Soǵysqa bir jyl: Batys sanksııalary Pýtındi nege toqtata almady?

Reseı Ýkraınaǵa soǵys ashýyna baılanysty sansyz sanksııa astynda qalǵanyna bir jyldan asty. Degenmen Kremldiń soǵysqa quıýtyn qarajatyniń bitetin túri joq. Reseı áskeri ýkraın halqyn qyryp, olardyń jerin toqtaýsyz okkýpasııalaýyn jalǵasyryp jatyr. Reseı ekonomıkasyna sanksııalar ne sebepti áser etpedi? Sanksııa agressordy toqtata ala ma? Osy suraqtarǵa jaýap izdegen VVS materıaly tómende usynylyp otyr.

Ulybrıtanııalyq BAQ Kreml sanksııaǵa aldyn ala daıyndalǵanyn jazady. Reseı úkimeti ekonomıkalyq saıasatta óreskel qatelik jiberýden qashyp, energetıkalyq krızıs kezinde birshama paıda kórdi.

"Reseı kedeı adamdardan quralǵan baı memleket. Olar soǵysqa úlken qarajatpen, asqan daıyndyqpen kirgen" deıdi Chıkago ýnıversıtetiniń ekonomısi Konstantın Sonın.

"Reseı úkimetine qarjylaı daǵdarys kezinde dúrbeleńdi toqtatý qıynǵa soqpady. Sebebi elge evro men dollardyń úlken mólsheri úzdiksiz túsýin jalǵastyra berdi" dedi Ishokı Amerıkalyq ekonomıkalyq assosıasııanyń konferensııasyndaǵy sózinde. 

Kerisinshe sanksııa salynǵan ýaqytta Reseıdiń qarjylyq jaǵdaıy jaqsara tústi. Sanksııalar ımportty shektegende tutyný mólsheri tómendedi. Al energııa tasymaldaýshylardyń arqasynda eksporttan túsken paıda artty. Ishokı keltirgen statıstıkaǵa súıensek, ádettegi jyly shıkizat eksportynan túsken tabys bıýdjettiń 40%-yn qurasa, 2022 jyly 1,5 esege artyp, shamamen 60%-ǵa jetken.

"Eger sanksııanyń basty maqsaty daǵdarys týyndatý arqyly Reseıdiń soǵysty qarjylandyrýyna jol bermeý bolsa, bul maqsat júzege aspady. Sanksııa kúrdeli de, uzaq oıyn" deıdi ol.

Kelesi maqsat – orta eseptik perspektıvada bólinip jatqan áskerı shyǵynnyń bólinýin qıyndatý úshin bıýdjetke aýyr salmaq túsirý. Bul prosess óte baıaý júrip jatqandyqtan, soǵysty qarjylandyrýda sheshýshi faktor bola almaıdy.

SANKSIIаLAR SOǴYSTY TOQTATA ALA MA?

Ekonomıst Vladıslav Inozemsevtiń boljaýynsha, sanksııalardyń áseri aı saıyn kúsheıe túsedi. Biraq Reseıdiń Ýkraınaǵa degen agressııasyn toqtata almaıdy. 

"Sanksııa salyna salynysymen emes, keminde kúshine engennen keıingi jarty jyldan soń ǵana áser ete bastaıdy. 2023 jyldyń sońyna qaraı nátıjesin kóremiz" dedi ol jeltoqsanda ótken "Reseı shyndyǵy – 2022: saıasat, ekonomıka, azamattyq qoǵam" atty konferensııada.

"Pýtın saıasatyn sanksııalar ózgerte almaıdy. Sanksııa saldarynan Reseı ekonomıkasy quldyraýy múmkin, biraq Pýtınniń Ýkraınany boraǵan oqtyń astyna alýǵa degen qushtarlyǵy joıyla qoımas" dedi Inozemsev.

Tipti, qarajat taýsylǵan kúnniń ózinde bıýdjettegi soǵysqa bólinetin aqsha mólsheri zańmen qorǵalǵan. Turaqty qordaǵy qarajatty eseptemegende, Reseı úzdiksiz aqsha tabý ústinde, demek soǵysqa bólinetin qarajattyń biter túri joq.

Ishokı pikirinshe, sanksııa sıqyrly taıaqsha emes. Ol soǵysty qarjylandyrý múmkindigin shekteýi múmkin, biraq ony toqtata almaıdy.