep, qoldaný. Matematık-kásipkerler qazir endi aǵylshyn tilin úıretý portalyn ázirleýge kirisken. Olardyń bul jolǵy da basty maqsaty – oqýshyǵa bilim berýge negizdelgen sapaly ónim usyný.